АГРАРЛЫҚ САЯСАТТЫҢ ІС- ШАРАЛАРЫ. 6 страница

Ел экономикасы дамуының казіргі кезең інде мемлекеттің ө неркә сіптік саясаты келесі бағ ыттарда жү ргізілуі тиіс:

1. Экономиканың шикізатты бағ ытынан ө ң деуші (ұ қ сатушы) ө неркә сіптің басымдылығ ына ө ту;

2. Ө ндірісті ұ йымдастырудың ескірген ә дістерінен бас тартып, ө німді жедел жаң алап, оның бә секеге кабілеттілігін арттыратын икемді ө ндірістік жү йелерді қ алыптастыру;

3. Халық тың денсаулығ ына колайлы, экологиялық таза жә не қ ауіпсіз ө неркә сіп ө ндірісін дамыту;

4. Ө зін-ө зі қ амтамасыз ету ұ станымы бойынша қ ызмет ететін комбинаттардың орнына ішкі жө не сыртқ ы рыноктардағ ы бә секеге қ абілетті мамандандырылғ ан ө ндірістерді кө птеп ашу;

5. Ғ ылыми-зерттеу жұ мыстарын ә леуметтік тапсырыснегізінде ұ зақ, мерзімге арналғ ан кешенді ғ ылыми-техникалық, болжамғ а қ ұ рылғ ан мақ саттарғ а бейімдеу.

Қ азақ стан Республикасы ө неркә сіптік саясатының негізі 2015 жылғ а дейінгі уақ ытқ а арналғ ан экономикалық ө судің индустриалдық -инновациялық стратегиясы алғ а қ ойғ ан мақ саттар мен міндеттерді шешу болып табылады.

Қ ұ рылымдық -салалық мазмұ ны бойынша ө неркө сіптік саясатта ү ш салалық топ ерекшеленеді:

1. Экспорттық мү мкіндіктері бар отын-шикізаттық сектор салалары (мұ най-газ, қ ара жә не тү сті металлургия, электро-энергетика жә не т.б.);

2. Ішкі жә не сыртқ ы бә секеге қ абілетті ө ң деуші-ұ қ сатушы салалар;

3. Ішкі рыноктық сұ ранысын ө теуге қ абілетті салалар (автомобиль жә не ауыл шаруашылығ ы машина жасау, жең іл жә не тамақ ө неркә сібі).

Мемлекет тұ тынушылар мен ө ндірушілердің мү дделерін сә йкестендіру ү шін табиғ и монополия болып табылатын коммерциялық жә не коммерциялық емес ұ йымдардың іс-ә рекетін реттейді.

Мемлекеттік реттеу жү зеге аспағ ан жағ дайда табиғ и монополия кә сіпорындары (электроэнергетика, темір жол т.б.) олигополияғ а айналады да, ө ндіріс кө лемі қ ысқ арғ ан жағ дайларда монопольды бағ алар тағ айындау себебі басқ а салалардағ ы бағ аның ө суіне алып келеді. Сондық тан мемлекеттік реттеудің табиғ и монополиялардағ ы негізгі объектісіне солар ө ндіретін ө німге деген шығ ындар, бағ алар жә не тарифтер жатады.

Қ Р ү кіметі ішкі рынокта бағ асы реттелуі тиіс тауарлар (қ ызмет кө рсетулер) тізімін жасайды. Реттелетін бағ алар ұ йымдық -қ ұ қ ық тық жә не меншік формасынан тә уелсіз барлық кә сіпорындарда қ олданылады.

Табиғ и монополиялар қ ызметін мемлекеттік реттеу келесі бағ ыттар бойынша жетілдірілуі тиіс:

• Табиғ и монополиялар ө німіне шығ ындардың, бағ алардың жә не тарифтердің қ алыптасуына мемлекеттік бақ ылауды қ ү шейту;

• Экономикалық мақ саттарғ а жә не мемлекеттік заң дарғ а сә йкес табиғ и монополия субъектілерінен дербес кә сіпорындарды даралау;

• Монополия субъектілерінің қ аржы ағ ындарына бақ ылауды ұ йымдастыру жә не тұ тынушылардың ә ртү рлі топтарын субсидиялауды ә леуметтік ә ділеттілік қ ағ идаларына сай жү ргізу;

• Реттеудің нормативтік базасын жетілдіру;

• Табиғ и монополияларды реттеуде республикалық жә не ө ң ірлік орғ андар қ ызметін ү йлестіру;

• Жекешелендіру кезең дерінің ерекшеліктерін анық тап отыру т.б.

