Onlar orada əbədi qalsınlar. Onlar nə dost tapacaqlar, nə də köməkçi”.

Fö vqə luca bu ayə lə rdə gü nahkarları və onları n Qiyamə t gü nü layiq gö rü lə cə klə ri cə zanı tə svir etmiş dir. Bu ayə lə rin mə tnində n gö rü nü r ki, bu cə za onları n Qiyamə t gü nü nə inanmamaları nı n ə və zidir və bu imansı zlı q bu fasiqlə rin ö zə l fə rdi sə ciyyə sinə və hə yat tə rzinə ç evrilmiş dir. Onlar Allaha, pak elç ilə rə və Ş ə rə fli Kitablara iman gə tirmə kdə n boyun qaç ı rmı ş ­lar və buna gö rə Allah onları Ö z ilahi mə rə hə mə tində n hə m bu dü nyada, hə m də Axirə tdə mə hrum etmiş dir. Hə qiqə tə n, tə kcə bu bir cə za kifayə tdir ki, insan hü dudsuz bir bə dbə xtliyə duç ar olsun. Lakin kafirlə ri lə nə tdə n baş qa, od pü skü rə n Cə hə nnə m də gö zlə yir ki, orada onları n bə də nlə rini Cə hə nnə min alovları bü rü yə cə k. Alov onları n bə də nlə rinin iç inə nü fuz edə ­cə k və ü rə klə rinə də k ç atacaqdı r. Onlar bu ş iddə tli cə zanı n burulğ a­nı nda ə srlə r boyu ə bə di qalacaqlar və onları n ə zabı, hə tta, bir anlı ğ a belə yü ngü llə ş dirilmə yə cə k. Onlar orada ö zlə rinə istə diklə rini ə ldə etmə yə yardı m gö stə rə n nə bir himayə ç i, nə də onları bu də hş ə tdə n mü dafiə edə n bir kö mə kç i tapa bilmə yə cə klə r.

ﭵ ﭶ ﭷ ﭸ ﭹ ﭺ ﭻ ﭼ ﭽ ﭾ ﭿ ﮀ

(33. 66) “Ü zlə rini Oddan o yana-bu yana ç evirdiklə ri hə min gü n, onlar deyə cə klə r: “Keş kə Allaha itaə t edə ydik, Elç isinə itaə t edə ydik! ”

Onları n kö mə k yalvarı ş ı rə dd edilə cə k və qarsalayı cı alov onları hə r tə rə fdə n ə hatə yə alacaqdı r. Onda fasiqlə r Cə hə nnə min son də rə cə ş iddə yli alovunu dadacaq və tö rə tdiklə ri gü nahlara və cinayə tlə rə gö rə acı -acı tə ə ssü flə nə cə klə r. Onlar fə ryad qoparı b bağ ı racaqlar ki, bir vaxtlar bu də hş ə tli mə kandan xilas ola və mü kafata layiq gö rü lə bilə rdilə r. Lakin artı q tö vbə etmə k zamanı keç miş dir və fasiqlə rin etirafı onlara artı q ü midsizlik­də n, kə də rdə n, hü zndə n və ə zabdan baş qa bir ş ey gə tirmə yə cə kdir.

ﮁ ﮂ ﮃ ﮄ ﮅ ﮆ ﮇ ﮈ ﮉ

Onlar deyə cə klə r: “Ey Rə bbimiz! Biz ö z ağ saqqalları mı za və zadə ganları mı za itaə t etdik və onlar bizi yoldan ç ı xartdı lar”.

Onlar etiraf edə cə klə r ki, gü nah iş lə tmiş lə r, kor-koranə fasiqlə rə inan­mı ş lar və azğ ı nlı q zü lmə tində dolaş mı ş lar. Onlar deyə cə klə r: “Keş kə mə n Elç inin yolu ilə gedə ydim! Vay mə nim halı ma! Keş kə mə n filankə si ö zü ­mə dost tutmayaydı m! Mə nə gə lib ç atdı qdan sonra, mə ni Zikrdə n uzaq­laş dı ran o oldu” (Furqan, 25/27-29).

