ДӘРІС № 3. Тақырып: Физиологиялық және көзілдірік оптикасы

Тақ ырып: Физиологиялық жә не кө зілдірік оптикасы

Мақ саты: Кө здің кө руі бұ зылғ анда қ олданылатын физиологиялық жә не кө зілдірік оптикасын қ арастыру

Дә ріс жоспары:

1. Офтальмологиялық оптика.

2. Кө зілдірік линзалары жә не олардың тү рлері.

3. Тү зететін жә не қ орғ аныш кө зілдіріктері.

4. Жанаспалы линзалар.

Дә ріс тезисі:

Офтальмологиялық оптика бө лімі – кө зді қ орғ ау жә не кө руін тү зеті қ ұ ралдарын зерттейтін кө зілдірік оптикасы. Кө здің кө руін тү зетуге қ олданылатын негізгі приборғ а линзадан жә не оправадан тұ ратын кө зілдіріктер жатады. Кө зілдіріктермен қ атар тікелей қ асаң қ абақ қ а салынатын жанаспалы линзалар кең інен қ олданылады.

Кө зілдірік линзалары тү ссіз бейорганикалық ә йнектен немесе полимерлі материалдан дайындалуы керек.

Оң жә не сол жақ кө здің кө руін тү зетуге арналғ ан кө зілдірік линзалары («йнектен жә не полимерлі материалдан) шығ арылады.

Дайындау технологиясы бойынша линзалар желімделген, біріктірілген жә не бү тін болып бө лінеді; оптикалық орталығ ының номиналды орналасуныа байланысты – орталық ты жә не орталық ты емес болып бө лінеді.

Аметропияны оптикалық тү зету аймақ тарының санына байланысты кө зілдірік линзалары афокальды, бір фокальды, бифокальды жә не ү ш фокальды болып бө лінеді.

· Афокальды линзалар – ә рбір меридианальды кесіндісінде оптикалық ә сері нө л болатын линзалар, яғ ни олар бейнені фокустамайды.

· Бір фокальды линзалар – аметропия, астигматизм жә не анизометропия кезінде тү зетудің негізгі қ ұ ралдары. Олар рефракция аномалиясы кезінде бейненің торлы қ абатқ а тү суін қ амтамасыз етуге арналғ ан.

· Бифокальды жә не ү ш фокальды линзаларкө зден ә ртұ рлі қ ашық тық та орналасқ ан заттарды кө руді жақ сарту ү шін қ олданылады. Бұ л линзалар аккомадациялық қ абілеті тө менденген кезде қ олданылады (пресбиопия кезінде). Линзаның оптикалық кү ші біртіндеп жоғ арыдан (алыстағ ы заттарды кө руге арналғ ан) тө мен (жақ ындағ ы заттарды кө руге арналғ ан) қ арай ө згереді.

Бифокальды линзаларды бір ә йнектен дайындайды жә не ү стіне шлифовка жә не тегістеу арқ ылы сындыру кү ші басқ а аймақ ты тү зеді (бү тін линза) немесе сындыру кү штері ә ртү рлі екі ә йнекті бір-біріне жабыстыру арқ ылы дайындайды (жабыстырылғ ан линза).

Кө ру ақ ауларын тү зету мү мкіндіктеріне байланысты кө зілдірік линзалары стигматикалық жә не астигматикалық болып бө лінеді.

Стигматикалық линзалардың ә рбір меридиандық кесіндісінде сындыру кү штері бірдей болады.

Астигматикалық линзалардың екі ө зара перпендикуляр орналасқ ан басты кесінділерінде сындыру кү штері ә ртү рлі болады, сондық тан оларды басты кесінділерінде рефракцияның ә ртү рлоі комбинацияларымен шығ арады.

Стигматикалық линзаларда екі беті де сфералы болады, ал астигматикалық линзада ойыс беті сфералы, дө ң ес жағ ы торикалы (торический) болады.