Мемлекеттік реттеудің тағ ы бір объектісіне кә сіпорынның жағ дайы (тө лем қ абілеттілігі) жә не оғ ан банкроттық процедурасын қ олдану мә селесі жатады. Қ азіргі кезде барлық меншік формасындағ ы кә сіпорындар кү рделі жағ дайда жұ мыс істеуге мә жбү р: сұ раныстың ә рқ илылығ ы, дебиторлық жө не кредиторлық қ арыздар, энергия жә не кө лік тарифтерінің жоғ арылығ ы, салық салудың тә ркілеуге ұ қ састығ ы т.с.с. Бұ л жағ дайларда кә сіпорындар ү лкен қ аржылық қ иыншылық тарғ а тап болады. Сондық тан мемлекет кә сіпорындардың қ аржылық жағ дайының нашарлауын болдырмауғ а, оларды банкроттық ка жібермей, ө ндірісті жандандыруғ а ө рекет етеді. Ө ндірістік қ орларының кө лемі жә не шығ аратын ө німіне сұ раныс дең гейіне сә йкес кө сіпорындар тө рт топқ а белінеді. Бірінші топтағ ы кә сіпорындар (тозу дең гейі салалық дең гейден тө мен, ө німіне жоғ ары, тұ рақ ты сұ раныс) мемлекеттік қ олдауғ а бірінші кезекте ү міткер бола алмайды. Екінші жә не ү шінші топқ а жататын кә сіпорындарда ө ндірісті диверсификациялау (сұ ранысқ а байланысты ә ртараптандыру) мү мкін жә не мақ сатқ а сай болғ анда, басқ арудың жаң а ә дістерін енгізуге тиімді жағ дайлар туындағ анда ө здерінің қ аржылық қ абілетін қ алпына келтіру ү шін мемлекеттің қ аржылай кө мегіне ү кіметтенуіне сенім арта тү седі. Тө ртінші топтың кә сіпорындары (тозу дең гейі орташа салалық дең гейден жоғ ары, сұ раныс тө мен) қ айта қ ұ руғ а жатқ ызылады немесе тиімділігі тө мендігіне байланысты іс-ә рекеттегі кә сіпорындар қ атарынан шығ арылады.

Барлық елдерде банкроттық ү деріс, яғ ни кә сіпорынды тө лем қ абілеті жок деп тану заң намалық тұ рғ ыдан реттеледі. Кә сіпорынның қ аржылық жағ дайының қ анағ аттанарлық сыз екендігін анық тау жә не банкроттық белгілерін айқ ындау ү шін бірқ атар кө рсеткіштер есептеледі. Олардың негізгілері:

• Ағ ымдағ ы ө тімділік коэффициенті - айналмалы активтердің (болашақ тағ ы шығ ындарды шегергендегі) мерзімді міндеттемелер сомасына қ атынасы;

• Ө зіндік қ аражаттарымен қ амтамасыз етілу коэффициенті — ө зіндік айналмалы каражаттар мө лшерінің запастар қ ұ нына қ атынасы.

Егер кө рсетілген есептік коэффициенттер белгіленген (нормативті) коэффициенттерден тө мен болса, кә сіпорын банкроттық туралы заң ө рекеті шең беріне тү седі.

