Холециститті келесі операциялардың бірімен емдейді.

Холецистостомия - ө т қ уығ ын тесіп, оның тү бін іштің алдынғ ы бетіне тігіп бекіту. Бұ л операцияны жағ дайы ө те ауыр радикальды операцияларды кө тере алмайтын кә рі наукастарғ а қ олданады. Науқ ас ауыр қ атерлі жағ дайдан ө ткеннен кейін ө т алынады.

Холецистотомия - ө т қ уығ ының іші ашылып ондағ ы тастар алынады да, жарасы тігіледі. Қ азіргі уақ ытта мү ндай операция қ олданылмайды. Ө йткені қ абынғ ан ө т қ уығ ын іште қ алдыру жә не оның жарасын тігу перитониттің басталуына себеп болып, ауруғ а зор қ ауіп тудырады.

Ө т қ уығ ына ең жиі жасалатын жә не дү рыс нә тиже беретін операция – холецистэктомия - ө т қ уығ ын алып тастау XX ғ асырдан бастап жиі қ олданылады. Бұ л операцияны орындаудың бірнеше жолдары белгілі.

Кохер тілігі - оң қ абырғ алар жиегімен қ атар.

Рио-Бранко тілігі - тө с шеміршегінен тө мен іштің орталық жолымен. Қ ажет болса оғ ан оң ғ а қ арай кө лденең тілік қ осылады.

Федоров тілігі - Кохер тілігіне ұ қ сас т.б. тіліктер.

Ө т қ уығ ын алудың екі тә сілі қ олданылады - мойыннан жә не қ уық тың тү бінен бастап алу.

Ө тті мойыннан бастап алуда алдымен ө ттің қ ан тамырлары байланылады. Сондық тан операция қ ан ағ уынсыз орындалады. Бірақ та кейбір ауруларда ауыр қ абыну немесе кайталанып қ абыну салдарынаң тыртық, қ атты тіндер пайда болса, бұ л тә сілді орындау қ иынғ а соғ ады. Бұ л қ иындық пен санаспау ө т ө зегімен қ оса холедохты байлауғ а, кесуге ұ шыратуы мү мкін.

Екінші тә сіл - ө тті оның тү бінен бастап алу - бауырмен ұ лтабар ішегі арасының байламы ауыр қ абынғ анда, тыртық танып қ алың данғ анда, ө т мойнына, оның артериясына жақ ындау, оларды ашу қ иынданады. Осындай жағ дайда екінші тә сіл қ олданылады.

Холецистэктомиядан соң холедохты тексеріп онда тас жоқ тығ ын анық тау қ ажет.

Холедохотомия - жалпы ө т жолын тіліп ашу. Бұ л операцияны холедохтың пункциясымен одан ірің алынғ анда жә не холедохте тас анық талынғ анда орындау қ ажеттігі туады.

Холедохтың тө менгі бө лігінде қ ысылып қ алғ ан ө т тастарын алу ө те қ иын операцияны –трансдуоденальды холедохотомияны қ ажет етеді. Холедохқ а тас ө т қ уығ ынан енеді. Егер тас ішекке ө тпей холедохте қ алса - обтурациялы сары ауруғ а шалдық тырады, қ абыну ү рдісін кү шейтіп, оның бауыр ө зектеріне жайылуын - ангиохолит ауруын туғ ызады. Холедохтағ ы тастың орнынан жылжып қ озғ алуы дене сарғ аюының бірде басылып, бірде қ айталанып кү шеюінің себебі болады.

Обтурациялы сары аурудың екінші кө рінісі – нә жістің ағ аруы, ал зә рдің қ оң ырқ айлануы.

Дуоденальды зондпен алынғ ан ө ттің А ү лесінде ө т қ ұ рамы жоқ. Онда тек панкреатит шырыны бар. В жә не С ү лесінде ө т жоқ, ө йткені холедох таспен бітелген.

Лапароскопия, тері жә не бауыр арқ ылы холецистографияның диагнозды анық тауғ а пайдасымен қ оса қ иындығ ы жә не қ атері де бар.

Операция ү стінде - холецистохолангиография, манометрия, дебитометрия орындалса холедох обтурациясының орны, себебі дұ рыс анық талады.

Интроаперациялық холедохоскопия - ө т ө зектері жә не Фатер емізікшесінің жағ дайын анық тайды.

Обтурацияғ а сокқ ан тасты, ісікті, тыртық ты алып тастауғ а мү мкіндік болмағ анда айналмалы анастомоз - ө т куығ ымен ұ лтабар ішегі, қ арын арасын жалғ ау, немесе холедохпен ұ лтабар ішегі арасын жалғ ау (холедоходуоденоанастомоз) орындалады.

Холецистэктомия науқ асты қ айталанып қ инайтынкү шті ауырулардан қ ұ тқ арады жә не холециститпен байлынысты перитонит, сары ауру, холангит, гепатит сияқ ты ауыр асқ ыныстардың алдын алады. Уақ ытымен, дұ рыс орындалынғ ан холецистэктомияның ақ ыры жақ сы. Науқ ас толық жазылады.

Ө т жолдарының науқ астарын операциямен емдеу ХІХ ғ. ақ ыры кезең інен басталады. Бұ ғ ан дейін бір-ер ғ ана операциялар орындалынғ ан. Мә селен, 1618 ж. ағ ылшын хирургі Фабрициус (Fabricius) 70 жастағ ы науқ астың ө тін жарып ондағ ы екі тасты алғ ан. 1735 ж. Франция хирургі Пти (Petit) ө т қ апшығ ына 3 операция жасап - ө т қ абының іш бетінің ішпердесімен жабысқ ан тү рінде ө тті жарудың қ ауіпсіздігін жазғ ан. Дегенмен ұ зақ уақ ыт бойы ө тті алып тастау мү мкіндігі шешілмеген. Хирургтердің кө пшілігі бұ л операцияғ а қ арсы, ал кейбіреулері оны абсурдты (сандырақ ты) ой санағ ан.

Ө тке жасалатын қ азіргі операциялар 1867 жылдан басталғ ан. Осы жылы Bobbs ө т жыланкө зін орындағ ан. екінші холецистостомияны 1878 ж. Blodgett, Rosenbach, Sims; 1882 ж. Jangenbuch бірінші рет холецистэктомияны орындағ ан.

1883 ж. Meredith - ө тті жарып ондағ ы тасты алып ө ттің жарасын тіккен. Бұ л операция асқ ан (идеальная) холецистостомия аталынып жиі қ олданылғ ан.

Ө т ауруларын операциямен емдеуде орыс хирургтері С.П.Федоров, А.В.Мартынов, В.И.Добротворский, А.Т.Лидский; шетелдер хирургтері Kehr, Korte, Doyen, Mayo Robson, Mayo зор енбек сің ірген.