Р Мемстандарт функциясы.

Стандарттау саласындағ ы органның негізгі функциясы-стандарттау жұ мыстарын басқ ару. Қ Р Мемстандарт мына функцияларды атқ арады:

1. Мемлекеттік стандарттарды жә не техникалық -экономикалық ақ параттың жіктеуіштерін ә зірлеудің, келісудің, есепке алудың, бекітудің, сараптаудың, ө згертудің, жоюдың жә не қ олданысқ а енгізудің тә ртібін белгілейді.

2. Техникалық реттеу саласындағ ы техникалық регламенттермен ү йлестірілген стандарттарды талдауды жә не ә зірлеуді ұ йымдастырады.

3. Халық аралық, ө ң ірлік жә не ұ лттық стандарттарды, шет мемлекеттердің техникалық -экономикалық ақ парат жіктеуштерін стандарттау, сә йкестікті растау жә не аккредиттеу жө ніндегі ережелерімен ұ сынымдарын Қ Р-ның аумағ ында есепке алу жә не қ олдану тә ртібін белгілейді.

4. Мемлекеттік, халық аралық жә не ө ң ірлік стандарттардың, шет мемлекеттер стандарттарының ресми басылымдарын, стандарттау, сә йкестікті растау жә не аккредиттеу жө ніндегі ережелері мен ұ сынымдарын басып шығ аруды жә не таратуды ұ йымдастырады, олар туралы ақ паратты жариялайды.

5. Мемлекеттік стандарттаудың жоспарлары мен бағ дарламаларын ә зірлеу тә ртібін белгілейді.

6. Стандарттау жө ніндегі нормативтік қ ұ жаттардың мемлекеттік тілдегі жә не орыс тіліндегі аудармаларын растаауды ұ йымдасытрады. Техникалық реттеу жә не метрологиялық комитеті ө зінің функциясын тікелей жә не ө зі қ ұ рғ ан органдар арқ ылы атқ арады.

33. Стандарттау бойынша жұ мыстардың ақ параттық қ амтамасыз етілуі.

10-бап. Ақ парат орталығ ы

1. Ақ парат орталығ ы мү дделi тараптарғ а жә не шет мемлекеттерге олардың сауал салуы бойынша:

1) техникалық реттеу саласындағ ы қ олданылып жү рген немесе ә зiрленiп жатқ ан нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлер, стандарттар, оларғ а енгiзiлетiн ө згерiстер жә не ө нiмнiң, кө рсетiлетiн қ ызметтiң сә йкестiгiн растау рә сiмдерi;

2) Қ азақ стан Республикасының халық аралық ұ йымдарғ а жә не стандарттау, сә йкестiктi растау, аккредиттеу жө нiндегi екi жақ ты жә не кө п жақ ты сипаттағ ы халық аралық шарттарғ а мү шелiгі немесе қ атысуы;

3) техникалық реттеу саласындағ ы ә зiрленiп жатқ ан жә не қ абылданғ ан нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлердiң, стандарттардың жобаларын немесе олар туралы ақ паратты жариялау кө здерi туралы қ ұ жаттардың кө шiрмелерi мен ақ паратты беру мақ сатында Дү ниежү зiлiк сауда ұ йымының Хатшылығ ымен, Дү ниежү зiлiк сауда ұ йымына мү ше елдермен, халық аралық ұ йымдармен ө зара iс-қ имыл жасау ү шiн Қ азақ стан Республикасының Ү кiметi белгiлеген тә ртiппен қ ұ рылады жә не жұ мыс iстейдi.

2. Ақ парат уә кiлеттi органның ресми басылымында жә не ортақ пайдаланылатын ақ параттық жү йеде хабарлама тү рiнде орналастырылады. Хабарлама нысанын, оны толтыру жә не ұ сыну тә ртiбiн уә кiлеттi орган айқ ындайды.

34. Техникалық реттеу туралы заң ы. Жалпы жағ дайлар. Негізгі жағ дайлар. Заң да қ олданылатын негізгі тү сініктер.

2004 жылы қ араша айында елімізде «Техникалық реттеу туралы» Заң қ абылданып, 2005 жылдың 9 маусымында кү шіне енді. Соң ғ ы ө згертулер бұ л Заң ғ а 2008 жылдың 5 шілде кү ні енгізілген болатын. Бұ л заң да еліміздегі стандарттау саясатын жаң аша жү ргізу стратегиясы қ ұ қ ық тық негізде бекітілген. Бұ л заң ның енуімен ескі басқ ару жү йесіндегі стандарттау толығ ымен ө згерді.

Қ азақ станда стандарттаудың қ ұ қ ық тық негіздері Қ азақ стан Республикасынын «Техникалық реттеу туралы» заң ымен анық талғ ан. Заң мемлекеттік стандарттарды қ ұ растыру кезінде талаптар, ережелер, нормаларды енгізу арқ ылы мемлекеттің жə не пайдаланушылардың мү ддесін мемлекеттік қ орғ айды.

• «Техникалық реттеу туралы» заң ына байланысты Қ Р Мемлекеттік стандарттау жү йесі жұ мыс жү ргізеді. Оның ұ йымдастыру жə не жұ мыс істеу ə дістемелік мə селелері «Қ азақ стан Республикасының Мемлекеттік стандарттау жү йесі» негізгі стандарттарымен кешенді.

1-тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Осы Заң да пайдаланылатын негізгі ұ ғ ымдар

Осы Заң да мынадай негізгі ұ ғ ымдар пайдаланылады:

1) аккредиттеу - аккредиттеу жө ніндегі орган ө тініш берушінің белгілі бір салада техникалық реттеу объектілерінің белгіленген талаптарғ а сә йкестігін растау жө ніндегі жұ мыстарды орындауғ а қ ұ зыреттілігін ресми танитын рә сім;

2) аккредиттеу саласы – аккредиттеу қ олданылатын, ресми танылғ ан сә йкестікті бағ алау объектілері;

3) аудит (сә йкестікті растау саласындағ ы) - сә йкестікті растау жө ніндегі аккредиттелген органдардың жә не (немесе) сынақ зертханаларының (орталық тарының) қ ызметін жү йелі, тә уелсіз қ ұ жатталғ ан талдау, сондай-ақ ө тінім берушінің бастамасы бойынша жү ргізілетін сертификатталғ ан ө німнің, кө рсетілетін қ ызметтің, процестердің, сапа менеджменті жү йелерінің белгіленген талаптарғ а сә йкестігін бақ ылау;

4) беруші - ө нім беретін, қ ызмет кө рсететін жеке немесе заң ды тұ лғ а;

5) дайындаушы (орындаушы) - ө німді кейіннен иеліктен шығ ару немесе ө ндірістік мақ саттарда ө зі тұ тыну ү шін ө ндіретін, сондай-ақ ө теулі жә не (немесе) ө теусіз шарт бойынша жұ мыстарды орындайтын немесе қ ызметтер кө рсететін жеке немесе заң ды тұ лғ алар;

6) инспекциялық бақ ылау - сертификатталғ ан ө німнің, процестің техникалық регламенттерде белгіленген талаптарғ а сә йкестігін растау жө ніндегі аккредиттелген органның уә кілетті орган белгілеген тә ртіппен жү зеге асыратын тексеруі;

7) кө рсетілетін қ ызмет - беруші мен тұ тынушының тікелей ө зара іс-қ имылының жә не берушінің тұ тынушы қ ажеттіктерін қ анағ аттандыру жө ніндегі ішкі қ ызметінің қ орытындылары;

