Менің Отаным – Тәуелсіз Қазақстан

Биыл біздің Отанымыз Қ азақ стан Республикасының Тә уелсіз мемлекет болып қ алыптасқ анына жиырма жыл. Осы біраз уақ ыт ішінде еліміз кемелденіп кө ркейіп кү ннен – кү нге гү лденіп келе жатыр. Қ азақ станды бұ рын басқ а мемлекеттер онша танымайтын, таныса да бағ аламайтын. Ал осы кү ні бү кіл ә лемге танымал, ө зіне тә н ерекшеліктері бар тұ ғ ырлы ел.

Еліміз тә уелсіздік алғ аннан бері қ оғ амымызда жаң арулар, реформалар мен ө згерістер Қ азақ станның ә леуметтік – саяси мә селелерді кең тү рде қ арап тың ғ ылық ты шешуді қ ажет етуде. Осы бір 20 жыл ішінде қ оғ амдық тұ рақ тылық, ұ лтаралық келісім мен қ азақ стандық патриотизм, ұ лттық сә йкестілікті қ амтамасыз етудің ө зіндік ү лгісін жасады.

Ө зге мемлекеттер сияқ ты Қ азақ стан да ө зінің тұ тастығ ы мен тә уелсіздігін сақ таудың негізгі шарттарының бірі – оның азаматтарының ұ лтқ а бө лінбей бір шаң ырақ астына топтастыра білген еліміздің президенті Н.Ә.Назарбаевтың орасан ең бегін айтпай кетуге болмайды. Президентіміз

Тә уелсіздігімізді сақ таудың негізгі шарттарының бірі – оның азаматтарының ұ лтқ а бө лінбей, бір қ ауымғ а, тұ тас халық дә режесіне біріктіру мә селесін алғ а қ ойды. Ә р ұ лт ө кілдерінің республика азаматы ретінде саяси топтасуы қ арастырылғ ан жә не ол ұ лттардың мү дделерінің ортақ тығ ына қ атысты қ ұ рылды. Осылайша Еліміз ө з тә уелсіздігінің алғ ашқ ы жылдарынан бастап кө п ұ лтты жә не тү рлі дінді ұ станатын қ оғ амда этностардың ө зшілігі мен бірігуін сақ тайтын ұ лтаралық қ атынастарды қ амтамасыз ететін ө зіндік айырақ ша ү лгіні қ алыптастырды.

Айдын кө л, алтын дә нді Қ азақ стан,

Қ ырандар ғ арышқ а да қ алап ұ шқ ан.

Ертең гі болашағ ың ғ ажап сенің,

Сү йікті елім менің – Қ азақ стан!

Болашақ та Отанымыз Елбасының 2030 стратегиялық бағ дарламасы бойынша Қ азақ стан даласы гү лге, жырғ а, нұ рғ а тұ нғ ан, байлығ ы мол, ө ркениетті, салауатты ө мір салты орынағ ан Азияның барыс еліне айналатынына сенеміз.

Елімізде мекендеген жү зден астам ұ лт ө кілдері бауырмалдық пен бірігіп, ең бек етіп ө мір сү руде. Қ азақ халқ ы сан ғ асыр армандағ ан, армандап қ ана қ оймай жан алысып, жан берісіп кү рескен тә уелсіздігіне осыдан жиырма жыл бұ рын кол жеткізді.

1991 жылдың желтоқ санында ақ тү йенің қ арны жарылып, еліміз еркіндік алды. Бұ л Тә уелсіздік бізге оң айлық пен келген жоқ. Кенесары мен Наурызбай, Махамбет пен Исатай, Сырым мен Жанқ ожа батырлар еліміздің тә уелсіздігі жолында опат болды. Қ азақ халқ ы ө ткен ғ асырда да еркіндік ү шін кү ресін тоқ татпады. Ғ асыр басында Алаш арыстары да еліміздің тә уелсіздігі жолында қ асық қ аны қ алғ анша кү ресті.

