Лекция 4. Химия дамуының алхимия кезеңі

💸 Как сделать бизнес проще, а карман толще?

Тот, кто работает в сфере услуг, знает — без ведения записи клиентов никуда. Мало того, что нужно видеть свое раписание, но и напоминать клиентам о визитах тоже. Проблема в том, что средняя цена по рынку за такой сервис — 800 руб/мес или почти 15 000 руб за год. И это минимальный функционал. Нашли самый бюджетный и оптимальный вариант: сервис VisitTime.
⚡️ Для новых пользователей первый месяц бесплатно. А далее 290 руб/мес, это в 3 раза дешевле аналогов. За эту цену доступен весь функционал: напоминание о визитах, чаевые, предоплаты, общение с клиентами, переносы записей и так далее.
✅ Уйма гибких настроек, которые помогут вам зарабатывать больше и забыть про чувство «что-то мне нужно было сделать».
Сомневаетесь? нажмите на текст, запустите чат-бота и убедитесь во всем сами!

1. Петров А.А., Бальян Х.В., Трощенко А.Т. Органикалық химия. М. ВШ., 1981ж.

3. Бірімжанов Б. Жалпы химия. Алматы: Қ азҰ У, 2001ж.

4. Бірімжанов Б., Нұ рахметов Н. Жалпы химия. Алматы: Ана тілі-1992ж.

5. Ахметов Н.С. Общая и неорганическая химия. М.ВШ., 1988г.

6. Усанович М.И. Из истории химии. Алматы: «Қ азақ университеті»-2004ж

7. Шоқ ыбаев Ж. Бейорганикалық жә не аналитикалық химия. Алматы: «Білім», 2003ж.

Химиялық алғ ашқ ы мә ліметтер, жеке химиялық процестерді жасай білу ерте заманнан бері белгілі. Химия да, басқ а ғ ылымдар сияқ ты адам қ оғ амының материалдық мұ қ тажын ө теуден ө сті. Мұ нда да, басқ а ғ ылымдардағ ыдай, практикалық білім теориядан бұ рын туды. Іс жү зінде керекті жеке бір химиялық процестерді ашып, керегіне пайдалану алғ ашқ ы қ ауым кезінде ақ болғ ан, мысалы, біздің жыл санауымыздан 3000 жыл бұ рын Месопатамияда кеннен темір, мыс, кү міс, қ орғ асын алғ ан, ал 1200 жыл бұ рын Қ ытайда тү рлі химиялық заттарды алып отырғ ан Ү нді мен Египетте де сол кездерде жеке химиялық ө ндірістер болғ ан. Ә рине, осы химиялық білімдер химия ғ ылым болуынан бірнеше мың жылдар бұ рын шық қ ан. Беріректегі қ ұ л иеленуші мемлекеттерде, тұ рмысқ а керекті химиялық білім ө се берген. Ә сіресе, ертедегі Египетте кө п Химиялық білімдер жинақ талғ ан.

ХVIII ғ асырдың ортасына дейін химия ғ ылым деп есептелмеген, оғ ан дейін химия кә сіп, шеберлік ретінде ғ ана болғ ан. Мысалы, біздің жыл санауымыздан ү ш ғ асыр бұ рын ерте замандағ ы мә дениетті ел-Египеттің Александрия дейтін қ аласында Ғ ылым академиясы болғ ан, онда «қ ұ дай ө нері» - химияғ а арнаулы Серапис сарайы беріліпті- міс, бірақ сонда да, химияны нағ ыз ғ ылым деп есептемеген. Бергі заманда да кеннен металл алуды, шыны жасауды, кейбір қ ышқ ылдарды, тұ здарды басқ а да химиялық заттарды ала білген, бірақ мұ нда қ андай процестер жү ретінін, оларды мең геруді білмеген, ө йткені ол кезде бұ л химиялық процестердің ғ ылыми негіздері белгісіз еді.

