Жаппай жұмыс.

· 120 жә не 30 бен 5-тің кө бейтіндісінің қ осындысын 42-ге кеміт.

· Жолаушы жолда 2 тә улік жә не 6 сағ ат болды. Жолаушы жолда неше сағ ат болды?

· Жер телімінің ұ зындығ ы 30 м, ені 20 м. Жер телімінің ауданы қ анша? Жерді қ оршап тұ рғ ан қ оршаудың ұ зындығ ын тап.

· 23 пен 5-тің кө бейтіндісі 17 мен 6-ның кө бейтіндісінен қ анша артық? 450 мен 370-тің айырмасын 3 есе арттыр.

· 960-ты 3 есе кеміт.

· Тіктө ртбұ рыштың периметрі 72 см, оның ені 16 см. Тіктө ртбұ рыштың ауданы нешеге тең?

· 1

8 бө лік 24 санына тең. Бү тін санды тап.

· 76 мен 54 сандарының қ осындысын 10 есе кеміт.

Жаң а материалмен танысу.

Жаң а сабақ ты тү сіндіру алдың ғ ы сабақ қ а ұ қ сас немесе оқ улық негізінде (№2) қ ұ рылады. Нө лдермен аяқ талатын сандарды жазба­ша қ алдық сыз бө лу бө лінгіш пен бө лгіштегі нө лдерді бірдей алып тастау тә сілі арқ ылы тү сіндіріледі.

Алғ ашқ ы бекіту.

№3 жаттығ уды мұ ғ алімнің кө мегімен оқ ушылар ө здері тақ тада тү сіндіре отырып орындайды.

Ө ткен материалмен жұ мыс.

№4 тақ тада орындалады. Тең деу ә деттегіден ө згеше берілген. Тең деу жақ сылап талдану керек.

№5 есептің шешуін амалдар бойынша немесе ө рнек тү рінде орындайды.

s = 250 • (250 + 150) = 100 000 (м²) - егістіктің ауданы

100 000: 5 = 20 000 (м²) - сұ лы егілген аудан

100 000 - 20 000 (м²) = 80 000 (м²)- жоң ышқ а егілген аудан

80 000 - 20 000 = 60 000 (м²) - жоң ышқ а артық себілді

№7 (1-бағ ан) - ө здік жұ мыс, соң ынан тексеріледі. Тексеру кезінде оқ ушылардың салыстыру таң басын таң дап алу себебін тү сіндіруді талап етің із. Балалар ө рнектерде қ андай сандар қ олданылғ ан, қ андай амалдар қ асиетін қ олдану керектігін кө руі тиіс.

№9 логикалық есепті шығ ару барысында міндетті тү рде сызба қ олданылу керек. Атты туристер тобы 160 км жолды жү ріп ө туі тиіс. Егер ү ш кү н ішінде олар бірдей қ ашық тық ты жү ріп ө тетін болса, тө ртінші кү ні оларғ а тағ ы 22 км жол жү ру керек болады. Екі кү ннен кейін туристерге неше километр жү ру керек?

160 км

1-тә сіл: есепті талдауды шартының соң ынан бастау керек.

160 - 22 = 138 (км) - жү ріп ө тті

138: 3 = 46 (км) - ә р кү ні жү рді

46 • 2 = 92 (км) - 2 кү нде жү ріп ө тті

160 - 92 = 68 (км) - жү ру керек жол.

2-тә сіл (тиімді тә сіл).

160 - 22 = 138 (км) - жү ріп ө тті

138: 3 = 46 (км) - ә р кү ні жү рді

46 + 22 = 68 (км) - жү ру керек жол.

№8 тапсырманы шығ ару ү шін, оқ улық форзацындағ ы кестені пайдалану. Екі бағ анды салыстырып, егер сан толық ондық болса, сандардың квадраты қ алай ө згеретінін айтады. Неге екі нө л пайда болды? 40 • 40 = 1 600.

Ү й тапсырмасы: №8, 7 (қ алғ ан бағ андары). Шығ армашылық дең гей: арифметикалық амалдардың қ асиеттері, арифметикалық амалдар компоненттерінің арасындағ ы қ атынас туралы білімдеріне теориялық сұ рақ тар қ ұ растыру.

54 -сабақ. Ө ткенді қ айталау

Сабақ тың мақ саты: жазбаша кө бейту жә не бө лу тә сілдерін қ орытындылау, бекіту; есептерді ә ртү рлі тә сілмен шығ ару; есеп­теу дағ дыларын жетілдіру.

Сабақ мұ ғ алімнің қ алауы бойынша қ ұ рылады. №2 қ орытындылауғ а берілген тапсырманы міндетті тү рде қ олданың ыз. Мынадай сұ рақ тар қ ойылады:

- Ө ткен сабақ тарда қ андай тақ ырыптармен таныстың дар? Қ андай қ иындық тарғ а кездестің дер? Білімдерің мық ты болу ү шін, не істеу керек?