Болжау - мемлекеттік реттеудің негізгі ә дісі ретінде. Жалпы мемлекеттік жоспарлау ғ ылыми негізделген болжамдарғ а сү йеледі. Мемлекеттің ә леуметтік-экономикалық дамуын болжау - жоспарлық шешімдерді қ абылдаудағ ы алғ ашқ ы кезең болып табылады. Зерттеу логикасына немесе функционалдық белгілеріне байланысты болжамдарды: іздеушілік (экономикалық кө рсеткіштердің бү гінгі ө згерісін сақ тай отырып, болашақ тағ ы мү мкін жағ дайларды анық тайды); нормативтік (болашақ тағ ы белгілі мақ сатқ а жету ү шін қ азіргі кезең ге қ андай ө згерістер болу қ ажеттігін болжайды). Мерзіміне қ арай болжамдарды жіктеуге болады: оперативтік болжам айлық, тоқ сандық 1 жылғ а дейін; қ ысқ а мерзімдік болжам – жылдық немесе 3 жылғ а дейін; орта мерзімдік болжам 3-5 жылдық; ұ зақ мерзімдік болжам 5-10 жылдық. Болжауды ақ паратты беру тә сіліне қ арай: Нү ктелік болжамдарда - ЖҰ Ө кө лемі 5 пайыз ө седі. Аралық (интервалдық) болжам-дарда - ЖҰ Ө кө лемі 5-7 пайызғ а дейін ө седі. Сонымен кез келген мемлекет жоспарлау мен болжаусыз мемлекет болашағ ын анық тай алмайды. Мемлекеттік жоспарлау мен болжаудың маң ыздылығ ы осында. Мемлекеттік болжау- мемлекеттің ә леуметтік-экономикалық даму бағ ыттары туралы ғ ылыми негізделген жү йесі. Мемлекеттік болжау-даму болашағ ын алдын ала анық тауғ а ғ ана емес кә сіпорындар мен компанияларғ а мемлекеттің іс-ә рекеті жө нінде саяси ақ параттар беріп отыруғ а да мү мкіндік береді. Барлық болжамдарды мынадай екі топқ а бө луге болады, олар: базалық жә не ә леуметтік-экономикалық. Базалық болжамдарғ а: демографиялық болжам, табиғ и ресурстар болжамы, ғ ылыми-техникалық прогресс, экологиялық сыртқ ы экономикалық, сыртқ ы саяси, іскі саяси болжамдар жатады. Ә леуметтік-экономикалық болжамдарғ а- экономикалық ө суге, болжау, ә леуметтік саланың даму дең гейіне болжау жатады. жиынтық сұ ранысқ а, инфляция дең геіне болжам, халық тың ө мір сү ру дең гейі мен сапасына болжау, халық тың жұ мысбастылық дең гейіне Экономикалық болжам жасау экономиканың жә не онымен қ атынаста болатын сфералардың болашағ ын алдын ала кө ру. Экономикалық болжау ә леуметтік-экономикалық даму тактикасын, стратегияны жасаудың, мақ саттарды анық таудың алғ ашқ ы сатысы. Болжаудың қ ағ идалары: Кешенд і– ө зара байланыстағ ы жайттарды қ арап, оның басқ а да ү рдістермен, жайттармен байланысын кө рсетеді. Мақ сатты бағ ытталғ ан жә не артық шық ты қ ағ идалар ә р жоспардың мақ сатты болуын талап етеді, басқ аша айтқ анда нақ ты мақ сатқ а жетуді кө здеу керек, ал артық шылық ретінде экономика салалары мен ә леуметтік-экономикалық мә селелер бө лінеді, олардың дамуынан жә не шешілуінен жалпы экономиканың дамуының қ андай дең гейде екенін білуге болады. Осы қ ағ ида ресурстарды экономиканың дамуының басты бағ ыттарына, жалпы мемлекеттік мағ ынасы бар мә селелерді шешуге жетелейді.

Ғ ылыми пә н ретіндегі муниципалдық менеджменттің ә дісі мен пә ні

Р-дағ ы аймақ тық басқ арудың реформасы. Муниципалдық басқ арудың аумақ тық негізі. Муниципалдық менеджменттің пә н мен ә дісі

1. Муниципалды менеджмент – аймақ тың ә леуметтік-экономикалық жү йесін басқ аруды реттейтін, экономикалық ғ ылыми пә н болып табылады.

Менеджмент тү сінігі нарық тық экономика жағ дайына басқ арудың ең тиімді тү рі деп тү сіндіріледі.

