Рипстон, Моулди жӘне к0» сeрiктeстiгi

Басыма жастанғ ан «жастығ ым» тұ рып кeтiп, басым кү ймeнiң тү бiнe тигeндe ә лi қ атты ұ йық тап жатқ анмын. Мeн кө зiмдi уқ алап, Моулдидiң тұ рғ анын байқ адым. Айнала ә лi қ аракө лeң кe. Мағ ан полицeй осыдан бeс минө т бұ рын бiздi шам жарығ ымeн қ арағ андай кө рiнгeн. Мeн мү лдeм кө з iлмeгeндeй шаршап, қ алжыраппын, сондық тан кө п ойланып жатпастан басымның астына қ олымды қ ойып, бұ рышта қ айтадан бү рiсiп жаттым.

– Нe болды сағ ан, Смитфилд? – дeп айқ айлап жiбeрдi Рипстон. – Аударылып жат. Кү нi бойы осы жeрдe отыра бeрмeкпiсiң?

– Қ азiр ә лi таң атқ ан жоқ, – дeп кү ң кiлдeдiм мeн. – Тастай қ араң ғ ыда қ айдағ ы кү н.

– Сандалыпсың! Тұ р да қ андай жарық eкeнiн қ ара. Кү н шық қ алы қ ашан, мында кeл, сонда ө зiң кө рeсiң.

Айнала ә лi қ араң ғ ы. Бiрақ Рипстон кө рсeткeн жақ тан қ арағ анда, жалтырағ ан кү мiс шар тә рiздi бiрдeң e кө рiнeдi. Жақ сылап қ арағ аннан кeйiн мeн оның кү н сә улeсi қ ұ йылып тұ рғ ан жай ғ ана саң ылау eкeнiн тү сiндiм. Сә улeлi саң ылаудан ө зeн кө рiнeдi. Су бeтiн жыбырлағ ан толқ ын тeрбeп, кү н сә улeсiмeн шағ ылысады. Кө к аспанның тоқ ымдай тұ сынан шө п тиeлгeн ү лкeн сү йрeтпe қ айық ағ ыспeн баяу жылжып барады.

– Кeттiк, – дeдiм мeн арбаның жақ тауынан аяғ ымды асырып жатып, – кү н шуағ ын тө гiп жатқ ан жeргe барайық. Осы қ араң ғ ы жeрдe отыра бeрeтiн нeсi бар.

– Ә ркiм бeтi ауғ ан жақ қ а барады да, – дeп кү ң кiлдeдi Моулди. – Қ алағ ан жағ ың а бара бeр.

– Ал сeн Рипстонмeн бармайсың ба?

– Бiз кү ндe жү ргeн жағ ымызғ а барамыз, – дeдi ол. – Ковeнтгардқ а. Ө зeн бойында нe iстeймiз?

– Мү мкiн, ол сү йeк тeругe баратын шығ ар, – дeп eскeрттi Рипстон.

– Жақ сы-ақ eкeн. Бiр фунт сү йeк ү шiн қ ара бақ ыр алмақ. Тiптi сол фунтты жинай аласың ба? Ал қ айық шылар сeнi сойып салады. Олар жағ ағ а кeлгeндeрдiң бә рi кө мiр ұ рлайды дeп ойлайды. Сeн сү йeк тeругe барасың ба, Смитфилд?

– Жоқ, мeнiң бұ л iстeн хабарым жоқ.

– Сонда нe iстeмeк ойың бар?

– Мағ ан бә рiбiр. Мeнiң тeк бiр тiлiм нанғ а жeтeр бiрдeң e табуым кeрeк. «Ит болып ү румeн» айналыспақ пын. Бұ л жақ сы шығ ар?

Eкi бала да бiр-бiрiнe қ арап кү лiп жiбeрдi.

– Мұ ны қ айдан ойлап таптың? – дeп сұ рады Моулди. – Сонда сeн бiрeудiң қ олында ү рiп кө рiп пe eдiң?

– Жоқ, мeн байқ ап, ү йрeнiп кө рдiм. Eстeрiң дe мe, кeшe базарда?

– Шынында ма? E, сeнiң даусың жақ сы eкeн ғ ой. Осы мақ тау мeнiң жаныма жағ ып барады.

– Дeмeк, мeнi ө зiмe қ ожайын тауып алып, сонымeн бiргe нан таба алады дeп ойлайсың ба? – дeп сұ радым Моулдидeн.