8) қ ауіп-қ атер - зардаптарының ауырлық дең гейі ескеріле отырып, адамның ө міріне немесе денсаулығ ына, қ оршағ ан ортағ а, оның ішінде жануарлар мен ө сімдіктер дү ниесіне зиян келтіру ық тималдығ ы;

9) мемлекеттік стандарт - уә кілетті орган бекіткен жә не тұ тынушылардың қ алың кө пшілігіне қ олжетімді стандарт;

10) мемлекеттік техникалық реттеу жү йесі - ө з қ ұ зыреті шегінде техникалық реттеу саласындағ ы жұ мыстарды жү зеге асыратын мемлекеттік органдардың, жеке жә не заң ды тұ лғ алардың, сондай-ақ нормативтік қ ұ қ ық тық актілердің, стандарттардың жиынтығ ы;

11) мемлекеттік техникалық реттеу жү йесінің тізілімі - техникалық регламенттерді, стандарттарды, техникалық -экономикалық ақ парат жіктеуіштерін, сә йкестікті растау жө ніндегі органдарды, сынақ зертханаларын, стандарттау жө ніндегі техникалық комитеттерді, сарапшы-аудиторларды жә не сә йкестікті растау саласында берілген қ ұ жаттарды есепке алу қ ұ жаты;

12) мү дделі тараптар - қ ызметі техникалық регламенттерді ә зірлеумен тікелей байланысты жеке тұ лғ алар, заң ды тұ лғ алар жә не олардың қ ауымдастық тары, одақ тары, сондай-ақ қ атысуы Қ азақ стан Республикасының халық аралық шарттарында кө зделген ө зге де тұ лғ алар;

13) міндетті сертификаттау - сә йкестікті растау жө ніндегі органдардың қ атысуымен ө німнің техникалық регламенттерде белгіленген талаптарғ а сә йкестігін растау нысаны;

14) негізге алынатын стандарт - қ олданылу саласы кең немесе техникалық реттеудің белгілі бір саласына арналғ ан жалпы ережелері бар стандарт;

15) ө нім - процестің немесе қ ызметтің нә тижесі;

16) ө німді, кө рсетілетін қ ызметті бірдейлендіру - белгілі бір ө німді, кө рсетілетін қ ызметті ерекшелейтін белгілері бойынша біржақ ты тануды қ амтамасыз ететін рә сім;

17) ө німнің жә не процестердің қ ауіпсіздігі (бұ дан ә рі - қ ауіпсіздік) - қ ауіпті фактордың іске асу ық тималдығ ы мен оның зардаптарының ауырлық дең гейінің ұ штасуын ескере отырып, адамның ө міріне, денсаулығ ына, қ оршағ ан ортағ а, оның ішінде ө сімдіктер мен жануарлар дү ниесіне зиян келтіруіне байланысты жол берілмейтін қ ауіп-қ атердің болмауы;

18) ө німнің ө мірлік циклі - ө німді жобалау, ө ндіру, пайдалану, сақ тау, тасымалдау, ө ткізу, жою жә не кә деге жарату процестері;

19) ө ң ірлік стандарт - стандарттау жө ніндегі ө ң ірлік ұ йым қ абылдағ ан жә не тұ тынушылардың кө пшілігі қ ол жеткізе алатын стандарт;

20) ө тінім беруші - сә йкестігін растау ү шін ө німді, кө рсетілетін қ ызметті, процестерді ұ сынғ ан жеке немесе заң ды тұ лғ а, сондай-ақ аккредиттеуге жә не аудитке (сә йкестікті растау саласында) ө тінім берген заң ды тұ лғ алар;

21) процесс - ө німнің ө мірлік циклінің процестерін қ оса алғ анда, қ андай да бір тапсырылғ ан нә тижеге жету жө ніндегі ө зара байланысты жә не дә йекті іс-қ имылдар (жұ мыстар) жиынтығ ы;

22) сә йкестік белгісі - ө німнің, кө рсетілетін қ ызметтің техникалық регламенттерде, стандарттар мен ө зге де қ ұ жаттарда белгіленген талаптарғ а сә йкестігін растау рә сімінен ө ткені туралы сатып алушыларды хабардар етуге арналғ ан белгі;

23) сә йкестік сертификаты - ө німнің, кө рсетілетін қ ызметтің техникалық регламенттерде белгіленген талаптарғ а, стандарттардың немесе ө зге де қ ұ жаттардың ережелеріне сә йкестігін куә ландыратын қ ұ жат;

25) сә йкестік туралы декларация - дайындаушы (орындаушы) айналысқ а шығ арылатын ө німнің, кө рсетілетін қ ызметтің белгіленген талаптарғ а сә йкестігін куә ландыратын қ ұ жат;

26) сә йкестікті ерікті растау - дайындаушының (орындаушының) немесе сатушының бастамасы бойынша жү ргізіліп, ө німнің, кө рсетілетін қ ызметтің, процестердің стандартқ а, ө зге де қ ұ жатқ а немесе ө тінім берушінің арнайы талаптарына сә йкестігін растау жү зеге асырылатын рә сім;

27) сә йкестікті міндетті растау - ө німнің техникалық регламенттерде белгіленген талаптарғ а сә йкестігін растау жү зеге асырылатын рә сім;

28) сә йкестікті растау - нә тижесі объектінің техникалық регламенттерде, стандарттарда немесе шарттарда белгіленген талаптарғ а сә йкестігін қ ұ жаттамалық куә ландыру (сә йкестік туралы декларация немесе сә йкестік сертификаты тү рінде) болып табылатын рә сім;

29) сә йкестікті растау жө ніндегі орган - сә йкестікті растау жө ніндегі жұ мыстарды орындау ү шін белгіленген тә ртіппен аккредиттелген заң ды тұ лғ а;

30) сә йкестікті растау нысаны - нә тижелері ө німнің, кө рсетілетін қ ызметтің техникалық регламенттерде, стандарттарда немесе шарттарда белгіленген талаптарғ а сә йкестігінің дә лелі ретінде қ аралатын іс-қ имылдардың жиынтығ ы;

31) сә йкестікті растау, тауар шығ арылатын мемлекетті анық тау, аккредиттеу жө ніндегі сарапшы-аудитор - уә кілетті орган белгілеген тә ртіппен аттестатталғ ан маман;

32) сертификаттау - сә йкестікті растау жө ніндегі орган ө німнің, кө рсетілетін қ ызметтің белгіленген талаптарғ а сә йкестігін жазбаша куә ландыратын рә сім;

33) стандарт - уә кілетті орган кө здеген тә ртіппен бекітілген, кө п мә рте жә не ерікті пайдалану мақ сатында техникалық реттеу объектілеріне ережелерді, жалпы принциптер мен сипаттамаларды белгілейтін қ ұ жат;

34) стандарттау - нақ ты қ ойылып отырғ ан жә не ық тимал міндеттерге қ атысты кө пшілікке ортақ, кө п мә рте жә не ерікті пайдалану ү шін ережелер белгілеу арқ ылы ө німге, кө рсетілетін қ ызметке жә не процестерге қ ойылатын талаптарды ретке келтірудің оң тайлы дең гейіне қ ол жеткізуге бағ ытталғ ан қ ызмет;

35) стандарттау жө ніндегі нормативтік қ ұ жат - стандарттау жө ніндегі қ ызметтің ә р тү ріне немесе оның нә тижелеріне қ атысты нормаларды, ережелерді, сипаттамаларды, принциптерді белгілейтін қ ұ жат;