Муниципалдық қ ызмет – жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарында тұ рақ ты негізде ө з ө кілеттіктерін орындау жө ніндегі кә сіптік қ ызмет. Муниципалдық қ ызметтің лауазымдарғ а қ ойылатын талаптары муниципалдық қ ұ рылымның жарғ ысымен айқ ындалады. Жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарындағ ы лауазымдарда жұ мыс істеген уақ ыт мемлекеттік қ ызмет туралы заң ғ а сә йкес жең ілдіктер мен кепілдіктер беру ү шін есептелетін ө тілге (стажғ а) есептеледі.

Муниципалды менеджмент біріншіден менеджменттің, екіншіден маркетингтің, экономикалық теория, микро-макроэкономиканың, статистика мен психологияның ә дістері мен тә сілдерін қ олданады. Жергілікті ө зін-ө зі басқ аруда келесі мә селелер қ аралуы тиіс: Аймақ туралыТабиғ и-ресурстық потенциалыТарихи, ұ лттық, демографиялық ерекшелігіЭкономикалық даму дең гейіБасқ ару жү йесінің қ ұ рылымы, ә рбір муниципалды қ ұ рылымғ а тиімдісі анық талуы тиісКелесілерді жү ргізе білуі тиіс: Муниципалды қ ұ рылымның жарғ ысын қ ұ ру мен білу Жарғ ылық талаптардың орындалуын бақ ылау Муниципалдық қ ұ рылымды қ аржылық -экономикалық қ амтамасыз ету Табиғ и ресурстарды қ адағ алау Табиғ атты қ орғ ау, Су, энергия, жылу жү йесін қ амтамасыз ету: Тұ рғ ын ү й; ө неркә сіптік жә не ә леуметтік инфрақ ұ рылымды қ ұ ру; тарихи жә не мә дени ескерткіштерді сақ тау; халық ты сауда, мә дени қ ызметпен қ амтамасыз ету; халық тың жұ мыспен қ амтылу мә селесін шешу; қ аржы-экономикалық дербестікті қ амтамасыз ету; Қ азақ станның бірың ғ ай экономикалық кең істігін сақ тау; Аймақ тық нарық ты қ ұ ру. 2. Муниципалды басқ арудың жү йесінде келесідей ғ ылыми зерттеулер жү ргізілуі тиіс: 1. Нормативтік ә діс, ол жергілікті ерекшелікті ескере отырып белгіленген нормалар жү йесі. Нормалар мен нормативтер негізінде табиғ и ресурстар қ олданылады.2. Баланстық ә діс: территориялық қ ұ рылымдардың ө зара қ атынасын анық тауғ а ә сер етеді. Баланс арқ ылы тауар мен ресуртарғ а қ ажеттілік анық талады, сонымен қ атар жұ мыс кү шіне деген қ ажеттілікті анық тайды. Баланстық есептер жалпы жергілікті басқ ару жү йесінде барлық салаларда ө те қ ажет болып табылады. Ол қ аржы-нсиелік реттеуде, белгілі бір салағ а қ арды салу кезінде қ ажет болады. Ол жағ дайда жү йелік талдау қ олданылады. Жү йелік ә діс негізіндегі басқ ару 3 кезең нен тұ рады: Басқ ару субъектісі қ ызметінің масштабы ме аумағ ын анық тау; Нақ ты жү йелік талдау жү ргізу; Проблемалардың алтернативті шешімдерін анық тау.3. Экономикалық -математикалық ә діс.4. Статистикалық ә діс

