Лщеуіш механизмдердің бір-бірінен айырмашылықтары, артықшылықтары және кемшіліктері.

Электромагниттік аспаптың артық шылық тары: тұ рақ ты жә не айнымалы токтарды ө лшеуге болатындығ ы, ө лшеу аумағ ының кең дігі, токтар 200А дейін, кернеулерді 600В ө лшейді. Дә лдік класы 1, 0; 1, 5 дейін.

Оның кемшіліктері: шкаласы біркелкі емес, сезімталдығ ы тө мен (ә сіресе шкаланың басында), энергияны кө п пайдалануы (сондық тан, электромагниттік милливольтметрлер жоқ), сыртқ ы магниттік ө рістердің ә сері бар.

Электродинамикалық ө лшеуіш механизмның жұ мыс істеу принципі магнитоэлектрлік механизммен бірдей, бірақ бір айырмашылығ ы бар, ол егер магнитоэлектрлік механизмде магнит ө рісі тұ рақ ты магнит арқ ылы пайда болса, ал электродинамикалық механизмде ө лшейтін ток тұ рақ ты орауышты ө ткенде пайда болады. Бұ л механизмде магниттік материалдар қ олданылмайды, сондық тан қ алдық, магниттелудің, гистерезистің, не қ ұ йын токтың, ө лшеу қ ателіктеріне ә сері жоқ. Конструкцияның тетіктері жә не бекіту ұ йық тары (узел) кү йіктастан (керамика) жасалады. Тұ рақ ты жалпақ жұ мысшы орауыштың ішіне жылжымалы орауыш орналастырылғ ан. Екеуіненде ток жү ргенде айландыру моменті пайда болады, сол арқ ылы кө рсету мә нін білеміз. Шиыршық ты серппе арқ ылы жылжымалы орауышқ а ток ә келінеді жә не оның арқ асында механикалық тепе – тең дік (қ айтару) моменті пайда болады. Аспаптың кө рсеткіш тілшігі ауакамералық демпфер арқ ылы тыныштандырылады.

Аспаптың шкаласының тең деуі мына тү рде берілген

(4.3)

мұ нда I_m, I_ж – тұ рақ ты жә не жылжымалы орауыштардағ ы токтар;

М – екі орауыштың арасындағ ы ө зара индуктивтігі;

φ -екі токтың фазаларының айырмашылық тары.

4.7. Сурет – Электродинамикалық амперметр мен вольтметрлердің ө лшеу тізбектерінің сұ лбасы

Миллиамперметрдің ө лшеу тізбегі (4.7 а) орауыштарды бірінен кейін біреуін қ осқ андық тан тұ рады, сондық тан

I_m=I_ж=I, (4.4)

. (4.5)

Бұ л аспаптың шкаласы практикалық жү зде біркелкі, бірақ шкаланың басталарында 10 – 12% і жұ мысқ а жарамсыз.

Вольтметрдің ө лшеу тізбегі (4, 7.б) тағ ыда қ осымша кедергіден тұ рады:

I=I_m=I_ж=U₁ / R₁ (4.6)

Сонда аспаптың кө рсетуі

. (4.7)

Электродинамикалық аспаптардың басқ алардан ө згешілігі, оның тұ рақ ты жә не айнымалы токтарды ө лшеуге болатындығ ы, жоғ ары дең гейдегі ө лшеу дә лдігі (дә лдік кластары 0, 5; 1.0 жә не 1, 5) жә не оның кө рсеткіштерінің уақ ытты тұ рақ тылығ ы.

Оның кемшіліктері: кіші дең гейдегі сезімталдығ ы, шкаласының біркелкі еместігі жә не энергияны кө п пайдалануы (милливольтметрлер жоқ).

Бұ л аспаптардың қ олданылу ө згешеліктерінің бірі оның токтың бағ ытымен мә нінің ө згеруіне сезімталдығ ы. Сондық тан олар ваттметр, частотомер жә не фазометр ретінде қ олданылады. Ә детте ваттметрдің шкаласы біркелкі болып келеді.

Ферродинамикалық ө лшеуіш механизм электрдинамикалық ө лшеуіш механизмнің бір тү рі болып саналады, онда жұ мысшы ағ ын (магнит ө рісі) жеке магнитө ткізгіште жиналғ ан. Жұ мысшы ағ ынды пайда қ ылатын орауыш магниттік ө зекшеге орналасады. Бұ л жағ дай ө лшеуіш механизмінің бекем болуына жә не айналма моменттің жоғ ары дең гейде болуына ә кеп соғ ады.

Жылжымалы орауыш ө зінің магниттік ө зекшесіне орналасады. Мұ ндай конструкция ө зекшедегі қ ұ йын токтарғ а кететін шығ ын аз болатынын кө рсетеді. Шығ ыршық ты серппе арқ ылы жылжымалы орауышқ а ток ә келінеді жә не механикалық қ арамақ арсылық момент пайда болады. Тынышталу ауа арқ ылы не индукциялық тә сілмен жасалынады. Ферродинамикалық ө лшеуіш механизмнің шкаласы токты не кернеуді ө лшегенде квадраттық болып келеді, ал қ уатты ө лшегенде біркелкі болады. Кә зіргі кезде бұ л механизм айнымалы токтың қ уатын ө лшеуге қ олданылады.

Бұ л ө лшеуіш механизмдердің ерекшеліктері: ү лкен айналдырма моменті, ө зіндік кү шті магнит ө рісі, сыртқ ы магнит ө рісінің ә сері жоқ, электр энергиясының шығ ындауы электродинамикалық механизмдерге қ арағ анда аз.

Ү лкен айналдырма моментінің барлығ ына сә йкес бұ л механизмдерді қ олданып тү рлі ауқ ымда істейтін ө здігінен жазатын ваттметрлер жасалғ ан.

Электрстатикалық ө лшеуіш механизмдер тек қ ана ү лкен тұ рақ ты не айнымалы токтың кернеулерін ө лшеуге арналғ ан.

Бұ л аспаптардың жұ мысы зарядталғ ан екі пластиналардың бір біріне электрлік ә серіне негізделген. Оның шкаласының тең деуі

(4.8)

мұ нда dc / dα – ө лшеуіш механизмінің кіріс сыйымдылығ ының ө згеруі.

Басты ерекшеліктері: кіріс кедергісінің ү лкендігі, синусоидал емес кернеудің ә рекет мә нін ө лшеуге болатындығ ы.