ﮊ ﮋ ﮌ ﮍ ﮎ ﮏ ﮐ ﮑ ﮒ

(33. 68) “Ey Rə bbimiz! Onları n ə zabı nı ikiqat artı r və onları bö yü k lə nə tə uğ rat! ”

Kafirlə r baş a dü ş dü kdə ki, onlar ö z baş ç ı ları və nə sihə tverə nlə ri ilə birlikdə mü tlə q Cə hə nnə mə dü ş ə cə klə r, onlar ö z acı qları nı onları yoldan azdı ranları n ü stü nə tö kə cə klə r. Belə olduqda, Allah kafirlə rə bildirə cə k ki, onları n hamı sı ikiqat cə za alacaqlar, ç ü nki gü nah etmə kdə və kü fr iş lə r gö rmə kdə bir-birilə rinə kö mə k gö stə rmiş dilə r və mü dhiş cə zanı da birlikdə dadacaqlar. Buna baxmayaraq, onları n ə zab-ə ziyyə tlə ri, tö rə tdiklə ri gü nah­ları n ağ ı rlı ğ ı ndan ası lı olaraq, bir-birində n fə rqlə nə cə kdir.

ﮓ ﮔ ﮕ ﮖ ﮗ ﮘ ﮙ ﮚ ﮛ ﮜ ﮝ ﮞ ﮟ ﮠ ﮡ ﮢ ﮣ ﮤ

Ey iman gə tirə nlə r! Musanı incidə nlə rə oxş amayı n. Allah ona bə raə t qazandı rdı və onları n dediklə rini tə kzib etdi. O, Allahı n də r­ga­hı nda etibarlı bir ş ə xs idi”.

Fö vqə luca iman gə tirə nlə ri onlara yaraş mayan ə mə llə r tö rə tmə kdə n bir daha xə bə rdar edir və Muhə mmə d Peyğ ə mbə ri (ona Allahı n salavatı və salamı olsun!), alicə nab, xeyirxah və mə rhə mə tli elç ini incitmə yi qadağ an etmiş dir. Mü sə lmanlar ona (s.ə.s.) ehtiramla yanaş malı və hö rmə t etmə li, İ mran oğ lu Musanı (ə) incidə n və tə hqir edə n yə hudilə rə bə nzə mə mə li­dir­lə r. Fö vqə luca Musaya (ə) bə raə t qazandı rmı ş və yə hudilə ri baş a salmı ş ­dı r ki, Allahı n seç ilmiş bə ndə lə ri gü nahkarları n ittihamları na və tə hqirlə ­rinə la­yiq deyillə r. Allah Musaya (ə) hö rmə t edirdi və o (ə) Fö vqə lucanı n ə n mö h­tə rə m elç ilə rində n və sə mimi qulları ndan idi, lakin bu, cahil yə hudilə ri Allahı n elç isini (ə) tə hqir etmə kdə n və ona (ə) hö rmə tsizlik gö s­tə rmə kdə n ç ə kindirmirdi. Mö min mü sə lmanlar bunu yadda saxlamalı və ö zlə rində n ə vvə lkilə rə oxş amamalı dı rlar.

Yə hudilə r gö rü rdü lə r ki, onları n peyğ ə mbə ri (ə) necə hə yalı və ç ə kin­gə ndir və ö z bə də nini yad nə zə rlə rdə n necə qoruyur. Onda onlar ş ayiə yay­mağ a baş ladı lar ki, Musa peyğ ə mbə rin (ə) xayası irilə ş miş dir. Bu barə də ş aiyə lə r geniş yayı lmı ş dı və Fö vqə luca Allah elç isinə (ə) bə raə t qazandı r­mağ ı qə rara aldı. Musa (ə) ç immə yə gedə ndə, paltarları nı bir daş ı n ü stü nə qoydu və daş diyirlə nə rə k ondan uzaqlaş mağ a baş ladı. Musa (ə) ç ı lpaq halda daş ı n ardı nca qaç araq, orada oturmuş yə hudilə rin yanı ndan keç di. Onlar gö rdü lə r ki, onları n peyğ ə mbə ri (ə) sağ lam və qə d-qamə tlidir və bundan sonra onu (ə) ö z yalanç ı ehtimalları ilə incitmə kdə n ə l ç ə kdilə r.