Алхимия дә уірі. Химияның ө зінде қ алыптасқ ан теория болмағ андық тан, ол жалпы ғ ылымдағ ы теорияның ық палында болғ ан. Ерте кезде Аристотель (біздің жыл санауымыздан бұ рынғ ы 384-322 жылдар) ілімі ү стем болғ ан. Аристотель ілімі мә ні затта емес, оның қ асиеттерінде, заттың қ асиетін ө згертсе, зат ө зі ө згереді дейтін. Аристотельдің ілімін шіркеу қ олдап, қ ұ дай сө зіндей деп танытты.

Ертедегі Египетте, Қ ытайда, Ү ндістанда жә не Месопатамияда қ ұ нды заттардың бағ асын шағ атын ө лшеуіш-алтын болды. Қ олында алтыны бар адам басқ а зат ұ стаушығ а да, зат істеушігеде ү стем болды.

Сол заманда Александрияда, Аристотель ілімінің ә серінен жай маталарды алтынғ а ауыстыруғ а болады деген ағ ым туды. Ол ү шін квинтэссенцияның бір тү рі – «философия тасын» табу керек болды. «Философия тасы» алтын жасағ аннан басқ а кә ріні жасартады, ауруды суық тырады деп ойлады.

Ол кездегі химияны кә сіп етушілердің барлығ ының мақ саты «философия тасын» іздеу болды.

Египетті жә не басқ а шығ ыс елдерін арабтар жең іп алғ аннан кейін (641ж.) олардағ ы химиялық білімнің біразы арабтарғ а кө шті. Арабтар ол кездегі химиялық білімді біраз байытты- азот қ ышқ ылын, бірнеше тұ здарды, басқ а жаң а заттарды ашты, Гебер Джафар Ибн Хайан (721-815ж), Ә бубә кір Мұ хаммед Ә л-Рази (866-925ж), Ә буә лі Ибн Сина (980-1037) сияқ ты атақ ты ғ алымдары болды. Арабтар химия деген сө зге жұ рнақ қ осып алхимия деп ө згертті. Арабтар Испанияны басып алғ аннан кейін алхимиялық білімдер, ә сіресе, философия тасын іздеу идеясы, Европа елдеріне тарады.

Орта ғ асырларда Европа елдерінің химиктері осы алхимияның шырмауында болды. Химия тарихында алхимия дә уірі ұ зақ уақ ытқ а (1500 жылғ а) созылады. Қ орытып айтсақ алхимия дә уірінен қ алғ ан пайдалы істер де бар:

1. Алхимиктер, кө п тә жірибе жасау нә тижесінде, химиялық хұ мыс істеудің толып жатқ ан тә сілдерін тапты. (химиялық реакциялардың ү ш тү рін, қ оспаларды (сұ йық) ажырату ә дістерін);

2. Жаң а заттар ашылды: қ ышқ ылдар (НСІ, Н₂SО₄, НNО₃, патша сұ йығ ы), сілтілер (NаОН, Са(ОН)₂), тү рлі тұ здар жә не мышьяк, сурьма, висмут жә не фосфор сияқ ты элементтер.

Мұ нымен қ атар алхимия дә уірі ғ ылымның дауына кедергі жасады.

1. Теориялық негізі Аристотельдің жалғ ан ілімі болғ андық тан, алхимия ғ ылымғ а айнала алмады. Ә сіресе Европадағ ы алхимия ғ ылымғ а қ арсы ағ ым болып, діни кө зқ арасты қ олдады.

2. Философия тасына ө зі ие болып, баюдан келіп туғ ан қ ұ пиялық, зиянды ә серін тигізді. Ә рбір алхимик жаң а бірдең е тапса, оны халық қ а басқ а ғ алымдарғ а жарияламауғ а тырысатын. Қ ұ пияларын ә кесі баласына ғ ана айтып кететін болғ ан.

Россияда алхимия пікірлері тарамағ ан. Россиядағ ы жеке химиялық білімдер, практикалық химия, Батыс Европаның ә серісіз, ө здігінше дамып жатты. Қ айта Таяу Шығ ыс елдерімен химиялық білшім жайында қ атынас, айырбас болып тұ рды.