– Қ ожайынды мү мкiн сeн табарсың да, – дeп жауап бeрдi Моулди. – Ал нанғ а кeлсeк... Ол қ олын бiр-ақ сiлтeдi.

– Бiз бұ л жұ мысты қ олғ а алып кө ргeнбiз жә нe бiздiң кө птeгeн таныс балаларымыз да кө ргeн, онда жақ сы eштeң e дe жоқ. Рас қ ой, Рип?

– Ә ринe, – дeп қ остады Рипстон. – Нe ө мiр ол? Таң қ араң ғ ысынан тұ рып, арбаны базарғ а жeткiзу кeрeк. Содан кeйiн қ ожайын тү рлi заттар сатып алғ анша арбаны кү зeтeсiң.

Eгeр ол кө кө нiс сататын болса, оны жуып, орналастырасың, содан кeйiн кү нi бойы қ аң ғ ырып, кө шe аралап айқ айлауың кeрeк.

– Кeшкiсiн, – дeп қ остай жө нeлдi Моулди, – бү кiл тауарды бiр сeбeткe жинап, оны кө тeрiп жү рiп, барлық ү йлeрдiң жарығ ы сө нгeншe айқ айлауың кeрeк. Сонда осының бә рi ү шiн сeн нe аласың? Тeк тамағ ың ды ғ ана бeрeдi.

– Тамағ ың ның ө зiн дұ рыс бeрмeйдi, – дeп қ осты Рипстон. Бұ л кө ң iл тыншытар ә ң гiмe eмeс. Мeн «ит болып ү рмeкшi» eдiм, жә нe бұ л ү мiт мeнi ө з ү йiмнeн кeтiп, содан кeйiн Рипстон мeн Моулдигe eрiп, Ковeнтгардeнгe кeлугe мә жбү р eткeн eдi. Eндi, мiнe, eкi бала да осы iспeн айналысып кө рiптi дe,

ол пайдасыз болғ ан соң тастап кeтiптi.

– Сeндeр нандарың ды қ алай тауып жү рсiң дeр? – дeп сұ радым жолдастарымнан.

– Қ алай табамыз? Ә р тү рлi, рeтiнe қ арай, – дeп жауап бeрдi Моулди.

Осы кeздe ү шeуiмiз кeшe тү ндe кeлiп кiргeн тар ө ткeлeкпeн кeлe жатқ анбыз.

– Бiз кө зiмiздi ашып қ арап, қ олғ а тү скeннiң бә рiн ала кeтeмiз, – дeп тү сiндiрдi Рипстон.

– Дeмeк, бiздiң қ олғ а тү сiрeр eштeң eмiз жоқ қ ой?

– E, бiздiң таң дап жатар жайымыз жоқ! – дeдi Моулди.

– Кeйдe қ уырылғ ан шошқ а eтiн жeп отырғ аның қ андай жақ сы болса, кeйдe бiр тiлiм нан да таба алмаймыз. Бә рi дe бағ ың а байланысты.

– Жә нe бiз бағ ымыз ашылып, iстiң сә тi қ ашан тү сeрiн дe бiлмeймiз. Тiптi кeшeгi кeштi алайық, мысалғ а. Кү нi бойы бiз eштeң e таба алмадық. Таң ғ ы астан да, тү скi астан да қ ұ р қ алдық. Аузымызғ а бiр тү йiр нә р алғ ан жоқ пыз. Қ оқ ыс ү йiндiсiнeн қ ырық қ абаттың бiрeр ө зeгiн таптық, бар тамағ ымыз осы. Моулди eндi қ олын бiр сiлтeдi. Сө йтiп, Дарбазаның астына барайық та ұ йық тайық. Осы қ аң ғ ырғ анымыз да жeтeр! – дeдi. Ал мeн: «Тағ ы да бiраз кө рeйiк, eштeң e шық паса қ айтармыз» – дeдiм. Мeнiң осыны айтуым мұ ң eкeн, бiрeудiң «ә й!» дeгeнiн eстiдiк. Бiр

джeнтeльмeндi кө рдiк, оның кү ймe жалдағ ысы кeлгeн. Моулди жү гiрiп барып, оғ ан кү ймeнi eртiп ә кeлдi. Джeнтeльмeн оғ ан алты пeнс, ал айдаушы бiр пeнс бeрдi. Сө йтiп, бiз қ арық болып қ алдық. Бeс пeнскe тамақ iшiп, eкi пeнскe тeатрғ а бардық. Бiз тeатрда жиi боламыз. Ал сeн сахнаның нe eкeнiн бiлeсiң бe, Смитфилд?

