Рама құрылымдар

Компьютерде пайдаланылатын деректер кейбір нақ ты немесе ойда орын алатын объекттердің абстракциялары болып табылады. Жоғ арыда деректердің стандартты, санақ тап шығ у, интервалды типтері қ арастырылды. Жай есептерді шешу ү шін осы типтер жеткілікті. Бырақ, кө п жағ дайларда біртипті деректерді тізбектерге – массив терге, жол дарғ а топтастырғ ан, бір объект туралы тү рлі типті деректерді жазба лар тү рінде біріктірген, біріктіру, қ иылысу жә не с.с. операциялардың сә йкесінше жиынтығ ы бар біртипті шамаларды жиын дағ а ұ йымдастырғ ан ың ғ айлы.

Ұ зындығ ы айнымалы болатын біртипті шамалар тізбегін деректер файлы тү рінде бейнелеп жә не сыртқ ы тасымалдаушыларда сақ тап, оны тү рлі программаларда қ олдануғ а болады.

Сонымен, бірнеше басқ а операторларды қ амтитын қ ұ рама операторғ а ұ қ сама тү рде қ ұ рама типтер басқ а типтерден қ ұ рылады, ол кезде маң ызды рө льді қ ұ рама типтің қ ұ рылымы немесе ұ йымдастыру ә дісі атқ арады.

Жоғ арыда қ ұ рама тип – массив қ арастырылғ ан еді. Ол біртипті элементтердің фиксацияланғ ан мө лшер санынан тұ ратын тізбек. Массивтің барлық элементтері ортақ атуғ а (массив атауы) ие жә не индекстері арқ ылы ажыратылады. Индекстерді есептеуге болады, олардың типі ординалды болуы тиіс. Егер массивтер бірдей сипатталғ ан болатын болса, онда оларды кө шірмелеуге болады, мысалы: b: =a.

Программа Р22, массивті қ олданып, а[1]=а[2]=1; a[k]=a[k-1]+a[k-2] к> 2 схема бойынша экранда Фибоначчидің алғ ашқ ы 20 санын шығ арады.

Кейбір қ асиеті бойынша сандық тізбектің мү шелерін реттеу жиі кездесетін есебін қ арастырайық.

Программа Р23, массивті қ олданып, сандық тізбектің мү шелерін «кө піршік» ә дісі арқ ылы ө су бойынша реттейді. Кө ршілес элементтердің жұ птары ретімен оң жақ тан сол жақ қ а қ арай қ арап шығ арылады да егер олар дұ рыс орналаспағ ан болса жұ птағ ы элементтердің орындарын ауыстырады.

5, 3, 2, 4, 1 → 5, 3, 2, 1, 4 → 5, 3, 1, 2, 4 → 5, 1, 3, 2, 4 → 1, 5, 3, 2, 4.

Қ арап шығ удың басында кейбір логикалық р айнымалығ а мә н меншіктеледі:

p: = true;

егер жұ птарды қ арап шығ у барысында кемінде бір орын ауыстыру орын алғ ан болса, р мә ні қ арама-қ арсы мә нге ауыстыралады: p: =false; ол тізбектіліктің реттелгендігін жә не жұ птарды қ арап шығ уды қ айталау керек екендігін білдіреді. Егер кезекті қ арап шығ удан кейін p=true шарты орындалса қ арап шығ у циклі аяқ талады. Бастапқ ы тізбектілік программада 10 элементтен – бү тін сандардан тұ ратын тұ рақ тылар массиві ретінде берілген.

Есептерді шешу барысында символдар тізбектерін пайдалану қ ажеттілігі жиі кездеседі. Оны символдар массиві ретінде сипаттауғ а болады, бырақ, Паскальда мұ ндай мақ саттар ү шін арнайы тип бар: string[n] - n символдардан тұ ратын жол, мұ ндағ ы n ≤ 255. Айнымалы-жолдарды сипаттау тә сілдері массивтерді сипаттауғ а ұ қ сас.

· жолдық тип типтерді сипаттау бө лімінде, бұ л типтегі айнымалылар – айнымалыларды сипаттау бө лімінде анық талады: type word: string[20]; var a, b, c: word;

· жолдық типті жә не айнымалыларды сипаттау бө ліміндегі сә йкес айнымалыларды сипаттауды беттестіруге болады: var a, b, c: string[20]; d: string[30];

· жолдық айнымалыны жә не оның бастапқ ы мә нін тұ рақ ты-жол ретінде анық тауғ а болады: const l: string[11]='информатика'.

Жолды қ ұ райтын символдар сол жақ тан оң жақ қ а қ арай нө мірленген, оларғ а бірө лшемді массив элементтеріне сияқ ты индекстер арқ ылы сілтеме жасауғ а болады.

Бір жолдық типтегі айнымалылар ү шін лексикографикалық рет анық талғ ан, ол символдық типтің реттелгендігіне байланысты: