Тағаммен ақуызды қабылдауды шектеу

Науқ астардың, ә сіресе балалардың тамақ тану рационында ақ уыздық компонент ерекше маң ызғ а ие. Шумақ тардың зақ ымдалуымен байланысты аурулардың емдә мінде жануар тектес ақ уызды шектеу қ ажет, оның алмасу ө німдері гломерулонефриттердің патологиялық даму механизміне ғ ана емес, ү деудің иммундық емес факторларының қ алыптасуына да ә сер етеді (ақ уыздық жү ктеме бү йректе плазма айналысын, соның ө зі склероздану ү рдісін жылдамдататын гемодинамикалық бұ зылыстардың дамуына мү мкіндік жасайды). Бірақ ұ зақ қ а созылғ ан сапасы толық емес емдә м ересектерге қ арағ анда балаларғ а ауыр тиеді. Бұ л қ арқ ынды ө сумен жә не алмасу ү рдістерінің қ ауырттылығ ымен байланысты бала ағ засының негізгі тағ амдық ингредиенттерге салыстырмалы тү рде неғ ұ рлым жоғ ары қ ажеттілігіне байланысты. Сонымен қ атар, дә рігерлер БСА ү деу ү рдістерін баяулатуғ а жә не бү йрек қ ызметін жоғ ары дең гейде сақ тауғ а негізгі ә дістерді жасай отырып, осы кезде ақ уыздың қ ажетті дең гейін нақ ты бақ ылай алмай қ алады. Осы жағ дайда емдә мдік шектеулер нә тижесінде науқ аста ақ уыз-энергетикалық жетіспеушілік дамиды (АЭЖ). Ол – БСА дамуын кү шейтетін фактор.

Сондық тан осы патология кезінде кейбір қ олдануғ а болмайтын тағ амдық ө німдер науқ астың емдә мінен мә жбү рлі тү рде алынып тасталғ анда, оларды тағ амдық жә не биологиялық қ ұ ндылығ ы бойынша бірдей ө німдермен алмастыру қ ажет. Бұ л мә селенің қ арапайым шешімі – қ ұ рамына кетоқ ышқ ылдар, яғ ни азоты жоқ қ ышқ ылдар, бірақ алмастырылмайтын амин қ ышқ ылдары кіретін дә рілік препараттар. Ағ зада кетоқ ышқ ылдар амин қ ышқ ылдарына айналып, қ ажетсіз зат алмасуының тү зілуіне жағ дай жасамайды, тағ аммен тү сетін фосфатты байланыстырып, сү йек тініндегі бұ зылысқ а ұ шырағ ан алмасуғ а оң ә сер тигізеді.

Дені сау ересек адамның ақ уызғ а тә уліктік қ ажеттілігі 0, 75 г/кг/тә ул. қ ұ райды. Ересек науқ астармен салыстырғ анда, тағ айындалатын аз мө лшерлі ақ уыз емдә м тек ү лкен жастағ ы балаларда креатинин клиренсі 50-60 мл/мин, сарысулық креатинин мө лшері 0, 18-0, 20 ммоль/л (БСА 2-3 кезең і) болғ анда ғ ана қ олайлы деп табылады. Қ азіргі жағ дайда тә уліктік ақ уыз мө лшері дене салмағ ының ә р килограмына 0, 8 г-нан келуі тиіс жә не тек азық -тү лікпен ғ ана емес, сонымен қ атар бейтарап азоттық тепе-тең дікті қ амтамасыз ететін препаратты (кетостерил) қ олданғ ан жө н (ә рбір 5 кг дене салмағ ына 1 таблетка). ШСЖ 25-30 мл/мин. дейін тө мендегенде ү лкен жастағ ы топтарда тә уліктік ақ уыз 0, 6 г/кг-ғ а дейін шектелуі тиіс жә не бұ л кезде міндетті тү рде тағ амдық қ оспалар (SUPRO 760) немесе кетостерилді қ олдану керек.

Кіші жастағ ы жә не орта жастағ ы балалар қ олданатын ақ уыздың мө лшері тек қ ана ШСЖ дең гейіне ғ ана байланысты емес, сонымен қ атар баланың физиологиялық қ ажеттілігіне (2, 0-1, 0 г/кг) де сай болуы тиіс. АҚ Ш Ұ лттық бү йрек ұ йымы БСА-ң 1-3 сатысындағ ы науқ астарғ а ақ уызды 0, 75 г/кг/тә ул., ал БСА-ң 4-5 сатысындағ ы науқ астарғ а 0, 6 г/кг/тә ул. қ олдануды ұ сынады.

Рационның энергетикалық қ ұ ндылығ ы балаларда 120-142 ккал/кг, ересектерде 35-40 ккал/кг қ ұ рауы тиіс. Қ олданылғ ан энергияның 50-55% кө мірсумен, 30-35% майлармен қ амтамасыз етілуі керек. Диализдегі науқ астарда ақ уыздың тә уліктік қ ажеттілігі жоғ ары. Егер тә уліктік ақ уыз 1, 0 г/кг-нан кем болса, бұ л категориядағ ы науқ астарда тамақ тану жетіспеушілігінің кө ріністері дамиды. Қ ұ рамында қ анық пағ ан майлардың кө п болуы, холестерині кө п тағ амдарды шектеу, мү мкіндік болса жай кө мірсуғ а қ арағ анда кү рделі кө мірсуларды кө бірек қ олдану ұ сынылады. Натрийді ә р адамғ а жеке тағ айындау қ ажет (2-6 г/тә ул.). Аз мө лшерлі ақ уыз емдә мін қ олданғ анда міндетті тү рде ақ уыздық -энергетикалық жетіспеушіліктің алдын алу керек. Диализге баратын науқ астың салмағ ы – энергетикалық жағ дайы максимальді сақ талғ ан болуы тиіс, ол оның кейінгі ө мірлік сапасына, орынбасушы емнің нә тижелі болуына кө п ық палын тигізеді.