36) стандарттау жө ніндегі ө ң ірлік ұ йым - географиялық немесе экономикалық бір ғ ана ө ң ірдің стандарттау жө ніндегі тиісті органдары қ ызметіне қ атысу ү шін ашық болатын стандарттау жө ніндегі ұ йым;

37) стандарттау жө ніндегі техникалық комитет - бекітілген стандарттау объектілері немесе қ ызмет бағ ыттары бойынша стандарттарды ә зірлеу жә не мемлекеттік техникалық реттеу жү йесін қ ұ руғ а қ атысу ү шін ерікті негізде экономика салаларында қ ұ рылатын консультациялық -кең есші орган;

38) сынақ зертханасы (орталығ ы) (бұ дан ә рі – зертхана) –зерттеулерді, сынақ тарды жү зеге асыратын заң ды тұ лғ а немесе оның қ ұ рылымдық бө лімшесі;

39) техникалық кедергі - техникалық регламенттерде жә не стандарттарда қ амтылатын талаптардың ә р тү рлілігі немесе ө згермелілігі салдарынан туындайтын кедергі;

40) техникалық регламент - ө німдерге жә не (немесе) олардың ө мірлік циклінің процестеріне қ ойылатын міндетті талаптарды белгілейтін, Қ азақ стан Республикасының техникалық реттеу туралы заң намасына сә йкес ә зірленетін жә не қ олданылатын нормативтік қ ұ қ ық тық акт;

41) техникалық реттеу - санитарлық жә не фитосанитарлық шараларды қ оспағ анда, сә йкестікті растау, аккредиттеу жә не белгіленген талаптардың сақ талуын мемлекеттік бақ ылау жө ніндегі қ ызметті қ оса алғ анда, ө німге, кө рсетілетін қ ызметке, процестерге қ ойылатын міндетті жә не ерікті талаптарды анық тауғ а, белгілеуге, қ олдануғ а жә не орындауғ а байланысты қ атынастарды қ ұ қ ық тық жә не нормативтік реттеу;

42) техникалық регламенттер мен стандарттардың мемлекеттік қ оры мемлекеттік органдардың техникалық регламенттерінің, стандарттарының жә не ө з қ ұ зыреттері шегінде қ алыптастыратын ө зге де қ ұ жаттарының мамандандырылғ ан қ орларының жиынтығ ы;

43) техникалық сарапшы - сә йкестігі расталатын объектіге қ атысты арнаулы білімі немесе тә жірибесі бар жеке тұ лғ а;

44) техникалық -экономикалық ақ параттың мемлекеттік жіктеуіші - техникалық -экономикалық ақ парат объектілерінің жіктеу топтарының кодтары мен атауларының жү йеленген жиынтығ ын білдіретін қ ұ жат;

45) уә кілетті орган – техникалық реттеу саласындағ ы мемлекеттік реттеуді жү зеге асыратын мемлекеттік орган;

46) ұ лттық стандарт - шет мемлекеттің стандарттау жө ніндегі уә кілетті органы қ абылдағ ан жә не тұ тынушылардың кө пшілігі қ ол жеткізе алатын стандарт;

47) ұ йым стандарты - ұ йым бекіткен стандарт;

48) ү йлестірілген стандарт - техникалық регламенттерде белгіленген талаптардың орындалуын қ амтамасыз ететін стандарт;

49) халық аралық стандарт - стандарттау жө ніндегі халық аралық ұ йым қ абылдағ ан жә не тұ тынушылардың кө пшілігі қ ол жеткізе алатын стандарт.

2-бап. Қ азақ стан Республикасының техникалық реттеу туралы заң намасы

1. Қ азақ стан Республикасының техникалық реттеу туралы заң намасы Қ азақ стан Республикасының Конституциясына негiзделедi жә не осы Заң мен ө зге де нормативтiк қ ұ қ ық тық актiлерден тұ рады.

2. Егер Қ азақ стан Республикасы бекiткен халық аралық шартта осы Заң дағ ыдан ө згеше ережелер белгiленсе, онда халық аралық шарттың ережелерi қ олданылады.

3-бап. Осы Заң ның қ олданылу саласы

1. Осы Заң ө нiмге, кө рсетiлетiн қ ызметке, ө нiмнiң ө мiрлiк циклiнiң процестерiне (бұ дан ә рi - процестер) қ ойылатын мiндеттi жә не ерiктi талаптарды айқ ындау, белгiлеу, қ олдану жә не орындау, олардың сә йкестігін растау, аккредиттеу жә не техникалық реттеу саласындағ ы мемлекеттiк бақ ылау жө нiндегi қ оғ амдық қ атынастарды реттейдi.

2. Ө нiм, кө рсетiлетiн қ ызмет, процестер техникалық реттеу объектiлерi болып табылады.

3. Мемлекеттiк органдар, сондай-ақ Қ азақ стан Республикасының аумағ ында қ ызметiн жү зеге асыратын жә не Қ азақ стан Республикасының азаматтық заң намасына сә йкес техникалық реттеу объектiлерiне қ атысты пайдалану қ ұ қ ығ ын иеленетiн жеке жә не заң ды тұ лғ алар техникалық реттеу субъектiлерi болып табылады.

35. Қ азақ стан Республикасының техникалық реттеу ү кіметі. «Техникалық реттеу туралы» заң ының қ олданылу аясы.

Қ азақ стандық техникалық реттеу жү йесінің ө ндірісі дамығ ан елдерінің аналогтық жү йелерімен Еуропа стандарттарының дең гейіне жетуге жасалғ ан бірінші қ адам – Қ Р «Техникалық реттеу туралы» Заң ы. Ол заң шектелген сипатқ а ие. Аталғ ан заң отандық нарық тағ ы мемлекеттің алатын орнын анық тайды. Оның негізгі қ ызметі – еліміздегі техникалық реттеу тә жірибесін ө згертуге бағ ытталғ ан қ ажетті нормативтік-қ ұ қ ық тық актілерді қ абылдау кезінде қ ұ қ ық тық база рө лін атқ ару. Қ азақ стан Республикасының «Техникалық реттеу туралы» Заң ында ө німнің қ ауіпсіздігін қ амтамасыз етуден басқ а ө німдерінің бә секеге қ абілеттілігін жоғ арлату мә селесі қ арастырылғ ан. Қ азақ стан Республикасында жү ргізіліп жатқ ан отандық ө німдердің бә секеге қ абілеттілігін жоғ арылату жә не ө неркә сіптер ө німдерін экспортқ а бейімдеу саясаты мемлекеттік техникалық реттеу жү йесін унификациялауды талап етеді. Бұ л Қ азақ стан Республикасының жуырда Дү ниежү зілік сауда ұ йымына кіруіне де жол ашады. Осы талапты орындау тікелей Қ азақ стан Республикасындағ ы жү ріп жатқ ан техникалық реттеу саласында қ олданылатын стандарттау, сертификаттау жү йелерін жә не мемлекеттік қ адағ алау мен бақ ылау жү йелерін реформалап, саясатты толығ ымен ө згертуге байланысты. Техникалық реттеу бұ л қ арама қ айшылық тарды реттеу, ол ө німге ү рдіске қ атысты міндетті жә не ерікті талаптарды белгілеумен, қ олданумен, орындаумен байланысты. Сонымен қ атар сә йкестікті растау, аккредиттеу, белгіленген талаптардың орындалуын мемлекеттік қ адағ алау мен бақ ылау, жұ мыстарын жү ргізуді қ амтиды. Осы заң Қ Р бұ йым, қ ызмет кө рсету, процесстер қ ауіпсіздігін қ амтамасыз етуге бағ ытталғ ан мемлекеттік техникалық реттеу жү йесінің қ ұ қ ық тық негіздерін белгілейді. Қ азақ стан Республикасының техникалық реттеу туралы заң ы Қ азақ станРеспубликасының Конститутциясына негізделген жə не осы Заң нан жə не басқ а нормативті қ ұ қ ық тық актілерден тұ рады.Осы заң процесстердің, сə йкестікке растау, бұ йымғ а қ ойылатын міндетті жə не еркін талаптарды анық тайды, белгілейді жə не қ оғ амдық қ атынастарды реттейді. Бұ л заң техникалық реттеудің негізгі мақ саты мен принциптерін белгілейді.

