Сабақтың барысы

Мұ ғ алім оқ улық материалдарын ө з қ алауынша пайдаланады.

Математикалық диктант: «Сандарды жаз».

· Елу мың нан бір ондық артық.

· 20 000-ның оң жағ ындағ ы кө ршісі.

· 15 300 санынан жиырма екіге кем.

· 250 000-ның сол жағ ындағ ы кө ршісі.

· Триодағ ы адам санынан 22 есе артық.

· Квартет қ ұ рамындағ ы адам санынан 600 есе артық.

· Қ аң тар айындағ ы кү ндерден он бірге кем.

· Жыл мезгіліндегі айлар санынан елуге артық.

· 77 санының сол жағ ындағ ы кө ршісінен екі есе кем санды тап.

· Ең ү лкен екі таң балы саннан ү ш есе кем.

· Алынғ ан сандар қ атарындағ ы жұ п сандардың астын сыз.

Ауызша жаттығ уларғ а №1 жә не №8 тапсырмаларды қ осың ыз.

Оқ улық материалымен танысу.

Оқ ушылар сабақ тың басында тақ тағ а жазылғ ан жай тең деулерді шешеді. Содан соң кү рделі тең деулерді жазып, оның шешу жолдарын айтады.

а) Тең деуді шешу алгоритмдерін қ арастыр. Шешу жолдарын дауыстап айта отырып, тең деулерді шеш.

б) Тү бірі бірдей тең деулерді тап. Олардың сол жағ ы мен оң жақ бө ліктерін салыстыр.

№4 жаттығ у оқ ушыларды кө бейтудің тиімді тә сілдерімен таныстырады. Талқ ылау барысында оқ ушылар ә рбір мысалдағ ы кө бейткіштерді салыстырады жә не оны кө бейтпей-ақ нә тижені қ алай табуғ а болатынын тү сіндіреді. Мысалы: «Екінші нә тижедегі екінші кө бейткіш 1-ге артық, ендеше 3 санын 1-еуге артық етіп аламыз, яғ ни кө бейту нә тижесін 3-ке арттыру қ ажет».

5-8-тапсырмалар ө ткен материалды бекітуге арналғ ан.

65-сабақ. Есептерді тең деу қ ұ ру арқ ылы шығ ару

Сабақ тың мақ саты: есепті тең деу қ ұ ру арқ ылы шығ ару қ абілетін қ алыптастыру; есептеу дағ дысын жетілдіру.

Сабақ тың барысы

Тірек білім, білік, дағ дыларын белсендіру.

Сұ рақ тарғ а жауап берің дер:

1) Жұ мыстың жылдамдығ ы (ө німділік)

2) Ә ріппен белгіленіп, ауыспалы шамамен берілген тең дік (тең деу)

3) Арифметикалық амал, кері кө бейту (бө лу)

4) Бұ рыштарды ө лшеуге арналғ ан қ ұ рал (транспортир)

5) Бө лу амалының нә тижесі (бө лінді)

6) Белгілі бір уақ ытта дайындалғ ан ө нім саны (жұ мыс).

Ауызша тапсырмағ а №1 тапсырманы қ осың ыз. Ол бө лшек тү сінігін жә не ү лес бойынша санды табу қ абілетін бекітуге арналғ ан.

№2-ші жай тең деуді тақ тағ а орындаң ыз жә не олардың шешуі туралы айтып берің із.

Жаң а материалмен танысу.

Балалар тең деу қ ұ ру ә дісі арқ ылы шешілетін есептерді біледі. Осындай есептерді шешу ретін кө рсетің із жә не №3 есепті тү сіндіру арқ ылы орындатың ыз.

Тақ тадағ ы ә р есепке кесіндінің кө мегімен ү лгі жасаң ыз. Балаларғ а мұ ндай есептердің шарты мен шешуін қ алай жазу керектігін тү сіндірің із.

Бастапқ ы бекіту

№3 есепті немесе осығ ан ұ қ сас есепті «Жаттығ улар мен есеп­тер жинағ ынан» алып шығ арың ыз.

Жұ птасып атқ арылатын жұ мыстардың бірі - тең деу қ ұ ру арқ ылы шығ арылатын есептер қ ұ растыру. Балалардың есеп мазмұ нын тү сінуіне кө мектесіп жіберуге болады.

Ө ткен материалмен жұ мыс

№4-5 тапсырмаларды орындау.

№6 тапсырманы оқ ушылар ө з бетінше орындай алады жә не кейін оның дұ рыс-бұ рыстығ ын тексереді.

№7 тапсырманы орындамас бұ рын балалардан бір таң балы сандар кубының мә ндерін сұ раң ыз.

№8 есепке нұ сқ ау.

Егер оқ ушылар есепті шығ аруғ а қ иналып жатса, есептің шартын иллюстрация арқ ылы тү сіндірген дұ рыс.

1 машина = 1 доп + 2 текше

1 машина + 1 текше = 2 доп. 1 машинаны 1 доппен жә не 2 текшемен алмастырамыз, сонда: 1 доп + 2 текше 4-1 текше = 2 доп, ә р бө ліктен бір-бір допты алып тастаймыз: 3 текше = 1 доп. Есептің бастапқ ы шарты бойынша, 1 машина = 3 текше + 2 текше, яғ ни, 1 машина = 5 текше.