Кө здің қ итарлануында жә не кө з бұ лшық етінің ә лсіреуінде призматикалық кө зілдірік линзалары қ олданылады. Олардың геометриялық орталығ ында берілген призматикалық ә сері болады.

Кө зілдірік линзалары оң, теріс жә не оң -теріс болуы мү мкін Оң линзаларды «конвекс» деп атайды, ал теріс линзаларды «конкав» деп атайды.

Кө зілдірік – қ арапайым жә не кү рделі оптикалық жү йелер, олар аметропияны тү зету ү шін жә не аккомадацияның бұ зылуында, сонымен бірге кө здің бұ лшық ет аппаратының жеткіліксіз боллуында қ олданылады. Тү зететін кө зілдіріктер линзадан жә не линзаның кө зде дұ рыс тұ руын қ амтамасыз ететін оправадан тұ рады.

Кө зілдірік оправасы келесі талаптарғ а жауап беруі керек: ауыртпау керек, сонымен бірге бет терісімен жанасқ анда ауыртпалық ты жә не қ ысым тү сірмеу керек; беті ластанудан оң ай тазалануы керек; эстетикалық нормаларғ а сай келуі керек.

Кө зілдірік оправасы келесі бө ліктерден тұ рады: беттік бө лігі немесе рамка жә не оғ ан шарнир арқ ылы бекітілетін қ ұ лақ қ а ілетіні.

Кө зілдіріктер тек кө руді тү зету ү шін ғ ана емес, сонымен бірге кө зді кү н сә улелерінен, сонымен бірге қ ауіпті жә не зиянды ө ндіріс факторларының ә серінен қ орғ ау ү шін де қ олданылады.

Жарық тан қ орғ айтын кө зілдірік линзалары кө зді ә ртү рлі ө ндірістік операцияларды орындау кезінде ультракү лгін жә не инфрақ ызыл сә улелердің ә серінен, сонымен бірге ашық тү скен кү н сә улесінен қ орғ ау ү шін қ олданылады..

Қ орғ аныш кө зілдіріктері кө зді балқ ығ ан металдан, газдардан, ультракү лгін сә улелерден, кө рінетін жә не инфрақ ызыл сә улелердің ә серінен жә не басқ а да зақ ым келтітетін факторлардың ә серінен қ орғ айды.

Жанаспалы линзалар – ооптикалық кө мектің ең тиімді тү рлерінің бірі. Олардың кө зілдіріктерден айырмашылығ ы жан-жағ ындағ ыларғ а кө рінбейді.

Жанаспалы линзаларды кө з алмасының алдың ғ ы бө лігіне кигізеді, олар кө збен бірың ғ ай оптикалық жү йені қ ұ райды. Кө здің кө ру бағ ыты ө згергенде жанаспалы линза кө з алмасының қ озғ алысын қ айталайды.

Жанаспалы линзалар негізінен жоғ ары дә режелі миопия кезінле, анизометропияда, афакияда, кератоконуста, дұ рыс емес астигматизмде жә не жоғ ары дә режелі астигматизм кезінде қ олданылады.

ДЕБИЕТ

1. О.А.Васнецова. Медицинское и фармацевтическое товароведение.- Москва: «ГЭОТАР-Медиа», 2005.

2. Умаров С.З., Наркевич И.А., Костенко Н.П., Пучинина Т.Н. Медицинское и фармацевтическое товароведение. – Москва: ГЭОТАР-MED, 2004.

БАҚ ЫЛАУ СҰ РАҚ ТАРЫ (кері байланыс)

1. Кө зілдірік линзалары: афокальды, бифокальды жә не ү шфокальды.

2. Қ андай линзалар стигматикалық, астигматикалық жә не призматикалық деп аталады?

3. Қ орғ аныш кө зілдіріктері не ү шін қ олданылады?

4. Жанаспалы линзалар.