Бұ л сабақ та тексеру жә не бақ ылау жұ мыстарына арналғ ан нө лмен аяқ талатын сандарды жазбаша кө бейту жә не бө лу тә сілдерін, қ осындыны санғ а кө бейту жә не бө лу қ асиеттеріне негізделген тиімді тә сілдерді тексеруге арналғ ан ө здік жұ мысты орындатуғ а болады. Бақ ылау қ ателерге талдау жасау, тү зету мақ сатымен жү ргізіледі.

№9 тапсырмағ а нұ сқ ау. Жазба қ арастырылады:

32 • 11 = 32 • (10 + 1) = 32 • 10 + 32 • 1 = 320 + 32 = 352

32 • 101 = 32 • (100 + 1) = 32 • 100 + 32 • 1 = 3 200 + 32 = 3 232

32 • 1 001 = 32 • (1 000 + 1) = 32 • 1 000 + 32 • 1 = 32 000 + 32 = 32 032

Ереже қ ұ растырылады: санды 11-ге кө бейту ү шін, оны 10-ғ а кө бейтіп, осы санды қ осу керек; санды 101-ге кө бейту ү шін, оны 100-ге кө бейтіп, осы санды қ осу керек; санды 1 001-ге кө бейту ү шін, оны 1 000-ғ а кө бейтіп, осы санды қ осу керек.

55 -сабақ. Шең бер жә не дө ң гелек.

Радиус жә не диаметр

Сабақ тың мақ саты: «радиус» жә не «диаметр» туралы тү сініктерін қ алыптастыру; берілген радиусы жә не диаметрі бойын­ша шең бер сызуды ү йрету; ө тілген есептеу тә сілдерін бекіту; есеп шығ ару дағ дыларын жетілдіру.

Сабақ тың барысы.

Тірек білім, білік, дағ дыларын белсендіру.

Ауызша есептеуді ә ртү рлі формада жү ргізуге болады. Ауызша есептеудің мысалдарын жазу ү шін, дө ң гелектер мен шең берлерді пайдаланың ыз.

3-сыныпта шең бер ұ ғ ымымен танысты. Бұ рынғ ы білімді еске тү сіру керек:

Шең бер - дө ң гелектің шекарасы.

Дө ң гелек - барлық нү ктелері центрінен бірдей қ ашық тық та жатқ ан тұ йық талғ ан сызық.

О нү ктесі - дө ң гелектің (шең бердің) центрі.

Жаң а матпериалмен танысу.

АВ - диаметр (d) - шең бердің центрі арқ ылы ө тетін екі нү ктені қ осатын кесінді.

Радиус (R) - шең берден центрге дейін жү ргізілген кесінді (қ ашық тық).

Топтарғ а шең бер сызылғ ан қ ағ аздарды таратып, радиусын ө лшеп, кестеге ө су реті бойынша жазуды, содан соң диаметрін ө лшеп, тө менге жазуды сұ раң ыз. Содан соң диаметрдің радиустан неше есе артық екенін айтады.

Алғ ашқ ы бекіту.

№2 тапсырма. Шең бердің радиусын жә не диаметрін ө лшейді. Миллиметрмен ө рнектейді. Берілгендердің ішінен бірдей шең берлерді табады. Радиустың артуына қ арай диаметрдің қ алай ө згеретінін бақ ылайды. Мынадай формула шығ аруғ а болады:

d = r •r = r².

№3 практикалық жұ мыс дә птерге орындалады.

Ө ткен материалмен жұ мыс.

№4 тапсырма сандарды кө бейту жә не бө лу тә сілдерін бекітуге арналғ ан.

№5 тапсырмада есеп бойынша ө рнек қ ұ растырады.

№8 геометриялық конструктормен жұ мыс сабақ соң ында жү ргізіледі. Жарыс ұ йымдастыруғ а немесе тапсырманы кү рделендіруге болады (суреттің шеткі сызығ ын ғ ана пайдаланып, қ ұ растыру).

№7 тапсырма суретке талдау жасауды қ ажет етеді. Сө рені аяғ ына дейін қ ораптармен толтырдың дар ма? Астың ғ ы қ атарғ а неше қ орап сыйды? (6). Бір бағ анғ а неше қ орап сыяды? (4). Сө реге барлығ ы неше қ орап сыяды? (6 • 4 = 24). Сө ренің кө лемін табу ү шін нені білу керек? (Бір қ ораптың кө лемін білу керек:

50 • 30 • 40 = 60 000 см³). Бір қ ораптың кө лемін біле отырып, сө ренің кө лемін тап (60 000 -.24 = 1 440 000 см³).