36.Техникалық реттеудің негізгі мақ саттары мен принциптері. Техникалық реттеу бұ л қ арама қ айшылық тарды реттеу, ол ө німге ү рдіске қ атысты міндетті жә не ерікті талаптарды белгілеумен, қ олданумен, орындаумен байланысты. Сонымен қ атар сә йкестікті растау, аккредиттеу, белгіленген талаптардың орындалуын мемлекеттік қ адағ алау мен бақ ылау, жұ мыстарын жү ргізуді қ амтиды.

Техникалық реттеудің негізгі мақ саттары:

1. Ө нім, қ ызмет, ү рдістің, адам ө мірі мен денсаулығ ына, қ оршағ ан ортағ а қ ауіпсіздігін қ амтамасыз ету;

2. Ұ лттық қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету;

3. Саудадағ ы техникалық кедергіні жою;

4. Ө німнің бә секеге қ абілеттілігін жоғ арлату.

Негізгі принциптері:

· Мемлекеттік техникалық реттеудің заң ының ортақ тығ ы, біртұ тастығ ы;

· Ү рдіске, қ ызметке, ө німге қ ойылатын талаптар, бірдей терминдерді қ олдану;

· Мемлекет пен қ ызығ ушы жақ тардың қ ызығ ушылығ ына байланысты техникалық мақ сатқ а жету ү шін техникалық реттеу ү рдісіне қ атысып тең мү мкіндікті екі жақ қ а беру;

· Отандық импортталғ ан тауарларғ а, ү рдістеріне, қ ызметтеріне бірдей талап қ ойып белгіленген талаптар б-ша сә йкестікті растау;

· Техникалық реттеу жә не стандарттау саласындағ ы нормативтік қ ұ қ ық тық актілер дайындау барысында ғ ылыми-техникалық жетістіктерді, халық аралық жә не аймақ тық ұ йымның стандарттарын ескеру;

· Техникалық реттеу саласындағ ы нормативтік-қ ұ қ ық тық актілердің мемлекеттің экономикалық, материалдық -техникалық даму дең гейіне сай болуы;

· Техникалық реттеу саласындағ ы нормативтік-қ ұ қ ық тық актілер, стандарттар, басылымдар, оларды дайындау реті;

· Қ олдану мақ сатында стандарттауды ерікті тү рде таң дау;

· Сә йкестікті растау жү йесімен ережелерінің бірдейлігі;

· Бір ұ йымның аккредиттеу жә не сә йкестік қ ұ жатын беру функциясын атқ аруғ а мү мкіндік бермеу;

· Тұ тынушы мен ө ндірушілерден сә йкестікті растаудағ ы ұ йымның тә уелсіздігі;

· Сә йкестікті растау жұ мыстарындағ ы бә секелестікті шектеулерді болдырмау.

37.Мемлекеттік техникалық реттеу жү йесінің қ ұ рылымы.

Мемлекеттік техникалық реттеу жү йесінің қ ұ рылымына:

1) Қ азақ стан Республикасының ү кіметі;

2) уə кілетті орган;

3) ө з қ ұ ызырының шегіндегі мемлекеттік органдар;

4) мемлекеттік органдардағ ы техникалық реттеу аумағ ының экспертты

кең естері;

5) саудадағ ы техникалық кедергілер бойынша, санитарлы жə не

фитосанитарлы ақ параттық орталық; (ары қ арай – Ақ параттық орталық);

6) стандарттау бойынша техникалық комитеттер;

7) сə йкестікті растау органдары, лабораториялар;

8) сə йкестікті растайтын, стандарттау жə не аккредитациялау эксперт-

аудиторлары;

9) техникалық реттеу аумағ ындағ ы мемлекеттік нормативті қ ұ қ ық тық

актілер фонды жə не стандарттар.

38.Стандарттау жө ніндегі техникалық комитеттер.

Стандарттау жө ніндегі техникалық комитеттер мемлекеттік органдардың жə не аймақ аралық дə режеде стандарттау жұ мыстарының жү ргізілуіне мү дделі жақ тардың ұ сынысымен қ ұ рылады. Стандарттау бойынша техникалық комитеттер қ ұ рамына мемлекеттік органдар жə не мү дделі жақ тардың ө кілдері кіреді.

39.Қ Р-ның стандарттау бойынша нормативті қ ұ жаттары.

Стандарттау саласындағ ы нормативтік қ ұ жаттар – стандарттау жө ніндегі қ ызметтің ә р тү ріне немесе оның нә тижелеріне қ атысты нормаларды, ережелерді, сипаттамаларды, принциптерді белгілейтін қ ұ жаттар. Қ олданылу ө рісң не байланысты стандарттау жө ніндегі нормативтік қ ұ жаттар ә р тү рлі санаттарғ а бө лінеді: халық аралық стандарттар, ө ң ірлік стандарттар жә не техникалық -экономикалық ақ парат жіктеуіштері, стандарттау жө ніндегі ережелер мен ұ сынымдар, Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік стандарттары мен техникалық -экономикалық ақ парат жіктеуіштері, ұ йым стандарттары, Қ азақ стан Республикасының стандарттау жө ніндегі ұ сынымдары, шет мемлекеттердің ұ лттық стандарттары жатады.

Қ азақ станда стандарттау жө ніндегі нормативтік қ ұ жаттар Қ Р «Техникалық реттеу туралы» заң ымен бекітілген, олар:

1. Қ Р СТ – Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік стандарттары;

2. Мемлекеттік техникалық экономикалық ақ парттар жіктегіштері – ТЭА МЖ.

3. Мемлекетаралық ТМД елдерінің стандарттары – ГОСТ, негізінен ол КСРО стандарттары, бірақ ә лі кү нге дейін қ олданылады, егер Қ азақ стан республикасының заң ымен, ғ ылыми – техникалық саласына қ айшы келмеген жағ дайда;

4. Қ ұ қ ық тық нормағ а сай қ олданылатын халық аралық аймақ тық, ұ лттық стандарттар, техникалық экономиеа жіктегіштері, техникалық шарттар, ережелер жә не стандарттау бойынша нұ сқ аулар;

5. Стандарттау жө ніндегі нұ сқ аулық тар;

6. Ұ йымдық стандарттар, оғ ан ө ндіріс стандарттары кіреді жә не ғ ылыми-техникалық, инженерлік қ ауымдастық тар стандарттары да кіреді.

