Титриметриядағы ерітіндінің концентрациясын өрнектеу.

Егер гравиметриялық анализде қ ұ рамдас бө лікті кө п жағ дайда мө лшерлеп тұ ндырып алып соң ынан тұ нбаны жуу кептіру немесе гравиметриялық формағ а дейін қ атты қ ыздыру керек болса, титриметрияда ә детте зерттелінетін заттың ерітіндісіне титранттың эквивалентік мө лшерін қ осса жетіп жатыр. Оны алдымен эквиваленттік нү кте деп аталатын белгілі сә тке дейін біртіндеп қ осады.

Ертеректе бұ л ә діс кө лемдік ә діс деп те аталды, ө йткені ә детте ө лшенетін шама қ осылатын титрант ерітіндісінің реакцияғ а жұ мсалатын кө лемі болып табылады. Сондай-ақ волюмометриялық ә дісі де бар, мұ нда бө лінетін немесе сің ірілетін газдың кө лемі ө лшенеді, сондық тан да бұ л кө лемдік ә діс деп аталады. Сол себепті «титриметриялық» деген термин қ атаң ырақ сақ талады, оның ү стіне жұ мсалғ ан титрнаттың кө лемі ө згеруден ө зге басқ а да операциялар болуы мү мкін.

Анализдің титриметриялық ә дістері анализдейтін затпен бірге реакцияғ а жұ мсалатын реагенттің массасын тіркеуге негізделеді. Реагентті (титрантты) концентрациясы нақ тылы белгілі реагент ерітінді тү рінде ғ ана емес, қ атты кү йінде де (ұ нтақ, таблетка, реагент сің ірілген қ ағ аз) қ осады. Жұ мсалғ ан титрантты ө лшенетін ерітіндісі бар ыдысты жә не қ осылатын реагенттің салмағ ын ө лшеп те анық тауғ а болады.

Анализдің титриметриялық ә дістері мө лшерлік анализде ең маң ыздыларының бірінен саналады, олар ө те қ арапайым жә не инструменталды анализ ә дістерінің прогрессивті бә секелестігіне қ арамастан ә лі де кең інен қ олданылып келеді. Шешу ү шін ең алдымен титриметриялық ә дістер тура келетін ғ ылыми есептер ө те кө п. Кө птеген жү йелер ү шін анық тау қ ателігі 1 % -тен аспайды, сезімталдық басталу реті 0, 10 %.

Анализ дә лдігі аз болса да гравиметриялық ә діспен титриметриялық ұ ә дістер анализді орындау жылдамдығ ына жә не қ арапайымдығ ы бойынша артығ ырақ болады.

Титриметриялық анализ эквиваленттер заң ына негізднледі. Титрпнттың ә р ү лесі жү йеге қ осқ ан саын мынандай тең деумен бере аламыз:

аА + вВ ↔ АаВв (ө німдер)

тепе-тең дік анық талып, мұ нда анық талатын зат пен титранттың концентрация тепе-тең дігі азаяды, ал реакция ө німдері арта тү седі.

2.Титриметриялық анализде реакция типтері санының кө п болуына қ арамастан, олардың барлығ ы қ олдана берілмейді. Ең дұ рысы, титриметриялық анализде қ олданылатын реакциялар талапқ а сай болуы шарт:

1. Реакция қ айтымды болуы керек- ол іс жү зінде соң ына дейін жү ретін болсын;

2. Реакция қ атаң эквиваленттік мө лшерде, жеткілікті тү рде жә не жылдам жү руі қ ажет, ө йткені баяу ө тетін реакциялар кезінде эквиваленттік нү ктені дә лме-дә л тұ рақ тандыру мү мкін емес.

3. Титрлеу кезінде қ осымша реакциялар жү рмеуі керек.

4. Ерітіндідегі қ осымша заттар негізгі реакцияғ а кедекгі жасамайтын болсын. Жоғ арыда сө з болғ ан талаптар реакцияларғ а титрлеу анализін қ олданудың аймағ ын шектей тү седі.

Химиялық реакциялардағ ы ә рекеттесуші заттардың эквивалентілігі туралы ұ ғ ым аналитикалық химиядағ ы негіздердің бірі болып табылады. Титриметриялық анализдің нә тижелерін есептеу осы эквиваленттілікке негізделген.

Эквивалентік факторы- берілген қ ышқ ылдық негіздік реакцияларда сутегінің бір ионына немесе берілген тотығ у-тотық сыздану реакциясында бір электронғ а х заттың нақ тылы бө лшегінің қ ай ү лесі эквивалентті екенін білдіретін сан, эквиваленттік факторын осы реакцияның стехиометриясы негізінде есептеп шығ арады.