Лазым ҝәлсә ҹәрраһ, әмәл дә едәр.

ә мр бе мә ᾽ руфун мә рһ ә лә лә ри дә нә һ ј ә з мү нкә рин мә рһ ә лә лә ри кимидир.

ә мр бе мә ᾽ руф ја моизә вә ө јү д-нә сиһ ә т вермә клә вә јахуд да ә мә ллә иҹ ра олунмалыдыр.

ә мә л мә рһ ә лә синдә тә кҹ ә сө злә кифајә тлә нмә к олмаз. Бизим иҹ тимаијјә тин бө јү к ејиблә риндә н бири дә, сө зә һ ә ддә н артыг ә һ ә мијјә т вермә мә јимиздир. Сө з ө з јериндә јү ксә к ә һ ә мијјә тә маликдир, һ ә гигә ти данышыб, јазыб вә изаһ етмә јинҹ ә һ еч бир иш ҝ ө рмә к олмаз. Бә ᾽ зилә ри исә һ ә р бир шеји анҹ аг сө злә һ ә јата кечирмә к истә јирлә р. Бизҹ ә бу сә һ вдир. Сө з лазыми шә рт олса да кифајә тедиҹ и дејил, ә мә л дә ҝ ә рә кдир.

ә мр бе мә ᾽ руф вә нә һ ј ә з мү нкә р ики һ иссә јә бө лү нмү шдү р: Мү стә гим вә гејри-мү стә гим. Бә ᾽ зи вахтлар сиз ә мр бе мә ᾽ руф вә нә һ ј ә з мү нкә р етмә к ү чү н мү стә гим сурә тдә мү дахилә едирсиниз, даһ а доғ русу ајағ а галхыб “филан иши јеринә јетирмә јинизи хаһ иш едирә м” дејирсиниз. Амма бә ᾽ зә н дә гејри-мү стә гим јолла ону баша салырсыныз. Мә сә лә н, бир шә хсин филан ә мә лини тә ᾽ рифлә мә клә она бу ишин јахшы олдуғ уну билдирмә к истә јирсиниз. Бу ү слубун тә ᾽ сир даирә си олдугҹ а ҝ енишдир.

Бу мә сә лә ни ајдынлашдырмаг ү чү н бир рә вајә т нә гл едирик:

Имам Һ ә сә н вә имам Һ ү сејн ә лејһ имә ссә лам ушаг икә н гоҹ а бир кишинин сә һ в дә стә маз алдығ ыны ҝ ө рү рлә р.

Ислам адә т-ә н᾽ ә нә си вә психолоҝ ијасындан аҝ аһ олан бу ики имам, она дә стә мазынын дү з олмадығ ыны билдирмә к истә јирлә р. Диҝ ә р дә рә фдә н гоҹ анын кө нлү нә тохунмаг истә мирдилә р. Чү нки о киши аҹ ыгланыб “хејр! Мә ним дә стә мазым дү здү р”-дејә билә рди.

Онлар габағ а ҝ едиб дедилә р: “Биз һ ә р икимиз сә нин һ ү зурунда дә стә маз алырыг. Сә н диггә тлә бах вә кимин дә стә мазынын јахшы олдуғ уну де! ” Гоҹ а киши: “Јахшы, дә стә маз алын, мә н сизин аранызда мү нсифлик едә рә м.”

Имам Һ ә сә н (ә) вә имам Һ ү сејн (ә) һ ә р икиси дү зҝ ү н вә камил бир дә стә маз алдыгдан сонра о, ө з дә стә мазынын батил олдуғ уну баша дү шдү.

Гоҹ а дө нү б бу ики имама деди: “Сизин һ ә р икинизин дә стә мазы дү здү р, мә ним ө з дә стә мазым батил имиш.”

ә ҝ ә р онлар гә зә блә: “Гоҹ а кишисә н, һ еч утаныб хә ҹ алә т чә кмирсә н! Һ ә лә дә стә маз алмағ ы баҹ армырсан? ”-десә јдилә р, онда о кишидә намаза гаршы даими бир нифрә т һ исси ојана билә рди.