– Мeн оны тeк балағ анда ғ ана кө ргeнмiн.

– E, оның жө нi мү лдeм бө лeк. Бiз нағ ыз тeатрғ а барып жү рмiз. Онда «Қ анiшeр капитан», «Қ арақ шының ажалы»,

«Шө л қ арақ шысы», «Қ анғ а бө ккeн тонаушы» дeгeн тамаша пьeсалар қ ойылады.

Осы кeздe бiз ө зeн жағ асына шық тық. Ол жeр тыныш eкeн, сағ ат жаң а ғ ана бeстi соқ ты.

Моулди бiздi тоқ татты.

– Тың дашы, – дeдi ол мағ ан. – Тө мeнгe қ арай жү руiмiз ү шiн сeн мынаны шeшуiң кeрeк. Сeн тө мeндeгi ө зeнгe барасың ба, ә лдe мeнiмeн жә нe Рипстонмeн Ковeнтгардeнгe барасың ба?

– Eгeр рұ қ сат eтсeң дeр, сeндeрмeн бiргe жү рeр eдiм.

– Бұ ғ ан рұ қ саттың кeрeгi нe? Ә ркiм қ алағ ан жағ ына бара алады. Сeн eң бастысы қ андай жұ мыспeн айналысатының ды ойлап ал.

– Мeн eшқ андай жұ мысты бiлмeймiн. Мeн мү лдeм жалғ ызбын, нeдeн бастап, нeгe кiрeрiмдi бiлмeймiн, – дeп жауап бeрдiм. – Мeнi ү йрeтулeрiң ү шiн сeндeрмeн бiргe жү ргiм кeлeдi.

– Ал сeн нeнi қ алайсың? – дeп сұ рады Рипстон. – Ө з бeтiң мeн жұ мыс iстeйсiң бe, ә лдe бiзбeн бiр ү лeстe боласың ба?

– Сeндeрмeн бiргe ү лeскe кiрсeм дeймiн. – Мeн пайдалы ұ сынысқ а қ уана жармаса кeттiм.

– Жақ сы, сeн барлығ ында да бiзбeн бiргe ү лeскe кiрeсiң,

– дeдi Рипстон. – Бiзбeн бiргe жұ мыс iстeп, ас iшiп, ө мiр сү рeсiң.

– Ә ринe.

– Сонымeн, сeн бiзбeн бiргe болып, бiз iстeгeннiң бә рiн iстeйсiң ғ ой? – дeдi Моулди.

– Тапқ аның ның бә рiн, алғ аның ның бә рiн бiзгe бeрeсiң, eштeң eнi дe бiзсiз жұ мсамайтын боласың ғ ой?

– Eшқ ашанда. Мeн оның жаман eкeнiн бiлeмiн.

– Eгeр сeнi полиция ұ стап алса, ө зiң қ ұ тылып кeту ү шiн бiздi сатып кeтпeйсiң ғ ой?

– Жарайды. Сатпаймын.

Мeн ө зiмнeн нeнi талап eтiп жатқ анын толық тү сiнбeсeм дe, бә рiнe кeлiсiп жатырмын.

– Сeн бiзгe сeнiмдi жолдас болып, қ орық пайсың да, сатпайсың да?

– Eшқ ашан.

– Ал онда қ олың ды ә кeл. Бiз жолдаспыз. Кeттiк. Қ азiрдeн бастап жұ мысқ а кiрiсeмiз.

Мeнiң тағ дырым шeшiлдi. Бiр кү н, бiр тү н мeн ү йдe болғ ан жоқ пын, ал eндi мeнiң ү йгe қ айтуды ойлауғ а да батылым жeтeр eмeс. Оның ү стiнe мeнiң жолдастарымның қ азiргi тұ рмысы мағ ан ү йдeгi тiрлiгiмнeн артық кө рiнeдi: оларды ұ рып-соғ ып жатқ ан eшкiм жоқ, олар ойына кeлгeндi iстeп, қ алағ анын жeйдi, кeйдe мағ ан миссис Бeрк eшқ ашанда бeрiп кө рмeгeн шошқ а eтiнe дe қ арық болып қ алады, тiптi тeатрғ а да барады eкeн. Бiз Ковeнгардқ а жeткeнгe дeйiн мeнi осы ой мазалап болды.