ﮥ ﮦ ﮧ ﮨ ﮩ ﮪ ﮫ ﮬ ﮭ

(33. 70) “Ey iman gə tirə nlə r! Allahdan qorxun və doğ ru sö z danı ş ı n ki”,

Fö vqə luca mö minlə rə hə m tə klikdə, hə m də camaatla birlikdə olar­kə n Allahdan qorxmağ ı və hə miş ə haqlı sö z, yə ni, insanı n doğ rulu­ğ una qə ti ə min olduğ u və hə qiqə tdə olan ş eyi və ya hə qiqə tə daha yaxı n olanı da­nı ş mağ ı ə mr edir. Bundan ö trü mö min mü sə lman Quranı oxumalı, Allahı zikr etmə li, ə trafı ndakı ları yaxş ı iş lə r gö rmə yə ç ağ ı rmalı və onları gü nah ə mə llə rdə n ç ə kindirmə li, faydalı biliklə rə yiyə lə nmə li və baş qaları nı ö yrə t­mə li, bü tü n iş lə rdə hə qiqə tə nail olmağ a sə y gö stə rmə li və bundan ö t­rü bü tü n imkanlardan istifadə etmə lidir. Haqq sö z – xeyirxah və mə rhə mə t doğ uran nitqdir ki, insana sə mimi mə hə bbə t və faydalı mə slə hə tlə rlə zə n­gin olmalı dı r.

ﮮ ﮯ ﮰ ﮱ ﯓ ﯔ ﯕ ﯖ ﯗ ﯘ ﯙ ﯚ ﯛ ﯜ ﯝ ﯞ

O, ə mə llə rinizi islah etsin və gü nah­ları nı zı sizə bağ ı ş lası n. Kim Allaha və Elç isinə itaə t etsə, o, artı q qurtuluş a nail olmuş dur”.

Allah xə bə r verir ki, O, ö z Rə bbində n qorxan və yalnı z doğ ru sö z danı ş an mü sə lmanları n iş lə rini sahmana salı r (islah edir). Bu iki keyfiyyə tin sayə sində mö min mü sə lmanları n davranı ş ı sə mimi və saleh olur və onlar Fö vqə luca Allah tə rə fində n qə bul edilir. Fö vqə luca buyurur: “...Hə qiqə tə n, Allah yalnı z tə qvalı lardan qə bul edə r” (Maidə, 5/27). Allah belə insanlara xeyirxah iş lə ri baş a ç atdı rmaqda yardı m edir, onları n ə mə llə rini ş ə rdə n qoruyur, onları n mü kafatlandı rı lması nı n qayğ ı sı nı ç ə kir və bu mü kafatı də ­fə ­­lə rlə artı rı r və hə mç inin onları n, baş qaları nı hə lak edə n[226], gü nahları nı bağ ı ş layı r. Belə liklə, tə qvalı lı q mö minlə rə doğ ru yolda sabit qalmağ a və gü nahları n xoş agə lmə z nə ticə lə rində n qorunmağ a imkan verir. Eyni za­manda Rə bbin qarş ı sı nda qorxu hiss etmə yə n gü nahkarları n ə mə llə ri poz­ğ un və korlanmı ş dı r. Bu ə mə llə r Allah tə rə fində n qə bul edilmə yə cə k və insanlara Fö vqə luca Rə bbin mə rhə mə tini qazanmağ a kö mə k gö stə rmə yə ­cə kdir.

ﯟ ﯠ ﯡ ﯢ ﯣ ﯤ ﯥ ﯦ ﯧ ﯨ ﯩ ﯪ ﯫ ﯬ ﯭ ﯮ ﯯ ﯰ ﯱ ﯲ

Biz ə manə ti gö ylə rə, yerə və dağ lara tə klif etdik, onlar boyun qaç ı rdı lar və bundan qorxdular. Lakin insan onu gö tü rdü, ç ü nki o – zalı m və cahildi”.

