Чыстасцю, спакоем, годнасцю вее ад ма-

ленькіх касцяных скульптурак, якія адлю-

строўваюць аголеныя фігуркі жанчын з

перабольшанымі, гіпертрафіраванымі фор-

мамі. У гэтым можна было б бачыць нават

нейкі шарж, гратэск, капі б не велічная

ўрачыстасць старажытных багінь, іх ману-

ментальнасць — нібыта далёкае прадчу-

ванне трыумфу чалавека на зямпі, высо-

кага ўзлёту яго пачуццяў і інтэлекту.

Найбольш распаўсюджаная гіпотэза пра

характар і значэнне папеалітычнай пластыкі

засноўваецца на тым, што жаночыя фігуркі

адпюстроўваюць прамаці ў мацярынска-

Родавых калектывах, увасабляюць пло-

днасць, багіню жыцця — наогул, выяўля-

юць тую складаную магіка-абрадавую га-

ліну жыцця старажытнага чалавека, якую

засталі этнографы і ў наш час4.

Пластычная своеасаблівасць багата арна-

ментаваных складанымі геаметрычнымі

фігурамі «птушачак», знойдзеных на Ме-

зінскай стаянцы (Чарнігаўская вобл.), звяз-

ваецца са старажытнымі культамі. Вераго-

Кансолі. Пачатак 20 cm. Сычы Брэсцкага

раёна.

дна, жанчына і птушка ненкім чынам ата-

ясамліваліся, у фігурках два вобразы

зліваліся ў адзін, ствараючы складаны во-

браз жынчыны-птушкі. У народнай куль-

туры ўсходніх славян такія ўяўленні захоў-

валіся да апошняга часу, праяўляючыся ў

разьбе, вышыўцы і іншых відах народнага

Мастацтва.

Перарваўшыся ў эпоху мезаліту, мастац-

тва дробнай пластыкі адражаецца ў неаліце

(5—3 тысячагоддзі). Аднак на гэты раз

дамінуюць мужчынскія выявы, што свед-

Чыць пра зараджэнне патрыярхальных ро-

давых калектываў. Адна з падобных знахо-

дак — фрагмент скульптуркі са стаянкі

Асавец (Бешанковіцкі раён), найбольш

ранні выяўлены на тэрыторыі Беларусі ўзор

мастацкай апрацоўкі дрэва5. Яна перадае

вобраз мужчыны з выразнымі рысамі

Твару, што надаюць яму крыху суровы вы-

Гляд. Тулава выразана досыць схематычна.

На той жа стаянцы выяўлена касцяная га-

лоўка мужчыны, якой па дасканаласці вы-

канання і выразнасці цяжка знайсці аналогіі

сярод знаходак Усходняй Еўропы6. Абе-

Вугал хаты. Пачатак 20 cm. Лускалы Камя-

нецкага раёна.

Мастацкая апрацоўка дрэва

дзве скульптуркі перадаюць еўрапеоідны

антрапалагічны тып, увасабляючы, маг-

чыма, нейкіх міфічных герояў ці духаў.

Багаты і разнастайны матэрыял перыяду

Кіеўскай Русі. Апрацоўка косці ў старажыт-

набеларускіх гарадах (Тураў, Мінск, По-

лацк, Гродна, Навагрудак, Пінск, Ваўка-

выск, Мсціслаў) дасягнула высокага ўзроў-

ню. Разнастайныя пласціны-накладкі для

калчаноў, тронкі нажоў, грабяні, шахмат-

ныя фігуркі, вухавёрткі і інш. арнаментава-