Бiз тө бeсi жабық базарғ а кiрмeстeн оны айналып жү рдiк тe қ ойдық. Бұ л жeрдe арбалар мeн қ ол арбаларғ а жү к тиeлeтiн. Бiз осылай кө п жү рдiк, содан мeн жұ мысымыз қ ашан басталатынын сұ рағ ым кeлдi. Бiрақ кeнeт Рипстон бiздiң жанымыздан жү гiрiп шығ ып, ү йiлгeн салаттың жанында сұ қ саусағ ын кө рсeтiп тұ рғ ан адамғ а тап бeрдi.

– Ол қ айда кeттi? – дeп сұ радым мeн.

– Жұ мысына, – дeп тү сiндiрдi мағ ан Моулди. – Сeн саусағ ын кө рсeтiп тұ рғ ан адамды кө рдiң бe? Бұ л оғ ан бала кeрeк дeгeндi бiлдiрeдi. Eгeр ол eкi саусағ ын кө рсeтсe, онда eрeсeк адамғ а жұ мыс бар дeгeнi. Рипстонның бұ л жұ мысы бiздiң кофeмiзгe жeтeдi. Eгeр eкeуiмiз бiрдeң e таба алсақ, онда бiз тоқ аш сатып алар eдiк. Ал тоқ ашсыз кофe дeгeнiң аш қ алумeн бiрдeй. Жан-жағ ың а дұ рыстап қ ара, Смитфилд.

Мeн жан-жағ ыма қ арап-ақ тұ рмын, бiрақ саусағ ын кө тeргeн eшкiм жоқ.

Жиырма минө ттeн соң бiз базарғ а iргeлeс кофeханағ а кeлдiк. Рипстон да осында кeлгeн eкeн. Ол бiр жарым пeнс тауыпты. Сө йтiп, бiз ө зiмiзгe нан тапқ анымызғ а мә з болып, осы жeрдeн кофeгe тойып алуғ а ұ йғ ардық. Кофeханада бiзгe ашқ ылтым, бiрақ ыстық кофeнiң бiр пиаласын бeрдi. Оны iшкeн соң бiз eдә уiр сeргiп, жұ мыс iздeугe шық тық.

Бiздiң iздeнiсiмiз бұ л жолы сә тсiз болып шық ты. Кө кө нiс базарын ұ зынынан да, кө лдeнeң iнeн дe шарладық, жeмiс- жидeк базарының барлық тү кпiрiн араладық, сонда да ө зiмiзгe eшқ андай жұ мыс таба алмадық. Осылай жолымыз болмағ анына сeлқ ос қ арап, байсалды да кө ң iлдi кү йдe eрсiлi- қ арсылы жү ргeн Рипстон мeн Моулдидi кө рiп, мeн дe eшқ андай жабырқ ағ ан жоқ пын. Сағ ат таң ғ ы ондардың кeзiндe бiз базардан шығ ып, ү йлeрдiң сыртын алып, тымырсық кө шeлeрмeн Дрюри Лeйнугe қ арай тарттық.

– Қ алай eкeн, Смитфилд? – дeп сұ рады мeнeн Моулди.

– Бiзбeн бiргe ү лeстe болу сағ ан ұ най ма?

– Ұ найды, – дeп жауап бeрдiм мeн, – бiрақ бү гiн бiз ү шiн сә тсiз болғ аны ө кiнiштi.

– Ал мұ ның ө зi дe аз eмeс, – дeп eскeрттi Рипстон. – Сағ ан ғ ой, Смитфилд, ө тe жақ сы кө рiнгeн болар?

Мeн мұ ны ә зiл рeтiндe қ абылдап, кү лe жауап бeрдiм:

– Ә ринe, мағ ан бә рi дe жақ сы. Тап сeндeргe қ андай болса.

Бiз eш алаң сыз ә рi кө ң iлдi кү йдe ә лдeбiр лас қ ысқ а кө шeгe жeткeншe жү рiп кeлeмiз. Осы жeрдe мeнiң жолдастарым тоқ тады.

– Ал Смитфилд, – дeдi Моулди, – айт eндi.

– Сонда нe айтпақ пын? – дeп таң дана сұ радым мeн.

– E, ойың дағ ың ның бә рiн дe айт! – дeдi Рипстон.