Ал 1986 жылғ ы «Желтоқ сан оқ иғ асы» тә уелсіздіктің, азаттық тың, демократиялық жаң ғ ырудың бастауы болды. Ол жас жігіттер ар- намыспен елдік рух жолында тең дікті талап еткен тегеурінді кү ш қ айнарының тоғ ысқ ан шағ ы еді. Ел мен ұ лттың тә уелсіздік қ ұ қ ын қ орғ ау ү шін бас кө терген желтоқ сандық жігіттер мен қ ыздардың бұ л қ адамы шын мә нінде ерлік еді. Міне, осы қ анды оқ иғ адан кейін бес жыл ө ткен соң, Қ азақ стан тә уелсіздік туын тікті.

Ө зің дікі – Туың да,

От пен ауа, суың да.

Жаса, Қ азақ станым,

Белді бекем буын да! - деп ақ ын Иран-Ғ айып жырлағ андай, халқ ымыз ө зінікіне ө зі ие болды. Ө шкеніміз қ айта жанды, ө лгеніміз тірілді. Арыстарымыз бен ардақ тыларымыз қ айта оралды. Сондық тан, тә уелсіздік – рухани жаң ғ ыру кепілі.

Бү гінгі қ азақ стан - ә лем танығ ан егеменді ел. Кө к байрақ кө терген жиырма жылда саралап қ арасақ, жү з жылда іске асатын істер жасалыпты. Халық қ алауымен Елбасы болып, қ азірге дейін еліміздің ө сіп - ө ркендеуі жолында аянбай ең бек етіп келе жатқ ан Н.Ә. Назарбаев сайланды. Ақ ын жырлағ ан мына ө лең жолдары еріксіз тілге оралады:

Ел болдық, ерік алдық астаналы,

Енді кімнен қ азағ ым жасқ анады.

Тә уелсіз мемлекеттің шежіресі

Нұ рсұ лтанның атымен басталады.

Қ азақ жері таланттар мен дарындарғ а кенде болып кө рген емес. Тә уелсіз ел атанғ ан кезде қ азақ халқ ының да ғ арышқ а ұ ша алар тү лектері бар екенін дә лелдеді. Тұ ң ғ ыш қ азақ ғ арышкері Т.О. Ә убә кіртың ғ арышқ а самғ ауы еліміз кең істікке қ анат қ ақ қ андай болды. Біріккен Ұ лттар Ұ йымы сияқ ты ә йгілі ұ йымдарғ а мү ше болуымыз бізді ә лемге танытты.

Қ азақ стан Рә міздері қ абылданып, аспан тү стес кө к байрағ ымыз жү здеген елдердің орталық тарында желбіреді. Ұ лттық валютамыз –тең генің айналымғ а тү суі еліміз тә уелсіздігін нығ айта тү сті. Ата заң ымыз қ абылданып, мемлекеттік тілімізді айқ ындап, ә лем елдерімен тығ ыз қ арым- қ атынас жасаудамыз. Қ азіргі кезде кейбір азулы, экономикасы мық ты мемлекеттер тә уелсіздік тұ ғ ыры жылдан – жылғ а биіктеп келе жатқ ан жас, бірақ батыл да ө жет Қ азақ станымызды ө здеріне тең ә ріптес санайды.

Ғ асырлар тоғ ысында астанамыз жаң арды. Бас қ аламыз – Астана Отанымыздың жү регіне, ұ лттың ұ лы ұ ранына, азаттық тың асқ ақ арманына кө п ұ лтты қ азақ елінің қ астерлі де, қ асиетті қ ара шаң ырағ ына айналды. Қ азақ стан халқ ы –ертең і ү шін, келер ұ рпағ ы ү шін ө мір сү ріп келе жатқ ан халық.