Аймақ тарда экономикалық реформа процестерін басқ ару 1. Аймақ тық басқ ару жә не аймақ тық менеджмент терминдері тепе-тең.
Аймақ тық менеджмент (аймақ тық басқ ару) арнайы менеджменттің бір тү рі ретінде ө зімен принциптардың, ә дістердің, аймақ шаруашылық қ ызметіне ә сер қ ұ ралдарының жә не тү рлерінің жиынтығ ын қ ұ рады.Сонда: - муниципальдық басқ ару - жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органдарының қ оғ ам қ ажеттіліктерін заң мен айқ ындалғ ан муниципальдық шаруашылық арқ ылы қ анағ аттандыруына бағ ытталғ ан қ ызметі; - муниципальдық білім - қ алалық, ауылдық, жалпы аумақ пен біріктірілген бірнеше елді мекен, елді мекен бө лігі, ел заң ына сә йкес басқ а қ оныстанғ ан аумақ шектерінде жергілікті ө зін-ө зі басқ ару жү зеге асатын, муниципальдық меншігі бар, жергілікті қ аражат жә не жергілікті ө зін-ө зі басқ арудың сайлау органдары болады; - муниципальдық шаруашылық - халық тың ұ жымдық (қ оғ амдық) қ ажеттіліктерін қ анағ аттандыруғ а бағ ытталғ ан муниципальдық білім аумақ тарына шаруашылық қ ызметті жү зеге асыратын мекеме жә не кә сіпорындардың жиынтығ ы.Қ Р «Қ Рдағ ы жергілікті мемлекеттік басқ ару туралы» заң ына сә йкес «жергілікті мемлекеттік басқ ару - жергілікті ө кілдік жә не атқ ару органдармен мемлекеттік ө ткізу мақ саттарында лайық ты аумақ тарғ а жү зеге асатын, қ азіргі заң мен жә не басқ а заң шығ аратын актілермен айқ ындалғ ан қ ызмет». Бұ л жағ дайда, Қ азақ станда аймақ тық жә не жергілікті басқ ару терминдері тепе-тең. «Жергілікті ө зін-ө зі басқ ару» ұ ғ ымы мемлекеттік қ ұ рылым ерекшелігін, бө лек алынғ ан елдің мемлекеттік басқ аруының қ абылданғ ан ү лгісін кө рсетеді.«Жергілікті ө зін-ө зі басқ ару» (local government) ұ ғ ымы Ұ лыбританияда, классикалық муниципальдық тү рлердің отанында, олардың басқ а мемлекеттік органдардан шек қ ою критерийі-ол олардың орталық ө кіметке қ арама-қ арсы жергілікті болуын кө рсетеді Екінші белгі, мемлекеттік механизмда муниципальдық буынның астын ерекше сызушы, - жергілікті басқ ару органдарының ұ йымдық жә не функционал дербестік айқ ындалғ ан формалдық кепілдіктері. Бірлестіктер сияқ ты оларғ а муниципалитет статусы жатады. Муниципальдық бірлестік сауда, жеке жә не мемлекеттік бірлестіктерге қ арағ анда олардың мемлекеттік-сауда функциясын ескере отырып қ ұ рылады. Муниципалитеттердің формалдық кепілдіктері белгілі қ аражат дербестігі жә не заң мен анық талғ ан шектердегі жергілікті норма жасаумен дә лелденеді. Муниципальдық мекемелердің мемлекеттік аппараттың басқ а буындарынан ұ йымдық ерекшелігін кө рсеттін ү шінші белгі, ол- ә рбір муниципальдық бірлік басында халық пен сайланушы орган тұ ру тиісті.Жергілікті ө зін-ө зі басқ ару – халық тың жергілікті орындарда басқ арудан алыстауын жең у жә не олардың ә леуметтік жә не басқ а да қ ажеттіліктерін қ ызметтер кешенін беру жолымен барынша кө п қ анағ аттандыру мү мкіншілігі.Бірнеше елдер қ атарында «жергілікті мемлекеттік басқ ару», «жергілікті ө зін-ө зі басқ ару» жә не «муниципальдық басқ ару» терминдері тепе-тең, ал Қ азақ станда бұ л ұ ғ ымдарды айырады.
Аймақ тық менеджментті нарық тық экономика шарттарында аймақ тың ә леуметтік - экономикалық процестерін басқ ару ғ ылымы жә не тә жірибесі сияқ ты қ арастыруғ а болады. Аймақ тық менеджменттің ғ ылыми негіздері - бұ л ғ ылыми білімдер жү йесі, оның теориялық базасы: аймақ тық менеджмент принциптері, аймақ тық менеджмент ә дістері жә не ү лгілері, аймақ тық менеджмент механизмдері, аймақ тық менеджмент жү йесі. Біздің елімізде аймақ тық менеджмент ғ ылыми негіздері қ ұ рылу сатысында тұ р. Ү лкен кең істіктерімен, табиғ и - климаттық, ұ лттық, тарихи жә не басқ а ерекшеліктердің ә р алуандығ ымен шетелдік тә жірибе Қ азақ стан территориялық ұ йымдасуы ерекшілігіне аз жарамды. Ә йткенмен, нарық тық экономикасы бар елдерде аймақ тық менеджмент қ ұ ру тә жірибесі біздің ө зіміздің меншікті тә жірибемізді талдау ү шін, сонымен қ атар оның кейбір элементтерін Қ азақ станда аймақ тық менеджменттің қ алыптасу жү йесі ү шін қ олдану мү мкін.