Дайын өнім және оны өткізу есебі

Дайын ө нім есебі жә не оны бағ аландыру жә не номенклатурасы.

Дайын ө нім – негізгі жә не қ осалқ ы цехтарының сатуғ а арналғ ан ө німі. Дайын німнің ө ндірісте жасалғ аны, оның біртұ тастығ ы стандартпен немесе техгологиялық шарттарғ а сә йкестігі технологиялық бақ ылау қ ызметінен ө ткендігін паспорты сертификаты жә не басқ адай қ ұ жаттармен куә ландырылғ аны қ оймағ а тапсырылғ ан тапсырыс берушілердің қ абылдап жә не басқ а жайлады міндетті тү рде актімен рә сімделеді.

Дайын ө німді есептеу ү шін (1320) Дайын ө німдеп аталғ ан активті инвесторлыық шот пайдаланылады. Дайын ө нім кә сіпорынның айналым қ аражатының қ ұ рамына кіреді жә не ол қ аржылық есеп беруде нақ ты ө зіндік қ ұ ны бойынша кө рініс табады. Дайын ө імнің нақ ты ө з қ ұ ны есептік кезең аяқ талғ аннан кейін ғ ана анық талады. Ағ ымдағ ы есептік кезең де ө нім тұ рақ ты тү рде қ озғ алыста болады, сондық тан ө нім ағ ымдағ ы есептік бағ асы бойынша шартты тү рде бағ аланады, ол ү шін дайын ө німнің ө ткен айдағ ы нақ ты ө з қ ұ ны тіркелген бағ асы пайдануы мү мкін. Есептік кезең нің соң ында ауытқ удың пайызы мен сомасын есептеу жолымен шығ арылып оның есептік бағ асын нақ ты ө зіндік қ ұ нына дейін жеткізеді. Ауытқ удың пайызы мен сомасы ай ішінде тү скен жә не ай басындағ ы ө німнің қ алдығ ына есептелінеді. Ауытқ у кә сіпорынның экономикасын немесе артық шотында есептелінеді. Экономикасы қ ызыл жазумен, ал артық жұ мсалғ ан ә детке жазумен жазылады. Ө німнің ө зіндік қ ұ нын калькуляциялау жә не шығ ынды есепке алудың халық аралық практикада қ олданылатын ә дістері. Кә сіпорынның басқ арушы есебі есептің бір бө лігі ретінде, жеткізумен, тартумен болып жү ргізіледі. Басқ арушы есебі салағ а сала ішіндегі салағ а қ ызмет тү рлеріне ө німнің жұ мыстармен кө рсетілетін қ ызметтердің ө зіндік қ ұ нын есептеп шығ арудың жү йелі ә дістерін талдап, енгізуді кө здейді. Стандарт – кост жү йесі бойынша ө ндіріске кеткен шығ ындарды есепке алудың ә дісі есептің басқ а жү йесінен дербес оқ шауланғ ан болып табылады. Стандарт – кост жү йесінің негізгі ерекшелігі мынадай: ө ндіріске жұ мсалынатын барлық шығ ындар ө ндірісте жұ мсалмай тұ рып есептелінеді. Шығ ындар стандарт есептеу ү шін натуралдық жә не қ ұ ндық кө рсеткіштер пайдалынады. Стандарт кост жү йесі ө ндіріс шығ ындарын жедел бақ ылап отыруды басты қ ұ ралы болып табылады. Директ костинг жү йесін пайдалану ө ндіріс шығ ындарын есепке алу. Соң ғ ы жылдары индустриалды дамығ ын елдердің ө неркә сібінде директ-костинг деп аталатын ө ндіріске кеткен шығ ындарды есепке алу жү йесі кең тарағ ан. Директ-костинг жү йесін пайдалану белгілі қ иындық тар туғ ызады. Ү стеме шығ ыстары ауыспалы жә не тұ рақ ты шығ ысқ а жә не бағ а қ алыптастыру ү шін ө німнің толық ө зіндік қ ұ нын ешбір жү йесіз белгілеуге тура келеді. Дайын ө німді бағ алау жә не оның номенклатурасы. Есепті кезең аяқ талғ ан соң дайын ө німнің нақ ты ө зіндік есептен шығ аруғ а болады. Ө німнің қ озғ алысы кү нделікті жү ріп тұ рғ андық тан ағ ымдағ ы есепті жү ргізуі ү шін ө німнің шартты бағ асын анық тау қ ажет. Дайын ө німнің ағ ымдағ ы есебі жоспардағ ы ө зіндік қ ұ н мен немесе есептеу сағ асыдеп аталатын ұ йымның келісімді бағ асы бойынша есептелінеді.

Жоспарлы ө зіндік қ ұ нды да есептеші бағ аны да ұ йым ө з берінше анық тап бекіте алады. Ай соң ында жоспарлы ө зіндік қ ұ н ө німнің ә р тобы бойынша қ осымша есептеулер жү ргізу арқ ылы ө німнің нақ ты қ ұ нына дейін жеткізіледі.

Мысалы: Ай басындағ ы қ оймадағ ы дайын ө нім қ алдығ ының ө зіндік қ ұ ны 484000 қ оймадағ ы да ө німнің қ алдық саясатының ауытқ уы – 21360 тг. Есепті кезең шоғ ырланғ ан ө німнің толық ө зіндік қ ұ ны 1421600 тг. Есепті кезең де шоғ ырланғ ан ө нім сомасының ауытқ уы 62304тг.

Дайын ө німнің шоттар корреспонденциясы