40.Стандарттау бойынша халық аралық, аймақ тық, ұ лттық, стандарттарды жә не шет елдердің нормативті қ ұ жаттарын пайдалану,

Қ азақ стан Республикасының кө лемінде осы Заң ның 4 статьясындағ ы бө лімінде қ арастырылғ ан мақ саттарғ а жауап беретін шет елдердің ұ лттық стандарттары, ұ йымдар стандарттары, технико-экономикалық ақ параттар классификаторы, ережелер, нормалар жə не ұ сыныстары қ олданылады. Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік стандарты ретінде шет елдердің стандарттары келесі шарттар негізінде қ олданылады: 1) Қ азақ стан Республикасының халық аралық жə не аймақ тық стандарттау, метрология жə не аккредитациялау ұ йымдарына мү шелікке кіруі; 2) Қ азақ стан Республикасы мен шет елдердің стандарттау аумағ ындағ ы екі жақ ты (кө пжақ ты) келісім –шаттардың болуы. Қ азақ стан Республикасының кө лемінде қ олданысқ а жататын халық аралық жə не аймақ тық стандарттар техникалық реттеу аумағ ында бекітілген талаптарғ а қ арсы болмауы тиіс, жə не қ ұ зырына кіретін мемлкеттік органдармен мақ ұ лдануы керек. Стандарттау бойынша жұ мыстардың жоспарлары мемлекеттік органдар, стандарттау бойынша техникалық комитеттер, Қ Р жеке жə не заң ды тұ лғ алардың ұ сынысы негізінде белгіленген тə ртіпте уə кілетті органмен бекітіледі.

41.Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік стандарттары (Қ РСТ).

Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік стандарттары салааралық мә ні бар жә не болашақ та кө п ретті қ айта ө ндірілетін немесе қ олданылатын ө німдерге, ү рдістерге, қ ызметтерге, нормалар мен ұ йымдастырушылық -ә дістемелік жә не жалпы техникалық сипаттамалы талаптарғ а зерттелініп қ ұ растырылады.

Мемлекеттік стандарттау объектілеріне келесілер жатады:

· Ұ йымдастырушылық - ә дістемелік жә не жалпы техникалық объектілер;

· Ірі қ ожалық тар комитетін қ ұ раушы элементтер;

· Мемлекеттік ғ ылыми-техникалық объектілер;

· Кен, оның ішінде қ олдану ө німдері;

· Ғ ылым мен техниканың жетістіктері;

· Қ азақ стан Республикасының ішкі тұ рғ ындар мен ө ндірістерді қ анағ аттандыратын ө німдері.

Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік стандарттарына келесілер жатады:

· ө нім, ү рдіс жә не қ ызметтерге қ ойылатын міндетті талаптар;

· ө нім сапасына қ ойылатын талаптардың бақ ылау міндетті ә дістері;

· бұ йымдардың типті конструкциялары мен параметрлік қ атарлар;

· ө німнің негізгі пайдалану қ асиеттері;

· ө німді шығ ару, пайдалану техникалық бірлігін қ амтамасыз ететін ережелер.

Мемлекеттік стандарттар стандарттау объектілеріне қ ойылатын талаптардың міндетті тү рде орындалуына арналғ ан жә не онымен қ атар ұ сынылатын талаптардан тұ рады.

42.Қ азақ стан Республикасының Мемлекеттік технико-экономикалық ақ параттар классификаторы.

Ақ параттар технологиясы дамуымен ақ параттарды топтастыру мен кодирлеу ә дістері туралы сұ рақ актуалды болды. Қ азақ стан Республикасының қ олданылып жү рген топтастырғ ыштар қ азіргі нарық экономикасы жағ дайында тиянақ ты жетілдіруді керек етеді. Жалпы мемлекеттік топтастырғ ышсыз ведомствоаралық ақ парат ағ ыны проблемасын келісіп шешуге болмайды. Топтастырғ ыш жә не кодирлеу объектісі ретінде сипаттамалық ақ парат, банк қ ызметі, сауда жә не сыртқ ы экономикалық іс-ә рекеттері жатады. Техникалық - экономикалық жә не тұ рмыстық ақ параттарды топтастыру мен кодирлеудің бірың ғ ай жү йесін (ТКБЖ) қ ұ ру, жалпы жұ мыстарын басқ ару мен бағ ыттауды стандарттау, метрология жә не сертификаттау бойынша комитеті іске асырады. Бұ л жү йенің негізгі принциптері, ережелері жә не талаптары Қ Р СТ 5.0-95 «Қ Р МСЖ. Техникалық –эконоикалық жә не тұ рмыстық ақ паратты топтастыру жә не кодирлеудің бірың ғ ай жү йесі» стандартында берілген.

ТКБЖ-ның бекіту дә режесі мен қ олдану саласына байланысты келесі категорияғ а бө лінеді:

· мемлекеттік - МК;

· салалық - СК;

· ұ жым топтастырғ ышы – Ұ К.

Техникалық – экономикалық жә не тұ рмыстық мемлекеттік топтандырғ ыш Стандарттау, метрология жә не сертификаттау комитетімен бекітілінеді жә не тіркеледі. Мысалы Қ РМТ01-99-сабақ тар топтандырғ ышы: Сапалық топтастырғ ыштар ө зіне сә йкес Қ Р министрліктерінде ведостваларда бекітіліп тіркеледі. Ұ жым топтастырғ ыштарын мекеме тө рағ асы бекітеді.

43.Қ азақ стан Республикасының ұ йымдар стандарты жә не стандарттау бойынша ұ сыныстары.

Қ азақ стан Республикасының «Стандарттау туралы» заң ына сә йкес ішінде стандарттау, метрология жә не сертификаттау саласындағ ы кең естер бар ұ сыныстар іс-ә рекетінің бір тү рін ұ йымдастыру мен жү зеге асыру тә ртібін бекітеді. Ұ сыныстардың қ арастырылуы, безендірілуі, жазылуына негізгі талаптар Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік стандарттау, метрология жә не сертификаттау комитеті іске асырады.

44.Мемлекеттік бақ ылау объектілері. Мемлкеттік бақ ылауды жү ргізетін қ ызметкерлер.
Қ азақ стан Республикасының стандарттау органдары мен қ ызметеріне келесілер кіреді: стандарттау органдары мен олардың қ ызметтері келесілер кіреді: стандарттау органдары мен олардың қ ызметтері, салалық стандарттау қ ызметі; стандарттау органдары мен қ ызметтерінің қ ұ қ ы мен міндеттері мемстандартпен бекітілген, зерттеп дайындалғ ан типті ережелермен анық талады. Қ азақ стан Республикасындағ ы Мемлекеттік қ адағ алау қ ызметін жү ргізілетін қ ызметкерлерге келесілер жатады:

1. Қ Р бас мемлекеттік инспекторы;

2. бас мемлекеттік инспекторының орынбасары;

3. облыс бас мемлекеттік инспекторлары;

4. облыс бас мемлекеттік инспекторының орынбасарлары;

5. мемлекеттік инспекторлар;

Мемлекеттік қ адағ алау жү ргізетін тұ лғ алар аттестациядан ө туі керек. Тексеруді инспекторлардың ө здері немесе солармен қ ұ рғ ан комиссия іске асырады.Мемлекеттік қ адағ алауды жү ргізу ә дістемелері Қ азақ стан Республикасының келесі стандарттарында кө рсетілген: Қ РСТ 1.16-2000, Қ РСТ 1.20-2001, Қ РСТ1.24-2004 Қ РСТ1.25-2001.