Басқ ару ғ ылымы ретінде аймақ тық менеджменттің алдында аймақ тық дамудың мақ саттарына нә тижелі жетуді қ амтамасыз ететін механизмдер, ә дістер жә не қ ұ ралдарды табу жә не ө ң деу мақ саты тұ рады.Шаруашылық ты басқ арудың жоспарлы - нұ сқ аулық жү йелерінен аймақ тық басқ аруғ а кө шудің мә ні осындай ө згертулерде: - аймақ тың дамуын ә леуметтік проблемалардың шешіміне, қ оғ амның жоғ ары қ ұ ндылығ ы ретінде адамның тіршілік ә рекетінің жоғ ары дә режесін жә не жоғ ары сапасын қ амтамасыз етуші шарттардың ұ дайы ө ндірісіне бағ ыттау; - экономикалық бостандық жә не шаруашылық дербестікгі принциптарын аймақ тың барлық шаруашылық етуші субъектілерімен орындауғ а арналғ ан ұ йымдық - экономикалық шарттарды қ ұ ру; - аймақ тың инвестициялық жә не қ ұ рылымдық саясатын нарық тың қ ажеттіліктері мен сұ ранысына, тұ тынушылардың ішкі жә не сыртқ ы аймақ тық сұ ранысына бағ ыттау, жә не аймақ тың қ аражаттық дербестігінің жоғ арылауына жағ дай жасай алатын, аймақ аралық жә не шетелдік нарық та сұ ранысқ а ие ө нім тү рлерін ө ндіруді ұ йымдастыру; - аймақ тың ағ ымдағ ы жә не стратегиялық дамуы бағ дарламаларын ө ң деу жә не орындау негізі ретінде аймақ тық маркетингті дамыту жә не қ ұ ру; - аймақ тағ ы ә леуметтік - экономикалық, саяси жә не экологиялық жағ дайды бақ ылау жә не жү йелік талдауды жү зеге асыруғ а арналғ ан заманғ а сай ақ параттық база қ олдануымен аймақ тық статистикадан аймақ тық мониторингіге кө шу; - аймақ тың экономикалық даму дең гейі жә не халық тың тіршілік ә рекеті дең гейі (ә леуметтік стандарттар, қ аражаттық қ амтамасыздық, табыстардың қ ұ рылымы жә не жанұ ялардың шығ ыны, экология, демографиялық жағ дай, экологиялық қ ауіпсіздік жә не т.б.) дә режесінің сә йкестіктеріне байланысты аймақ тық менеджменттің ақ ырғ ы нә тижесін бағ алау.Аймақ тық басқ ару мақ саттары ә р алуан. Шаруашылық ты реттеудің жоспарлық - орталық тандырылғ ан жү йесінен нарық тық жү йеге кө шу барысында вертикальді байланыстар қ иратылады, горизонтальді, ішкі жә не аймақ аралық байланыстар пайда болады жә не тұ рақ тандырылады. Аймақ шаруашылығ ы бө лігін нарық тық қ атынастарғ а ауыстырғ анда аймақ тық басқ ару механизмінің қ ұ рылымдық функциясы ө згереді. Бұ л оның ұ йымдық жә не иерархиялық қ ұ рылымдарының деформациясына жә не қ ысқ аруына ә келеді. Субъектілердің аралық ә рекеттесу ә дістерінің жә не республикалық, аймақ тық жә не муниципальдық басқ ару объектілерінің ролі ө кпек ө седі, олардың шаруашылық байланыстары, меншікті қ олдану жө ніндегі кө зқ арасы кү рделенеді жә не т. б. Мынаның барлығ ы территориялық басқ арудың жоспарлы - нұ сқ аулық жү йелерінен мақ саты бө лек аймақ тық менеджменттің қ алыптасуы жә не дамуына объективті негіз болады.Аймақ тық басқ арудың негізгі мақ саттарының ішіне кіреді: - аймақ халқ ының тіршілік ә рекеті шарттарын, ө мір сапасын жоғ ары дә режеде қ амтамасыз ету; - аймақ шаруашылығ ының экономикалық жә не ә леуметтік трансформациясы, талдау, болжау жә не аймақ тық даму бағ дарламалауы; - қ аражат ағ ымын ық шамдау, аймақ тың экономикалық базасының жә не муниципальдық білім берудің шарттарын жә не нығ айту механизмдарын қ ұ ру; - аймақ та экологиялық қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету, қ оршағ ан ортаны қ орғ ау; - аймақ та қ ұ рылымдық, инвестициялық жә не ғ ылыми - техникалық тың саясат қ ұ ру жә не орындау, нарық тық инфражү йе жасау жә не дамыту.Жоғ арыда кө рсетілген аймақ тық басқ арудың қ ұ рылымы мен мақ саттарының мә нінен оның объектісін келесі негізгі белгілермен топтастыруғ а болады: Басқ арудың ұ йымдастырушылық қ ұ рылымын қ ұ ру жә не олардың тү рлері.