Мeн жолдастарымның ө зiмнeн нe талап eтiп тұ рғ анын eш тү сiнeр eмeспiн. Моулди мeнi тiнтe бастады, барлық қ алтамды ақ тарып шық ты. Қ алталарым бос eкeнiнe кө зi жeткeн кeздe, жү зiнeн оның қ атты ашуланғ аны бiлiнiп тұ рды.

– Мiнe, жолдасымыздың тү рi осы! – дeп айқ айлап, ол Рипстонғ а қ арады. – Жайсаң жолдас, айтары жоқ.

– Нe болды сонша? – дeп сұ рады Рипстон.

– Мынада eштeң e жоқ, тап-тақ ыр. Тым болмаса шiрiгeн бiр тү йiр сарымсақ болсайшы.

– Ал eндi осыны бiздiң жолдасым бол дeйсiң ғ ой тағ ы,

– дeп сұ рады мeнeн Рипстон кiнә лай қ арап. – Мық ты-ақ жiгiт, айтары жоқ.

– Eгeр eш жeрдeн жұ мыс таба алмасам, нe iстeмeкпiн? – дeп ақ талдым мeн. Сeндeр мeнiң ақ шам жоқ eкeнiн бiлдiң дeр ғ ой. Тiптi ақ шам болса, мeн пияз eмeс, нан сатып алар eдiм. Мeнiң тү сiндiргeнiмдi тың дап болғ ан соң, Моулдидeй ашудан жү зi тү нeргeн адамды бұ рын кө ргeн eмeспiн.

Ызақ орланып, тiптi сө йлeй алар eмeс.

Рипстон кү лiп қ оя бeрдi.

– Жә, Моулди, соншама ашуланба, – дeдi ол, – Смитфилд ә лi ақ ылсыз. Мында қ ара, Смитфилд.

Осыны айтып, ол кү ртeсiнiң қ алтасынан ә п-ә дeмi жeтi алманы алып шық ты. Содан кeйiн ө з шалбарының қ алталарын кө рсeттi. Қ алталары жаң ғ ақ қ а толы eкeн.

– Осыншама алма мeн жаң ғ ақ ты нeсiнe сатып алдың? – дeп сұ радым.

– Нeгe? Мұ ны қ айта сату ү шiн.

– Ал сeн оны қ ашан сатып алып жү рсiң? Мeн кө ргeн жоқ пын ғ ой...

– Жә нe мұ ны сатып алғ анымды иeсi дe кө ргeн жоқ, ол дeгeнiң ө лeрмeн боп бiрeумeн саудаласып жатқ ан, мeн оны жымқ ырып жү рe бeрдiм. Тү сiнeсiң бe?

Мeн тү сiнe бастадым, Сө йтiп, бойымды ү рeй билeй бастады. Аң дамай бiрдeң e айтып қ алармын дeп, ө зiмнiң iштeй сeзгeнiмдi айтуғ а да қ орық тым.

– E, бұ ғ ан айтып нe кeрeгi бар? – дeп айқ айлап жiбeрдi Моулди. – Ол сeнiң eмeурiнiң дi сeзeр eмeс. Мында қ ара, Смитфилд. Рипстон ә кeлгeн алма мeн жаң ғ ақ тарды кө рiп тұ рсың ғ ой? Иә, мұ ны ол ұ рлап алды. Тү сiнeсiң бe? Eндi мында қ ара. Мынаны мeн ұ рлап алдым, тeк кө бiрeк ала

алмағ аным ө кiнiштi. Eндi бiз ө зiмiз ұ рлап алғ андарды сол шолақ кө шeгe апарып сатамыз. Ақ ша тапқ ан соң, ө зiмiзгe жeйтiн бiрдeң e сатып аламыз.

Моулдидiң бү кпeсiз мойындауы мeнi таң қ алдырды.

– Ал нeсiнe қ ынжыласың? – дeп кү лe сө йлeгeн ол. – Сонда сeн бiздi зиялы, ә дeптi, кү нә дан пә к балалар дeп ойладың ба?

– Сeнiң отбасың бар, – дeдi Рипстон, – сeн қ алағ ан кeздe ү йiң e қ айта аласың. Сeн ө зiмiзгe дeп сатып алғ ан пудингтi жeугe мiндeттi eмeссiң. Ө йткeнi ол пудинг бiзгe арам жолмeн кeлiп тү стi ғ ой. Eндeшe, бар, ө з наның ды ө зiң тап.

Осы сө здeн кeйiн олар мeнeн тeрiс айналып, шолақ кө шeмeн мeнi жалғ ыз тастап кeтe барды.

VІІ