45. Мемлекеттік бақ ылауды жү ргізетін қ ызметкерлер қ ұ қ ығ ы. Мемлекеттік бақ ылауды жү ргізетін қ ызметкерлерге:

1) Мемлекеттік бақ ылау жә не қ адағ алау бойынша Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік бас инспекторы – уә кілетті орган басшысы;

2) Мемлекеттік бақ ылау жә не қ адағ алау бойынша Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік бас инспекторының орынбасарлары – уә кілетті органдар басшыларының орынбасарлары;

3) Мемлекеттік бақ ылау жә не қ адағ алау облыс жә не қ аланың бас инспекторлары – территориальды органдар басшылары;

4) Мемлекеттік бақ ылау жә не қ адағ алау облыс жә не қ аланың бас инспекторларының орынбасарлары – территориальды органдар басшыларының орынбасарлары;

5) Мемлекеттік бақ ылау жә не қ адағ алау мемлекеттік инспекторлары – территориальды органдардың барлық категориялы мамандары;

Ресми нұ сқ ау қ ұ қ ығ ы мемлекеттік бас инспекторғ а жатады.

Ресми нұ сқ аулар пішінің жә не тә ртібін, олардың берілуін уә кілетті орган бекітеді.

Мемлекеттік бақ ылау жә не қ адағ алауды жү ргізетін мемлекеттік органның қ ызметкер жағ ымен берілген ресми нұ сқ аулар барлық жеке жә не заң ды тұ лғ алармен орындалуы міндетті.Техникалық реттеу саласында нормативтік қ ұ қ ық тық актілермен белгіленген талаптардың сақ талуын мемлекеттік қ адағ алау мен бақ ылауды ө кілетті орган, оның аумақ тық органдары, Қ Р заң ына сә йкес мемлекеттік қ адағ алау мен бақ ылау жү ргізуге ө кілетті басқ а да мемлекеттік органдар мен олардың лауазымды тұ лғ алары жү зеге асырады.

47.Сапа менеджменті жү йесінің халық аралық стандарты

Халық аралық стандарт - cтандарттау жө ніндегі халық аралық ұ йым қ абылдағ ан, ауқ ымды тұ тынушыларғ а ұ ғ ынық ты стандарт.

Сапа менеджменті – сапа стандарттары қ олданылғ андығ ының дә лелі

1987 жылы Халық аралық стандарттау ұ жымының 176 техникалық комитетінің оң халық аралық практикасын есепке алумен зерттелініп дайындалғ ан ИСО 9000 сериясы стандарттары халық аралық дең гейде сапа менеджменті жү йесінің негізін жасады.ИСО 9000 сериялы халық аралық стандарттарды АҚ Ш, Канада жә не ГФР ө нім сапасын қ амтамасыз ету жү йесіне қ ойылатын талаптары бекітілді. ИСО 9000 сериялы халық аралық стандарттары ә мбебапты болып келеді.Ө йткені, олар іс жү зінде кез келген салада қ олданыла алады, ИСО 9000 ресми тү рде шық қ аннан кейін кең тү рде алынып, барлық салада қ олдана басталды.Халық аралық стандартта сапа менеджменті жү йесі жауап беруі керек жә не онымен қ атар оларда қ олданылатын терминдер мен анық тамалар туралы негізгі жағ дайлар мен принциптері бекітілген.Қ азақ станда халық аралық стандарт ИСО 9000 мемлекеттік ә діс ретінде қ абылданғ ан жә не оны былайша белгілейді: Қ Р СТ ИСО 9000.

МC ИСО 9000: 2000 сә йкес сапа менеджменті – ол сапағ а қ олданылмалы басқ аруды ұ йымдастыру мен басшылық қ а ү йлестірілген іс-ә рекеттер.

Сапа жү йесі – тұ тынушығ а тұ рақ ты жоғ ары сапалы ө німдерімен қ амтамасыз етуге қ ажетті ұ йымдастырушылық жә не техникалық шаралар жинағ ы жә не оның стандарттар мен келісімдер талаптарына сә йкестілігі.

Ә лемдік сапаны басқ ару тә жірбиесі халық аралық ИСО 9000 стандартына жинақ талғ ан, ол Халық аралық стандарттау жө ніндегі ұ йымымен (ИСО) 1987ж. наурызда қ абылданғ ан.

Осығ ан байланысты халық аралық сапа менеджменті жү йе ИСО стандартының 9000 сериялы стандартының «жанұ ясы» деп атайды.

9000 сериялы ИСО стандарттары ұ йымдарғ а сапа менеджменті жү йесін енгізуге жә не ұ тымды қ олдануғ а кө мек ретінде (олардың тү рлеріне жә не ө лшемдеріне тә уелсіз) қ ұ растырылғ ан. Бұ л стандарттар негізінде процесс моделі жатыр, ол қ олданылатын ә дістердің ең жақ сысын айқ ындайтын жә не бизнесті жоғ арлатуғ а ә келетін сапа менеджментінің сегіз принципінде қ ұ растырылғ ан.

ИСО 9001 стандартының ә дістемелік бө лігі нормативті стандарттар талабын толық тырады, сапа тө рт аспекті талаптарын орындауғ а бағ ытталғ ан, жә не негізгі екпін дайын бұ йым сапасына емес сә йкестікке сай келмеуді болдыртпауғ а жасалғ ан.

48.Сапа тү йіні жә не СМЖ стандарттау.

Шет елдердің бә секелесті фирмаларының тә жірибесі кө рсеткендей, яғ ни, пайдаланушылар қ ажеттілігіне сай сапалы бұ йымды тек рынокты кешенді зерттеу арқ ылы ә зірлеу мү мкін жә не бұ л тә жірбие «сапа тү йіні» стандартында маркетингтан басталып маркетингдан аяқ талады.

ИСО стандарты ұ сынғ ан жү йенің принципиальды ерекшелігі сапағ а кететін міндетті шығ ындарды анық тау жә не бағ алау. Сапа шығ ындарын сараптауды жү йенің экономикалық бағ алау тиімділігі деп қ арастырады, ал мұ ндай сараптама қ орытындысы сапаны қ амтамасыз ету бағ дарламасын жетілдіруде негізге алынады.

Сапа менеджменті жү йесінің принципиалды ерекшілігі техникалық шарттарды қ ұ растырғ анда жә не жобалағ анда сапаны қ амтамасыз етуге ерекше кө ң іл аудару. Бұ л мә селенің тағ айындалу негізі сапалы тауардың пайдаланушылар қ ажеттілігіне сай болуы. Бұ л жұ мыстың қ орытындысы, яғ ни тек қ ана пайдаланушылар қ ажеттілігне толық тай сай сапалы ө нім шығ арып қ ана қ оймай сонымен қ атар оларғ а мү мкін бағ ада таратылуы, ал ө ндіруші шығ ындарын жабады жә не ү лесін алады.

Жобаны қ ұ растырғ анда бұ йымның қ ауіпсіздігіне жә не экологиялық қ атерсіздігіне кепілдік берілу керек. Жобалау стадиясында бұ йыммен дұ рыс жұ мыс істемегеннің кесірінен бұ йымның қ абылдануың жә не олардың ақ ауларын, прифилакториялық шараларың қ арастыру керек. Ө ндіру кезіндегі ақ аулар дә режесін азайту мақ сатында жобаны периодты бағ алау жә не тауар сапасына қ ойылатын жобаның талаптарғ а сә йкестігі қ арастырылады. Ол ү шін, бұ йымның мү мкін ақ ауларын сараптап, сонымен қ атар жобанынң ө зің периодты бағ алайды.

Осылайша, қ арастырылғ ан 9000 сериялы ИСО стандартында пайдаланушылардың қ ажеттілігіне ерекше кө ң іл аударылады, жауапкершілік белгіленеді, мү мкін ақ аулар жә не артық шылық тар бағ аланды. Кә сіпорындарғ а сапа менджменті жү йесін жоғ арыда кө рсетілген барлық қ ұ раушыларды енгізу оның ұ тымдылығ ына ә сер етеді.

