Сұрақ: Некенің рүкіндерін атаңыз. Үкімдері мен шарттарын айтыңыз?

Некенің рү кіндері:
рү кін дегеніміз бір нә рсенің қ ұ рамдас бө лігі дегенге саяды. некенің қ ұ рамдас бө лігі екеу:
1.ижап. екі тараптардың (еркек болсын, ә йел болсын) бірінің ұ сыныс білдіруі.
2.қ абул. екінші жақ тың білдірген ұ сынысына келісім білдіруі.
ижап пен қ абулды орындауғ а еркек пен ә йелдің екеуі де толық қ ұ қ ылы.
некенің шарттары:
некенің шарттары тө ртке бө лінеді: қ ұ рылымдық, дұ рыстық, ө тімдік жә не байламдық шә рттә р.
І қ ұ рылымдық шарттар
1) екі тараптардың да ақ ыл-есінің дұ рыс болуы.
2) мұ сылман ә йелмен ү йленетін еркектің мұ сылман болуы.
3) ижап пен қ абулдың бір отырыста жасалуы.
4) тараптардың бір-бырының сө зін естіп тү сінулері.
5) ижап пен қ абулдың быр-біріне кереғ ар болмауы. мысалы, жігіт: қ ызың ыз ә йгерімді алдым - дегенінде, қ ыздың ә кесі: мақ ұ л, сағ ан қ ызым сә улені бердім - десе, ұ сыныс пен қ абыл алуда қ айшылық кө рініс тапқ андық тан неке дұ рыс қ ұ рылмағ ан болады. жоғ арыдағ ы шарттардың ө ріндә луімен ғ ана неке қ ұ рылғ ан болады, егер орындалмаса, жалғ ан неке болып қ алады. бұ лар некенің рү кіні тө ң ірегіндегі шә рттә р.
ыы дұ рыстық шарттар
1) ә йел мен еркектің ү йленулеріне кедергі болатын еш нә рсе болмау керек. яғ ни, ә йел мен еркек быр-біріне харам болмауғ а тиыс.
2) неке келісімі кем дегенде екі еркек немесе бір еркек пен екі ә йел кісінің куә лік етуімен солардың кө зінше болу. ә рі бұ л куә герлер кә мілет жасына толғ ан жә не ақ ыл-естері дұ рыс болулары тиыс. бұ л шарттар орындалғ ан жағ дайда неке дұ рыс болады, ал орындалмағ ан жағ дайда бұ рысқ а ә йнә лә ді.
ыыы ө тімдік шарттар
1) келісімді жү ргізушілер (қ ыз бен жігіт немесе олардың қ амқ оршылары) ақ ыл-естері дұ рыс, кә мілет жасқ а толғ ан жә не бас бостандық та болулары қ ажет.
2) келісімді жү ргізушінің бө тен адам болмауы.
3) екі жас екеуі де немесе екеуінің бірі балиғ ат жасына жетпесе, келісімді қ амқ оршының жү ргізуі.
бұ лар бар болса, неке ө тімді (нафиз), ал жоқ болса белгілі бір адамның рұ қ саты болмайынша ө тімсіз (мауқ уф) болып қ ала береді.
ІV байламдық шарттар
1) балиғ ат жасына толмағ ан қ ыз бен жігіттің неке келісімін жү ргізушілер ә кесі немесе атасы болуғ а тиыс. егер олардан басқ а қ амқ оршылар ү йлендірген болса, онда бұ л неке байламды болмайды, қ ыз да, жігіт те ү лкеигенде бұ л некені бұ за алады.
2) балиғ ат жасына жеткен қ ыз неке келісімін ө зі жү ргізетін болса, некелескелі тұ рғ ан жігітінің ө німен ру, бостандық, дү ние-мү лік, тақ уалық жә не мамандық жағ ынан тең болуғ а тиыс. осы жерде бір ескерте кететін жә йт, бұ л тек қ ана еркектің бойында табылуы қ ажет шарт. ал ә йел баласының жоғ арыдағ ы тө рт мә селеде еркектен тө мен болуының некеге зяны жоқ.
3) жігіттің қ ызғ а беретін мә һ ірі «маһ р мислден» (тө менде тү сіндіреміз) кем болмауы керек.
4) ер адамның еркектік мү шесінің сау болуы.
(мухиддин мисту, дө ктө р мустафа ә л-буғ а, мухаммад уахид ә л-ақ қ ад, уә һ би сулайман ғ ә уажи: «ә л-фиқ һ ул хә нафи», ә л-жумһ урия ә л-арабия ә с-сурия, уизаратул-ауқ аф-1990 ж.)
бұ л шарттар орындалса қ иылғ ан неке байламды (лазим) болып, екі тараптың еш қ айсысы бұ л «адал некеден» кір іздеп оны бұ за алмайды. ал, енді орындалмай қ алғ ан жағ дайда неке байламсыз болып (ғ айру лә зим), тараптардың ә рқ айсысы қ алағ ан уақ ыттарында бұ л некені бұ зуғ а қ ұ қ ылы болады.
байламдық шарттардың ішінде айтылғ ан мә һ р мә селесіне келсек. мә һ ір дегеніміз - жігіттің қ алың дық қ а міндетті тү рде беретін қ ұ нды сыилығ ы. мә һ рге белгілі бір шектеу қ ойылмағ ан. ал, ең кемі ханафи мә зһ ә біндә он дирһ ам (кү міс ақ ша) қ ұ нындай. бұ л шә мә мен 31.2 грамғ а сә йкес келеді. жоғ арыда айтылғ ан «маһ р мисл» дегеніміз бір ә улеттің қ ыз балаларына тақ уалығ ы, білімі жә не т.б. ерекшеліктеріне байланысты ә р тү рлі болып, осы уақ ытқ а деиін беріліп жү рген мә һ р қ ұ ны.
менің тү сінігімше мә һ р мен қ алың мал екеуі екі бө лек нә рсе. ө йткені қ алың мал қ ыздың ө зіне берілмеиді. ал, мә һ р қ ыздың ө з меншігі. онда ешкімнің ақ ысы жоқ. мә һ рді некеден бұ рын да, кеиін де беруге болады. мә һ р мә селесін ө сімен нү ктелеиміз.

أ ح ك ا م ا ل ن ك ا ح: ا ل ن ك ا ح ح ا ل ة ا ل ا ع ت د ا ل س ن ة م ؤ ك د ة م ر غ و ب ة ، و ح ا ل ة ا ل ت و ق ا ن و ا ج ب ، و ح ا ل ة ا ل خ و ف م ن ا ل ج و ر م ك ر و ه