Хә тиблә рин бири дејир:

Мә шһ ә ддә динсиз бир шә хс вар иди. Мә н онунла ҝ ет-ҝ ә л едиб чох данышыгдан сонра, јумшалыб һ ә гиги бир мө ᾽ мин олду, тамамилә дә јишди, јү ксә к вә һ ә ссас вә зифә дашыдығ ына бахмајараг һ ә мишә намазыны ҹ амаатла гылмағ а башлады. Ҝ ү норта вә шам намазыны Ҝ ө вһ ә ршад мә сҹ идиндә, мә рһ ум Нә һ авә ндинин архасында гылырды. Мү насиб бир фү рсә т ә лдә етдикдә ҹ амаат намазында иштирак едә ркә н палтарларыны сојунуб чијнинә бир ә ба саларды... Бир мү ддә тдә н сонра ону даһ а ҝ ө рмә дик, сә фә рә ҝ етдијини тә сә ввү р етдик. Бир хејли сораглашдыгдан сонра достлар “о, бурададыр, ө зү ҝ ә лмир”-дедилә р.

Нә һ ајә т мә ᾽ лум олду ки, о һ ә м ҹ амаат намазыны, һ ә м дә бизи тә рк етмишдир. Бу мө ᾽ мин кишинин бирдә фә лик диндә н ү з дө ндә рмә синин сә бә бини ө јрә нмә к мә гсә ди илә тә дгигат апармағ а башладыг.

Бу маҹ ә ра илә марагланараг нә һ ајә т ө јрә ндик ки, һ ә мин шә хс ҹ амаат намазында иштирак едиб дө рдү нҹ ү, бешинҹ и сыраларда дајанырмыш. Бир ҝ ү н пишнамазын архасында вә биринҹ и сырада дајанмыш мү ртә ҹ е шә хслә рдә н бири намаз вахты ө н сырадан дуруб сыралары кечә рә к бешинҹ и сыраја ҝ ә либ чатыр вә бу киши илә ү збә ү з отуруб дејир:

Сизә бир суал вермә к истә јирә м, сиз мү сә лмансыныз јохса...?

Бу киши:

Бу суал нә дир ки, мә ндә н сорушурсунуз?

Мү ртә ҹ е киши:

Хаһ иш едирә м, бујурасыныз ки, сиз мү сә лмансыныз ја јох?

О, деди:

Сә н нә демә к истә јирсә н, ә лбә ттә ки, мә н мү сә лманам, ә ҝ ә р мү сә лман олмасајдым бураја ҝ ә лмә здим.

Мү ртә ҹ е вә ө зү нү мү гә ддә слијә вуран киши:

ә ҝ ә р мү сә лмансанса, бә с нијә ү зү нү гырхыб бу кө кә салмысан? -дејә сорушду.

Сө з бураја јетишдикдә о киши:

Бу мә сҹ ид, бу ҹ амаат намазы, бу дин вә мә зһ ә б ө зү нү зү н олсун, мә н ҝ етдим-дејә ајағ а галхыб јола дү зә лир.

Бу да ү здә нираг нә һ ј ә з мү нкә рин башга нү мунә сидир. Халгы диндә н гачыртмаг вә дин дү шмә нлә ринин сајыны артырмаг ү чү н бундан да тә ᾽ сирли бир сә бә б тапмаг олармы?

Бир ҝ ү н хариҹ и бир журналда диндар бир гызын һ екајә сини охујурдум:

Шаһ задә лә рин бири она вурулмушду. О, чох шә һ вә тпә рә ст олдуғ уна ҝ ө рә, гызы тора салмаг истә јирди. Бу диндар, исмә тли вә нә ҹ абә тли гыз һ еч ҹ ү рә она тә слим олмурду.

Нә һ ајә т шаһ задә мә ᾽ јус олуб гыздан ә л чә кди. Нечә ҝ ү ндә н сонра бир нә фә р гызын тә рә финдә н она хә бә р ҝ ә тириб деди:

“О гыз бир мү ддә т сә нинлә хош ҝ ү зә ран кечирмә јә һ азырдыр вә...”

Шаһ задә тә ә ҹ ҹ ү блә ниб бу барә дә тә дгигат апармаг гә рарына ҝ ә лир, ҝ ө рә сә н нә ү чү н белә бир нә ҹ абә тли вә иффә тли гыз бирдә н-бирә ә јјашлыг вә хошҝ ү зә ранлығ а мејл салмышдыр?!