49.Ә лемдік сауда тә жірибесіндегі қ ызмет кө рсету ү лесі.

Бү гінгі таң да, ең ірі қ ызмет кө рсету эскпорты – АҚ Ш жә не батысевропалық елдер, бірақ азия елдері (Қ ытай, Таиланд) жылдық қ ызмет кө рсетуінің ұ лғ аюынан (кө бінесе, телекоммуникация жә не ақ парат тарату) ә лемде бірінші орынды алады. Электронды байланыстың мү мкіндігіне байланысты кепілдік арқ ылы кредиттеу, сақ тандыру, валюта айырбастау жә не басқ а операциялар кең інен қ олданылып келеді Қ ызмет кө рсетуді стандарттау – бұ л пайдаланушылар ө мірін, денсаулығ ын, экологияны қ орғ ау аспектісінде олардың мү ддесін қ орғ ау. Ә лемдік практикада стандарттау қ онақ ү й шаруашылық тарын, туризмді, жолаушылық жә не жү к тасымалдау, байланыс, білім, банктік жұ мыстарды тү гелдей қ амтығ ан.

Қ ызмет кө рсету стандарттау объектісі ретінде белгілі бір қ иындылық тардан тұ рады, ө йткені оның кейбір сипаттамалары сандық ерекшеленуі мү мкін.

Қ ызмет кө рсетудің стандарттау жә не сертифиаттау ә дістемелік негізіне «Қ ызмет кө рсетуді стандарттау жә не сертификаттау дамуының концепциясы» жатады, оның бірінші мақ саты ретінде – халық қ а қ ызмет кө рсету Классификаторын қ ұ растыру, терминологияны тә ртіпке келтіру жатады.

Қ ызметті стандарттаумен қ атар сапа менеджменті жү йесін стандарттауда жү ргізіледі, ол жеке қ ызметтерді сертификаттауғ а қ ажетті. Қ ызмет сапа тү йіні келесі қ ұ раушылардан тұ рады: рынокты маркетингты зерттеу; қ ызметті жобалау; қ ызмет талаптары; технологиялық процессті жә не бақ ылауды ұ йымдастыру; қ ызмет кө рсету; қ ызмет қ орытындысы; орындаушымен ө тініш берушінің бағ алауы.

50.Қ ызмет кө рсетуді стандарттаудың ә лемдік тә жірибесі.

Бү гінгі таң да, ең ірі қ ызмет кө рсету эскпорты – АҚ Ш жə не батысевропалық елдер, бірақ Азия елдері (Қ ытай, Таиланд) жылдық қ ызмет кө рсетунінің ұ лғ аюынан (кө бінесе, телекоммуникация жə не ақ парат тарату) ə лемде бірінші орынды алады. Электронды байланыстың мү мкіндігіне байланысты кепілдік арқ ылы кредиттеу, сақ тандыру, валюта айырбастау жə не басқ а операциялар кең інен қ олданылып келеді Қ ызмет кө рсетуді стандарттау– бұ л пайдаланушылар ө мірін, денсаулығ ын, экологияны қ орғ ау аспектісінде олардың мү ддесін қ орғ ау. Ə лемдік практикада стандарттау қ онақ ү й шаруашылық тарын, туризмді, жолаушылық жə не жү к тасымалдау, байланыс, білім, банктік жұ мыстарды тү гелдей қ амтығ ан.Қ ызмет кө рсету стандарттау объектісі ретінде белгілі бір қ иындылық тардан тұ рады, ө йткені оның кейбір сипаттамалары сандық ерекшеленуі мү мкін. Қ ызмет кө рсетудің стандарттау жə не сертифиаттау ə дістемелік негізіне «Қ ызмет кө рсетуді стандарттау жə не сертификаттау дамуының концепциясы» жатады, оның бірінші мақ саты ретінде – халық қ а қ ызмет кө рсету Классификаторын қ ұ растыру, терминологияны тə ртіпке келтіру жатады.

51. Қ ызмет кө рсетудің стандарттаудың негізгі аспекті

Қ ызмет кө рсетуді стандарттау негзгі аспектісіне мыналар жатады: жіктеу, терминология, шартты белгіленулер, жалпытехникалық нормалар жə не талаптар.Стандарттарды халық аралық ережелер мен нормалармен ү йлестіру қ ажеттілігімен байланысты олар халық аралық ИСО 9001 стандартына бейімделеді. Стандарт екі бұ йым сапасының сонымен қ атар қ ызмет кө рсетудің сипаттамасын белгілейді: сандық жə не сапалық. Функциональдық тағ айындалуғ а сə йкес келу талаптары ə ртү рлі сыйысушылық тан тұ рады. Профессиональды шеберлік сипаттамалары ИСО 9001 мыналардан тұ рады:

• маманның профессиальды қ ұ зыретінең;

• басшылардың сапаны қ амтамасыз ету жолындағ ы қ ызметі, мамандардың біліктіліктерін периодты жоғ арлатып отыру, материальды-техникалық қ амтамасыз ету (қ ұ жаттармен, қ ұ рылғ ылармен, қ ұ ралдармен), сонымен қ атар пайдаланушымен қ арым-қ атынаста болу.

• Қ ызмет сапасында еркше орынды қ ызмет кө рсету сапасы алады, ө йткені, кез келген қ ызмет ө ндірушімен пайдаланушының қ арым қ атынасынан тұ рады. Жалпылай бұ л кө рсеткішті қ ызмет кө рсету мə дениеті деп атауғ а болады.Халық аралық стандарттармен қ ұ растыру жə не ү йлестіру стадиясында қ ызмет терминологиясы бойынша мə селе бар. Жалпы «Қ ызмет», «материальды емес» жə не «материальды» қ абылданғ ан (ИСО 9001 бойынша) тү сініктерінен басқ а «ө ндірістік қ ызмет»деген ұ ғ ым енгізілген.«Ө ндірістік қ ызмет» деген термин халық аралық стандарттарда кездеспейді. Практикада бұ лтерминді жə не басқ а «жұ мыс» деген терминді қ олданады, бірақ бұ лар синонимдер емес. МСЖ негізгі стандарты бойынша ө ндірістік қ ызмет дегеніміз ұ йымдар мен кə сіпорындар қ ажеттілігін қ амтамасыз ету қ ызметін айтады. Бұ ғ ан, жө ндеуді жə не техникалық кө мек кө рсетуді, тə жірбиелік конструкторлық жұ мысты жə не т.с.с. жатқ ызуғ а болады.

52.Экологиялық стандарттау бойынша ә лемдік қ ауымдастық тә жірибесі.