Fö vqə luca, insanları n ö z Rə bbi qarş ı sı nda hiss etmə li olduqları mə su­liyyə tin mü hü mlü yü nü xü susilə qeyd edir. Bu – Allahı n ə manə tinin – Onun hö kmlə rinin yerinə yetirilmə si mə suliyyə tidir ki, insan bunu nə tə k­likdə olduqda, nə digə r insanları n arası nda olduqda unutmamalı dı r. Fö vqə luca Kainatı xə lq etdikdə n sonra gö ylə rə, yerə və dağ lara bu mə su­liyyə ti ö z ü stlə rinə gö tü rmə yi tə klif etdi və bu nə hə ng mə xluqları, onlar Allahla bağ layacaqları ə hdə sadiq qaldı qları tə qdirdə, onları mü kafatlan­dı racağ ı nı və onlar ə hdi pozduqda isə cə zalandı racağ ı nı və d etdi. Lakin bu mə xluqlar Allah qarş ı sı nda bu ə manə tin mə suliyyə tini ö z ü zə rlə rinə gö tü r­mə kdə n imtina etdilə r. Bu, Fö vqə lucaya itaə tsizlik etmə k və ya bol mü kafat almağ ı istə mə mə k deyildi. Mə sə lə orası ndaydı ki, gö ylə r, yer və dağ lar qorxmuş dular ki, Onun qarş ı sı nda ö zlə rinin yerinə yetirmə li olacaqları bü tü n və zifə lə ri icra etmə yə qadir olması nlar. Belə olduqda, Allah Onun hö kmlə rini yerinə yetirmə yin mə suliyyə tini hə min ş ə rtlə rlə ö z ü zə rinə gö tü rmə sini insana tə klif edir. Ö zü nü n cahilliyinə və ə dalə tsizliyə tə biə tə n meyilli olması na baxmayaraq, insan bu ş ə rtlə rlə razı laş mı ş və Allah qarş ı ­sı nda bu və zifə lə rin ağ ı r mə suliyyə t yü kü nü ö z ç iyinlə rinə gö tü rmü ş dü r. Sonralar insanlar Rə bb ilə bağ ladı qları ö z ə hdlə rinə sadiqliyin də rə cə sində n ası lı olaraq ü ç qrupa bö lü ndü lə r. Bunlar – mü nafiqlə r idi ki, Allah qarş ı ­sı nda və zifə lə rini yerinə yetirdiklə rini yalnı z gö stə rmə k istə yir, amma ü rə k­lə rinə onlara kin-kü durə t bə slə yirdilə r; mü ş riklə r idilə r ki, Allah qarş ı sı nda və zifə lə rini yerinə yetirmə yə aç ı q etinası zlı qla yanaş ı rdı lar və mö minlə r idilə r ki, ö z Rə bbinin hö kmlə rini qə lbə n və bə də n ə zaları ilə yerinə yetirir­dilə r. Ş ə rə fli Quranda Fö vqə luca Allah insanları n bu ü ç qrupunun ə mə l­lə rini tə svir etmiş və xə bə r vermiş dir ki, onları etdiklə ri ə mə llə rinə gö rə hansı ə və z gö zlə yir.

ﯳ ﯴ ﯵ ﯶ ﯷ ﯸ ﯹ ﯺ ﯻ ﯼ ﯽ ﯾ ﯿ ﰀ ﰁ ﰂ ﰃ

Bu, Allahı n mü nafiq kiş ilə rə mü nafiq qadı nlara, mü ş rik kiş ilə rə və mü ş rik qadı nlara ə zab vermə si, mö min kiş ilə rə və mö min qadı nlara onları n tö vbə sini qə bul etmə si ü ç ü ndü r. Allah – Bağ ı ş layandı r, Rə hmlidir”.

Fö vqə luca xə bə r verir ki, mü nafiq və mü ş rik olan kiş i və qadı nları cə zalandı racaqdı r və haqq dinə ü stü nlü k verə n kiş i və qadı nları bağ ı ş la­yacaqdı r. Hə qiqə tə n, Allah – Bağ ı ş layandı r, Rə hmlidir.

Hə md olsun Fö vqə luca Rə bbə ki, bu ayə ni Ö zü nü n hü dudsuz bağ ı ş ­laması na, mə rhə mə t və sə xavə t gö stə rmə sinə də lalə t edə n gö zə l adları ilə bitirmiş dir.

\~