Активті комплекстің теориясы(АКТ).

АКТ-ң негізгі тең деуін қ орытып шығ ару. Активтендіру энергиясы.

Элементар химиялық реакция жү ргенде реакцияғ а тү сетін заттар ө здерінің негізгі энергетикалық кү йінен қ оздырылғ ан кү йге ауысады. Мұ ндай ауысу кезінде жү йедегі ә рекеттесуші бө лшектердің потенциалдық энергиясы жә не ә лгі ә рекеттесетің бө лшектердің конфигурациясы ө згереді.

Мысалы, А+ ВС АВ+С реакциясы жү ргенде, А жә не В атомдардың арақ ашық тығ ы азаяды, яғ ни олар бір-біріне жақ ындайды, ал бұ ғ ан керісінше В жә не С атомдарының арасы алыстайды. Егер осы жү йедегі потенциалдық энергияның А-В жә не В-С атомдарының ара қ ашық тығ ы сә йкес тә уелділін кескіндейтін график тұ рғ ызсақ жә не АВС бұ рыш ө лшемін тұ рақ тандырып қ араса, онда потенциалдық энергияның беті деп аталатын фигура шығ ады.

Ондағ ы есептеулерге қ арағ анда, ВС байланысындағ ы энергия минимальды. Ал, егер А молекуласы ВС молекуласына жақ ындаса, араларындағ ы ә сер артады. А, В, С молекулаларына сә йкес кең істікте ә рбір потенциалдық энергияғ а орай ө з нү ктелері болады жә не осы молекула ө з нү ктесіне орналасқ анда

ғ ана активтенеді. Оны байланыс энергиясының максимал сә ті дейді.

Ә рекеттесетін заттардың осы максимумғ а сә йкес болатын аралық кү йі ауыспалық кү й немесе активтенген комплекс деп аталады. Активтелген комплекстің негізгі постулаты бойынша ә рекеттесетің заттар ә рқ ашан да осы

активтенген комплекспен теп-тең дікте болады. Олай болса бұ л айтылғ анғ а орай жоғ арыдағ ы реакцияны былай ө рнектеуге болады:

А+ ВС АВС АВ+С

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Химиялық кинетиканың негізгі тү сініктері мен анық тамалары қ андай?

2. Статикалық жағ дайлардағ ы қ айтымсыз реакциялардың кинетикасы.қ алай ө рнектеледі?

3. Реакциялардың ретін қ андай ә дістермен. Анық тайды?

4. Реакция жылдамдығ ына температураның ә сері.қ андай тең деумен ө рнектеледі? Гофф ережесінің мә ні.

5. Аррениус тең деуі, активтендіру энергиясы.дегеніміз не?

6. Активті қ ақ тығ ысу теориясының мә ні неде?

7. Жылдамдық константасы дегеніміз не?

8. Жылдамдық тың константасы бойынша реакцияның ретін қ алай анық тауғ а болады?