Экология аумағ ындағ ы стандарттау ұ лттық жə не халық аралық стандарттау ұ йым қ ызметінде ү лкен орын алады. Кө бінесе стандарттар табиғ атты жə не ресурстарды қ олдануды қ орғ ау сферасында қ ажетті реттеу қ ұ ралы ретінде қ арастырылады. Стандарттар – бұ л қ оршағ ан орта сапасын басқ ару қ ұ ралы.Ə лемдік қ ауымдастық қ оршағ ан ортаны қ орғ ау бойынша ауқ ымды жұ мыстар атқ аруда. Экостандарттауда ерекше орынды ИСО алады. 1993ж. ұ йымдық қ ұ рылымда техникалық комитет «Экологиялық басқ ару» ИСО ТК 207 қ ұ рылды, қ ұ рамында алты комитеттер мен екі жұ мыс тобы жұ мыс атқ арады.. Комитет жұ мысының жемісі – халық аралық ИСО 14000 сериялы стандартының қ абылдануы, ол қ ұ рылымы бойынша ИСО 9000 сə йкес келеді, яғ ни олардың сыйысушылығ ын қ амтамасыз етеді.Эколоиялық менеджмент жү йесі қ оршағ ан ортаның ү здіксіз жақ саруын қ арастырады, сондық тан осы мə селемен айналысатын компания алдында ү немі ү ш негізгі сұ рақ болады, бұ л сұ рақ тар жауабы сарапталады.Батысевропа елдерінің ішінде экологиялық менеджмент аумағ ында Германия кө ш басында, онда мың дағ ан компаниялар ИСО14000 стандартын енгізіп жə не жү йені сертификаттады.Ə лемдік масштабта бұ л стандартты енгізу бойынша фирма санынан Жапония бірінші орында (1000 компаниядан астам).АҚ Ш НССР (Hazard and Critical Control Points) жү йесі қ ұ растырылғ ан жə не кең інен таралағ ан. Бұ л жү йенің негізгі идеясы – пайдалану қ ауіпсіздігі қ атынасында экологиялық менеджментте қ ауіпті нү ктелерді анық тау жə не қ атерлерді сараптау.Қ азақ станда ИСО 14000 сериясы мемлекеттік мұ қ аба ə дісі ретінде қ абылданғ ан.Қ азақ стандық Қ РСТ/ИСО 14000 экологиялық менджмент бойынша халық аралық стандарттың аутентивті мə тіні, бірақ шамалы ө згерістер енгізілген.

53.Қ азақ стандағ ы экологиялық стандарттау.

Экологиялық стандарттаудың негізгі аспектісінің бірі - ө ндіріспен пайдаланғ ан қ алдық тарды қ айта ө ндеу. Экологиялық жө ніндегі ұ лттық стандарттар осы облыста қ олданыстағ ы заң дар негізінде қ ұ растырып жатыр. Қ азақ станда пайдаланылғ ан жə не ө ндірістің қ айта ө ң деу мə селесі қ атысты заң дарда кө рсетілген.Ө ндірісі дамығ ан елдерде мемлекеттік бағ дарламалар бар, олар директива негізінде (тікелей істейтін заң дар), қ атаң қ алдық тар жіктелуі нормасы бойынша ұ лттық стандарттар (қ ауіпті категориялар), қ алдық тарды қ айта ө ң деу жə не кө му, жою мə селелерін қ амтиды.Қ азақ станда қ алдық тарды стандарттау жұ мыстары 90-жылдар басында дамыды. Ө ндірістің, пайдалылғ ан қ атты қ алдық тар жайлы заң жобасы қ ұ растырылды. Бірақ, бұ л облыста тікелей ə серт ететін заң ның болмауынан, негізгі орынды техникалық заң дар орындауы тиіс, яғ ни, стандарттар жə не басқ а нормативті қ ұ жаттар. Ең ұ тымды қ орытынды ретінде ү йлестірілген ЕК пен (европалық кең ес) ə зірленген жобасын есептеуге болады, ол қ ауіпті заттар туралы ақ параттар жү йесін ұ йымдастырады. Сонымен қ атар, Қ азақ станның Мемстандарты Қ Р СТ «Заттың (маериалдың) қ ауіпсіздік паспорты» қ абылдады, ол Қ Р ү кіметінің техногенді қ алдық тар пастортын қ ұ райды, яғ ни, кə сіпорындар басшылығ ын қ алдық тар, олардың қ ауіптігі жайлы ақ параттар беруге міндеттейді. Қ алдық тарды қ айта ө ң деу жө нінде норматвті қ ұ жаттарды қ ұ ру, жекелеп алғ анда аталғ ан паспортты, қ ауіпті қ алдық тарды анық тауғ а қ ажет. Бұ л облыстағ а стандарттау Қ азақ станның ГАТТ/ВТО қ алдық тар мен қ айта ө ндеу ө німдерің сатуы бойынша шартың орындауың қ амтамасыз етеді.

54.Экологиялық менеджмент жү йесі

Экологиялық менеджмент жү йесі қ оршағ ан ортаның ү здіксіз жақ саруын қ арастырады, сондық тан осы мə селемен айналысатын компания алдында ү немі ү ш негізгі сұ рақ болады, бұ л сұ рақ тар жауабы сарапталады. Батыс Европа елдерінің ішінде экологиялық менеджмент аумағ ында Германия кө ш басында, онда мың дағ ан компаниялар ИСО14000 стандартын енгізіп жə не жү йені сертификаттады.Ə лемдік масштабта бұ л стандартты енгізу бойынша фирма санынан Жапония бірінші орында (1000 компаниядан астам). АҚ Ш НССР (Hazard and Critical Control Points) жү йесі қ ұ растырылғ ан жə не кең інен таралағ ан. Бұ л жү йенің негізгі идеясы – пайдалану қ ауіпсіздігі қ атынасында экологиялық менеджментте қ ауіпті нү ктелерді анық тау жə не қ атерлерді сараптау.Қ азақ станда ИСО 14000 сериясы мемлекеттік мұ қ аба ə дісі ретінде қ абылданғ ан. Қ азақ стандық Қ РСТ/ИСО 14000 экологиялық менджмент бойынша халық аралық стандарттың аутентивті мə тіні, бірақ шамалы ө згерістер енгізілген.

55.Стандарттау жұ мыстарын жоспарлау жә не қ аржыландыру тә ртібі

Мемлекеттік стандарттау бойынша жұ мыстарды қ аржыландыру Қ Р Техникалық реттеу туралы Заң ымен іске асырылады. Бұ л заң да стандарттау бойынша іс ә рекеттердің қ ай бағ ыттары мемлекет жағ ынан қ аржыландырылады жә не олардың қ аржыландыру кө здері келтірілген. Мемлекет бюджетінен келесілер қ аржыландырылады:

· Стандарттау, метрология жә не сертификаттау мен аккредиттеу саласындағ ы бағ дарламалар;

· ө німнің сынау ү лгілері мен сынамаларын таң дау жә не оларды сынау;

· Қ Р мемлекетаралық, халық аралық, аймақ тық стандарттау бойынша ұ жымдарына қ атысу мү шелік жарнамасы;

Стандарттау бойынша жұ мыстардың басқ а тү рлері келісім бойынша іске асырылады. Стандарттау бойынша жұ мыстардың жоспарлары мемлекеттік органдар, стандарттау бойынша техникалық комитеттер, Қ Р жеке жə не заң ды тұ лғ алардың ұ сынысы негізінде белгіленген тə ртіпте уə кілетті органмен бекітіледі.

56.Стандарттаудың бағ ыттары

Қ азір стандарттау келесі негізгі бағ ыт бойынша дамып отыр: дə стү рлік; білімдік, медициналық, ə леуметтік.

Стандарттау жә не метрология жұ мыстарының бағ ыттары:

· Стандарттау жә не метрологиялық ережелердің орындалуын мемлекеттік қ адағ алаудың жоспарларын орындауды бақ ылау жә не жобалау;

· Отандық ө німнің бә секеге қ абілеттігі мен сапаны жақ сартудағ ы мемлекеттік бақ ылауды жү ргізу саясатын жобалау;

· Мемлекеттік бақ ылау бойынша аймақ тық қ ызметін жасау;

· Мемлекеттік қ адағ алау бойынша нормативтік жә не қ ұ қ ық тық қ ұ жаттарды дайындау;

· Ішкі саудағ а сапасыз тауарлардың тү су