Біз отанымыздың болашағ ы жастар ө ткен кезден мирасқ а жеткен мұ раларымызды мұ қ ият мең геріп, жоғ ала бастағ ан даралық сипаттарымызды қ алпына келтіруіміз керек. Тек соғ ан ғ ана қ анағ аттанып қ алмай, озып кеткен замана кө шін қ уып жетіп, ертең де, болашақ та да ұ лт ретінде, ел ретінде жер бетінде бейбітө мір сү ру ү шінжан аямай кү ресуіміз керек. Ө зімізді -ө зіміз шың дап, ө згеге есеміз кетпейтіндей болып ар- намысқ а тырысуымыз керек. Сонда ғ ана Отанымыздың бағ ы жанады.

Тә уелсіздік қ адірін терең тү сінген ә рі сезінген момын мінезді халқ ымыздың кө теген ауыртпалық тардан белі бү гілмей, сағ ы сынбай, ұ стамдылық кө рсетіп, ауызбірлікті сақ тап, мезгіл кө шіне ілесуге деген талпынысы мен ынтасын, ө з тізгінін ұ стағ ан азаматтарымыздың елінің жү регіне жағ атын істерін ешкім жоқ қ а шығ армайды.

«Тә уелсіздік» деген тә тті сө здің дә мін ә рқ айсысымыз сезіне білу ү шін ә лі талай ең бектену керектігін де тү сінгендейміз. Оғ ан ә рқ айсысымыз жеке – жеке ө з ү лесімізді, қ олтаң бамызды қ осқ анда ғ ана бір шаң ырақ астында мемлекетіміз нығ айып гү лденеді. Менің ше тә уелсіздікке байланысты шаралар тек басшыларғ а ғ ана қ атысты деп ойлау дұ рыс емес.

Ә рбір қ азақ стандық азамат ө зінің осығ ан қ атысы барынсезінуге тиісті. Бә ріміз кү ш біріктіріп жұ мыла білсек, ә лден – ақ тамырын терең ге жайғ ан тә уелсіздіктің ә р таң ы арайланып, қ азақ елі ү шін шұ ғ ыла шашып атады. Тә уелсіздігіміздің нығ аюына қ олайлы кезең ді тиімді пайдаланып парасаттылық қ а ү ндейтін іс- шараларды кө бірек ө ткізуіміз керек.

Тә уелсіздігімізді ғ ылым, білімсіз ө згелерге мойындатып, олармен терезесі тең дә режеде ұ стай алмаймыз. Алдымызда ә лі ұ зақ – ұ зақ жолдар жатыр. Ұ лан асу, бел жатыр. Тә убемізден жаң ылмасақ тә уекелімізден тайынбасақ Отанымыздың халық тары бір шаң ырақ астында тату – тә тті ғ ұ мыр кешіп тастары ө рге домалай бермек.

Қ орыта келгенде, қ азақ халқ ы мың ө ліп, мың тіріле жү ріп, неше тү рлі кезең ді басынан кешірді. Сондық тан да тә уелсіздік алғ аннан бері де қ азақ баласының кө зі, тілі, діні, жолы ашылды. Тә уелсіздік тек қ азақ тарғ а ғ ана емес, еліміздегі сан ұ лт ө кілдеріне де қ ажет.

Маң дайғ а мә ртебе ғ ой мұ ндай дерек,

Тұ тасқ ан тұ ман емес, Кү н, Ай керек.

Тамырын татулық тың терең деткен

Сан ұ лтқ а сая болғ ан бір бә йтерек-

Республикам менің! – деп ақ ын жырлағ андай, менің Отаным –Қ азақ стан, ол тә уелсіз ел! Жаса, жайна, кемелден, кө ркей туғ ан Отаным демекпін.

ТАҚ ПЕН ТӘ КАППАРЛЫҚ

Ұ лы сө зде ұ яттық жоқ! Баяғ ыда атамыз: «Балам, басың ды кө терме. Қ ұ дай басың ды кө термесін деп мұ рын беріп, одан лас маң қ а ағ ызып қ ойғ ан. Екі иығ ың ды кө терме, қ олтығ ың нан қ олаң са иіс шығ ар. Кеудең ді кө терме, ішін нә жіске толтырғ ан. Оларды кө теруге татымайды, тұ рмайды. Сондық тан, тә каппарланба!» - дейтін. Қ азір ойласам, кезінде кү лкілі болғ анмен, сол сө здерде ү лкен ой жатыр.

