VI. Культура үлэтэ, сэлиэнньэҕэ физическэй культура уонна спорт сайдыыта

Ү ө һ ээ Бү лү ү сэлиэнньэтэ муниципальнай тэриллии дьаһ алтатын иһ инэн ү лэлиир П.Н.Тобуроков аатынан сынньалаҥ киинигэр кү н бү гү н эдэрдии эрчимнээх, саҥ алыы кө рү ү лээх эдэр специалистар ү лэлии-хамсыы сылдьалларыттан олохтоох сэлиэнньэ астынар, ү гү с сонун тэрээһ иннэри эрэйэр, саҥ а сү ү рээннэри кү ү тэр.

Сынньалаҥ киин дьон тү мсэр, тоҕ уоруһ ар соҕ отох культура - искусство киининэн буолар. Ү ө һ ээ Бү лү ү сэлиэнньэтин хас биирдии олохтооҕ ун кырдьаҕ аһ ыттан оҕ отугар тиийэ сынньалаҥ кэмин туһ алаахтык, баай ис хоһ оонноохтук атаарарыгар усулуобуйаны тэрийэллэр, иилииллэр-саҕ алыыллар.

Культураны хамсатааччыннан, уопсастыба культурнай баайынан киэн туттуутун ү ө скэтээччиннэн ү йэлэри уҥ уордаан кэлбит тө рү т культурабыт, ү гэстэрбит, сиэрбит туоммут, айылҕ аттан айдарыылаах айар дьоҕ урдаах дьон-норуот буолаллар.Саҥ аттан саҥ а талааннары арыйыы, кинилэр сайдыыларыгар кыаҕ ы биэрии, усулуобуйаны олохтооһ ун бу бү гү ҥ ҥ ү кү ммү т сү рү н соругунан буолар.

П.Н.Тобуроков аатынан сынньалаҥ киинэ 2014 сыл уопсайа 104 мероприятиены ыытан кэллэ. Мантан 39 тэрээһ инэ тө лө бү рдээх ө ҥ ө ннө н ыытылынна, уопсайа 584 тыһ.солкуобайдаах ү бү киллэрдэ.Муниципальнай сорудаҕ ынан 65 тэрээһ ин былааннаахтык ыытылынна. Ү ө һ ээ Бү лү ү сэлиэнньэтин олохтоохторо 2014 сылга культурнай тэрээһ иҥ ҥ э уопсайа 13 331 киһ и сылдьыбыт, мантан эдэр ыччата 4 556 киһ и, 2260 оҕ о. Кулууп иһ инэн 19 араас хайысхалаах тү мсү ү ү лэлиир. Дьоҥ ҥ о-сэргэҕ э биллэр тү мсү ү ннэн буолаллар: «Айылгы» дьахталлар тү мсү ү лэрэ, «Кулуһ ун» эр дьон ттү мсү ү тэ, «Дьулуур» эбээлэр тү мсү ү лэрэ, «Тосхол” ыччаттар ү ҥ кү ү лэрин бө лө ҕ ө, оскуола оҕ олоругар КВН кулууп.

2014 сыл Россия ү рдү нэн культура сылынан биллэриллибитэ, ол чэрчитинэн араас таһ ымнаах тэрээһ иннэр: «Мистер Культура», «Кэрэ эйгэ Далбар Хотуна», тэрилтэлэр икки ардыларыгар ансамбыллар кү рэхтэрэ, Саха АССР культуратын туйгуна Фома Баскаров 75 сааһ ыгар аналлаах «Ү ҥ кү ү лү ө х эдэр сааһ ы эргитэн», “Саҥ а ааттар» кыргыттарга кү рэх, Ү ө һ ээ Бү лү ү сэлиэнньэтэ муниципальнай тэриллии дьаһ алтатын баһ ылыга Н.Н.Николаев ү тү ө -мааны ү лэһ ит дьоннорун наҕ араадалыыр, ааттарын ааттаталыыр “ Бастыҥ тан бастыҥ ” сыл тү мү гү нэн номинациялары туттарыыта, онтон да атын массабай тэрээһ иннэр дьон-сэргэ сэҥ ээриитин ыллылар. Тыа хаһ аайыстыбатын специалиһ а Мария Алексеевалыын биир санааннан «Кү һ ү ҥ ҥ ү киһ и кү лбү тү нэн» норуот кү ү лэйэ, инбэлииттэр обществоларын Спартакиадата ү рдү к таһ ымнаатык ыытыллыбыта. «Мини Мисс-2014» оскуолаҕ а киириэн иннинээҕ и саастаах кыргыттарга кү рэх, «Кырыа кыһ ыны атаарыы, Сандал сааһ ы кө рсү ү» норуот кү ү лэйин бырааһ ынньыга саҥ а сү ү рээн быһ ыытынан «Куорамыкы» кү ө лгэ тэрийэн ыыппыппыт дьон-сэргэ улахан сэҥ ээриитин ылбыта, кырдьаҕ астар декадаларын, ийэлэр декадаларын «Ү ө һ ээ Бү лү ү сэлиэнньэтэ” муниципальнай тэриллии дьаһ алтатын кытары бииргэ тэрийэн ыыталлар. Ааспыт ү лэ сезонугар саамай улахан тэрээһ ининэн Республиканскай А.Т.Титаров бирииһ игэр оһ уохай кү рэҕ э ыытыллыбыта. Уопсайа 116 оһ уохай этээччи республика араас муннугуттан кэлэн кү ө н кө рсү бү ттэрэ. Культурнай тэрээһ иннэртэн ураты, сэлиэнньэбитигэр ыытыллар спортинай кү рэхтэри тэрийээһ ин эмиэ дьаһ алтаннан сү рү ннэнэр. Ыам ыйыгарбуоларын курдук «Ү лэ, эйэ, саас» бырааһ ынньыга, Улуу Кыайыы бырааһ ынньыга, «Самаан сайыны» кө рсү ү бырааһ ынньыга, Ү рү ҥ тунах ыһ ыахпыт тэрээһ инэ дьаһ алта уонна Тобуроков киинин коллективтара биир сү рү н ү лэлэринэн буолаллар.

П.Н.Тобурокап аатынан сынньалаҥ киинэ 2014 сылга, 16-с айар сезонугар, ити курдук араас хайысхалаах тэрээһ иннэри ыытан олохтоохтор улахан махталларын ыла тураллара, биһ игини астыннарар.

2014 сыл тµмµгµнэн «Ґіґээ Бµлµµ сэлиэнньэтэ» муниципальнай тэриллии культуратын уонна спордун актыбыыстара кі±µлээннэр улуус µрдµнэн бары нэґилиэктэри хабан ыытыллар культурнай-спортивнай комплекснай кµрэхтэґиигэ бэйэбит біліхпµтµгэр I миэстэни ылбыппыт. 2014 сылга культурнай уонна спортивнай µлэлэри іссі кэІэтэр, маассабай оІорор сорук биґиги иннибитигэр турар. Хаҥ кылааһ ын курдук улахан тэрээґини ирдээбэт спорт маассабай кірµІµн бу сылга сіргµтэммит Куорамыкы кү ө лгэ каток оҥ оһ уллубута. Сайын сө птө ө х сири булан олохтоохтор физкультуранан уонна спордунан маассабайдык эрчиллэр, волейболлуур, футболлуур, сµµрэр, скандинавскай хаамыынан дьарыктанар усулуобуйаларын тэрийэри олус наадалаа±ынан аа±абын.