Ғ ылыми-техникалық прогрестің бағ ыттары жә не оны жеделдетудегі мемлекеттің рө лі

Ғ ылыми-техникалық прогресс қ азіргі дамудың факторы ретінде. Ақ параттық -телекоммуникациялық тө ң керіс жағ дайындағ ы ұ лттық мемлекеттердің даму ерекшеліктері. Ақ параттық технологиялардың адам факторына ә сері. Ғ ылыми- техникалық жә не инновациялық саясаттардың қ алыптасуы. 2003-2015ж. дейінгі Қ азақ стан Республикасының индустриалды-инновациялық стратегиясы.

Ғ ылыми-техникалық прогрестіу (Ғ ТП) ә леуметтік-экономикалық астары мен оның негізгі бағ ыттары.

«Индустриялық ган кейінгі қ оғ ам» деп қ азіргі экономикалық жә не ә леуметтік ә дебиетте «классикалық капитализм» орнына келе жатқ ан қ оғ амды атайды.

Индустриялық тан кейінгі қ оғ ам Ғ ТР жетістіктерін игеру базасында туындап, адамзаттық экономикалық дамуының бү гінгі жоғ арғ ы сатысын кө рсетеді.

Индустриялық ган кейінгі қ оғ амғ а келесідей белгілер тә н

- адам тікелей ө ндірістен шығ арылғ ан, ө ндіріс қ атарында тұ рады, тек адамғ а ғ ана берілген нә рсені

-сананы пайдалана отырып, оны бақ ылайды жә не ретгейді;

-ғ ылыми-техникалық сипатқ а сай ө ндірісті қ оғ амдық ү йымдастыру ө згереді: жаппай интеллектуалдық ең бек қ ызметкер тұ лғ асының басымдылығ ын талап етеді;

-интеллеісгуалдық ең бек қ ызметкердің ө ндіріс қ ұ ралдарынан ү стем болуын қ алпына келтіреді, ал бұ л қ оғ ам ө міріндегі меншіктің ө ндіріс қ ұ ралдарына қ атынасының экономикалық ә луеттілігін тө мендетуге ә келеді; Нә тижесінде қ оғ амның жаң а экономикалық біртекті қ ұ рылымы пайда болады (қ азір тікелей материалдық ө ндіріс сферасына халық гың жұ мысқ а қ абілетті белігінің 10-15% ғ ана қ атысады, ал 80-85% интеллектуалдық ең бек жә не сервистік қ ызмет керсетумө н айналысады), бұ л ө ндірістің акционерлік нысандарының басым болуы негізінде ә леуметгік біртең ділікті қ алыптастырады;

-экономикалық жә не ө леуметтік біртең ділік қ оғ амдық ө мірдің саяси тұ рақ тылығ ын тудырады;