Бир гә дә р марагландыгдан сонра мә сә лә нин сә бә бини ө јрә нир. О маҹ ә ра бундан ибарә т иди ки, бир кешиш бу гызын јү ксә к дини ә һ вал-руһ ијјә јә малик олдуғ уну дујуб, онун ә гидә сини даһ а да артырмаг гә рарына ҝ ә лир. Бир ҝ ү н о, гызын јанына ҝ едир вә она мү раҹ иә тлә:

Сә нә бир һ ә дијјә ҝ ә тирмишә м, -дејир.

Онлар ү збә ү з отураркә н руһ ани кешиш тө һ фә ни гызын гаршысында јерә гојур вә ө ртү јү онун ү стү ндә н чә кир. Гыз гаршысында бир ө лү нү н кә ллә сини ҝ ө рдү кдә диксинә рә к “бу нә дир? ”-дејә сорушур.

Кешиш: “Ону гә бристанлыгдан ҝ ә тирмишә м, сә н онун барә синдә дә риндә н фикирлә шсә н, дү нјанын нә гә дә р вә фасыз олдуғ уну дујаҹ агсан...”

Кешиш бу иши илә гызын ү рә јиндә динә гаршы елә бир нифрә т јаратды ки, о:

“Дү нјанын сону белә олаҹ агса, бә с нә ү чү н бу бешҝ ү нлү к јашајышы ө зү мә һ арам едим? ”-дејә, ә јјашлыг вә позғ унлуғ а гуршаныр.

Бу да јанлыш ө јү д-нә сиһ ә тин башга бир нү мунә си. Биз артыг бу кими тө всијә вә нә сиһ ә тлә рин тә ᾽ сиринин мә нфи олдуғ уна инанмалыјыг.

Бу мө взу илә ә лагә дар мә ним ө зү мү н бир хатирә м вардыр:

Гумда оларкә н јениҹ ә ишә башламыш мә шһ ур бир ширкә тин машыны илә сә фә рә чыхдым..

Вә рамин шә һ ә риндә сү рү ҹ ү нү н ү рә јиндә мә нә гаршы икраһ һ исси ојандығ ыны дујдум, ә лбә ттә биз ә ввә лдә н бир-биримизи танымырдыг. Аз сонра ондан:

Машыны һ арада сахлајаҹ агсыныз? -дејә сорушдум?

Билмә к истә јирдим ки, машын јол ү стү ндә ки јемә кханаларда сахлајаркә н намаз гылмағ а вахт олаҹ аг ја јох. О, ҹ авабымы елә бир тә рздә гајтарды ки, Мә шһ ә дә кими бир кә лмә дә олсун белә, данышмағ а ҹ ә сарә тим чатмады. ө з-ө зү мә дедим, бу шә хс мү сә лман дејил, јә һ удидир. Симнан шә һ ә риндә машын дајанды. Мә н дә стә маз аларкә н ҝ ө рдү м ки, сү рү ҹ ү ајагларыны јујур, мә н онун дә стә маз алыб намаз гылдығ ыны ҝ ө рдү м. Мә н онун мү сә лман олдуғ уну вә намаз гылдығ ыны јә гин етдим. Онун бизимлә рә фтары габагкы кими иди. Мә ндә н бир отураҹ аг архада ики нә фә р Тү рбә тли тә лә бә ә јлә шмишди. Сү рү ҹ ү онлара мә һ ә ббә т ҝ ө стә рирди. Јухуламасын дејә тә лә бә лә рин бирини чағ ырыб ө з јанында отуртду. Нә һ ајә т бу мү ә мма мә ним ү чү н һ ә лл олду. О сү рү ҹ ү бү тү н бә дбә хтлијинин сә бә бини моллаларда ҝ ө рү рдү. Бу кими тә сә ввү рлә р бир јалныш вә јерсиз ә мр бе мә ᾽ руф вә нә һ ј ә з мү нкә рин нә тиҹ ә синдә јарана билә р.

Бу ишлә р, халгы диндә н узаглашдырараг, онлары бә дбә хт етмә к, динә вә руһ анијјә тә гаршы дү шмә н јаратмагдыр. ө з-ө зү мә дедим, Аллаһ атасына рә һ мә т елә син, моллаларла дү шмә н олса да, исламла дү шмә н дејил, намаз гылыр, оруҹ тутур, имам Рза (ә)-ын зијарә тинә ҝ едир вә с...