«Аласа адам мойнын кө тере береді» деген халқ ымыз тек қ ана бойдың емес, ойдың да аласалығ ын мең зесе керек. Бә ріміз мектепте оқ ығ ан Ахмет Байтұ рсыновтың «Егіннің бастары» туралы мысал-ө лең інде дә ні жоқ бидайлар кө зге жақ сы кө рінсе де, бос қ ауыз ғ ана екені айтылғ ан. Абзалы - басы нә рге толып, ең кейіп тұ рғ ан дә ндер. Адамның да ізгісі қ арапайым, мейірбан, ізетті келеді деген қ орытындығ а келгенбіз. Сол бала кезде «Е-е-е, анау дә нсіз бидай секілді адамдар жоқ шығ ар» деп ойлатынбыз...

Алайда, ө мір ө те келе, адамның бә рі бірдей парасат пен ізеттілік, қ арапайымдылық ты бойына сің іре бермейтінін ұ қ тық. Олай дейтініміз, кейбір қ атарластарымыздың артынан атақ еріп, астына тақ келсе, танауы кө кке шү йіріле қ алатынын кө ріп жатамыз. «Биік мансап - биік жартас. Оғ ан қ алық тап қ ыран да, ө рмелеп жылан да шығ ады» (Абай) деген осы. Хан - қ араның датын тың дап, ағ аны іні қ ұ рметтеген қ азақ мұ ндай бейә деп жастарды «кө ргенсіз» деп атағ ан. Бұ л - мағ ынасына бойлағ ан адамғ а ө те ауыр ә рі сү йкімсіз сө з. Ө кінішке орай, қ ызметі жоғ ары азамат ө зінен жасы ү лкен қ ызметкерлерге, немесе, қ арапайым азаматтарғ а ә кірең деп жататын жайды жиі кездестіретін кү йге жеттік. Иә, сә л билікке қ олы жеткенде саусақ сілтеп сө йлеп, ә кесіндей, ағ асындай адамғ а «сен - сен» -деп кететіндерге «кө ргенсіз» дегеннен басқ а атау жараспайтын секілді. Бұ л да болса, бү гінгі ұ лттық тә рбиесіз ө ркениеттің алып келген жү генсіздігінің бір кө рінісі.

Белгілі қ аламгер Тұ рсын Жұ ртбай бір сұ хбатында: «Тоқ саныншы жылдары отбасының кү нкө рісі анағ а ғ ана қ арап қ алғ ан уақ ыт болды. Бұ л кезең де ә улеттегі ә кенің орны тө мендеп кетті. Ә йелдің ү йде беделі артқ андық тан, ә кеден жасқ анбайтын безбү йрек ұ л, шатақ мінезді, шала киінген қ ыз пайда болды. Отбасындағ ы ә кенің мысы, «ол келе жатыр дегенде» жиналатын, тү зелетін ұ ятты, иманды буын жоғ алды. Мұ ның тү бі азғ ындық қ а, арсыздық қ а ә келеді» - деген аса сұ ң ғ ыла ой айтқ ан екен. Келіспей тұ ра алмайсың.

Шариғ атта: «Адамдар абыройды тә каппарлық тан іздейді, алайда абырой қ арапайымдылық та жатады...» деген екен. Сол секілді, «Бойында шаң ның тозаң ындай тә каппарлық бар адам жә ннатқ а кірмейді» делінген. Енді бұ л жерде біз ойланбасқ а лаж жоқ.

Сондық тан, тә каппарлық пен менмендік бізге еш опа бермейтіндігін ұ ғ ып, ізетті ұ л, ибалы қ ыз болып қ арапайымдық тан ажырамайық, достар!

Қ осымша. («Ұ лағ ат» ұ жымы тү сірген киносында оқ ылғ ан ө лең дер, авторы Иманалиев Нұ рболат) /23.02.2012/