66-сабақ. Есептер шығ ару

Сабақ тың мақ саты: арифметикалық есеп шығ ару жә не тең деу қ ұ ру амалдарын салыстыру; есептеу қ абілеті мен кү рделі тең деулерді шешу қ абілетін жетілдіру.

Сабақ тың барысы

- Ө ткен математика сабағ ында сендер есеп шығ арудың қ андай жолдарымен таныстың дар? Бұ л тә сіл сендерге ұ нады ма? Бү гін сендер есептерді тең деу арқ ылы шешу тә сілімен танысасың дар.

Тірек білім, білік, дағ дыны жетілдіру.

1. Ү й тапсырмасын тексереміз. №5.

156 - 96: (12: 4): 2 = 140

156 - 96: 12: 4: 2 = 155

156 - 96: 12: (4: 2) = 152

2. Ауызша тапсырмағ а №1 тапсырманы ұ сының ыз.
Жаппай жұ мыс. Оқ ушылар есептің шарты бойынша тең деулер

қ ұ рады:

· 300 кітапты 6 қ орапқ а тең дей етіп бө ліп салды. Ә р қ орапта неше кітап бар?

· Мамасы 9 кг жеміс сатып алды. Оның 6 килограмы алма, қ алғ аны апельсин болатын. Сонда ол неше килограмм апельсин сатып алды?

· Кітапханағ а ү ш кү нде 78 адам келген. Бірінші кү ні 18 адам, екінші кү ні 25 адам, ал ү шінші кү ні неше адам келген?

· 4 торт жасауғ а 16 жұ мыртқ а жұ мсалды. 1 торт пісіру ү шін неше жұ мыртқ а қ ажет?

· 7 бала 28 кә мпитті тең бө ліп алды. Ә р балағ а неше кә мпиттен тиді?

Есепті тең деу арқ ылы шығ ару қ абілетін бекіту.

№2 - ауызша.

№3 а). Сызбаны қ арапшық жә не есепті шығ ар.

Жә шіктен ә рқ айсысының ішінде 15 кг-нан 4 қ апшық шеге алынды. Жә шікте тағ ы 25 кг шеге қ алды. Жә шікте барлығ ы неше килограмм шеге болды?

Жә шікте х кг шеге болды делік:

х - 25 = 15 • 4

х - 25 = 60

х = 85

ә) Есеп бойынша сызба сыз жә не есепті шығ ар.

Жә шікте 50 кг шеге бар еді. 36 кг шегені пайдаланғ аннан кейін, жә шікте шеге салынғ ан тағ ы бірдей 2 қ апшық қ алды. Ә р қ апшық та неше килограмм шеге бар?

Жә шікте х шеге болды делік, сонда 2 • х шеге

2 • х + 36 = 50

2 - х = 14

х = 7 кг - ә р қ апшық та.

Ө ткен материалмен жұ мыс.

№8 тапсырма:

10 м = 1000 см.

1000 см • 50 см = 50000 (см²) - тұ сқ ағ аздың орамының аудан

5 м = 500 см, 2 м = 200 см.

500 • 200 - 100 000 (см²) -қ абырғ аның ауданы

100000: 50000 = 2 (тұ сқ ағ аз) керек.

Ө зіндік жұ мыс ү шін №4 (ө рнек қ ұ растыру) жә не №6 тапсыр­маларды уақ ытқ а шығ аруғ а береміз.

№7 есепті сыныппен бірге шығ арамыз.

Ү й тапсырмасы: №7 (ә). Шығ армашылық дең гейге арналғ ан тапсырма: тең деу арқ ылы шығ арылатын есеп қ ұ растыру, есепті шығ ару.

67-68-сабақ тар. Ә ртү рлі есептер шығ ару.

Сабақ тың мақ саты: оқ ушылардың ө ткен есептерді ә ртү рлі тә сілдермен шығ ара білу қ абілетін бекіту; оқ ушылардың оқ у іс-ә рекетін қ орытындылауды жү зеге асыру.

Бақ ылау жә не тексеру жұ мыстары дә птерін, оқ улық тағ ы материалдарды жә не жаттығ улар мен есептер жинағ ын пайдаланың ыз. Екі дең гейдегі - репродуктивтік (таныс тапсырмаларды орындау) жә не нә тижеге қ ұ рылғ ан (шығ армашылық) ү й тапсырмасын беруді ұ мытпаң ыз.

69-сабақ. Екі айырма бойынша белгісіз санды табу

Сабақ тың мақ саты: оқ ушыларды есептің жаң а тү рімен таныстыру; ө рнек қ ұ рып, олардың шешуін табу қ абілетін бекіту; есептеу дағ дысын жетілдіру.

Сабақ тың барысы

Тірек білім, білік, дағ дыны жетілдіру.

Ү й тапсырмасын тексеру.

Ө зіндік жұ мыс (парақ қ а орындалады). Есепте жә не оны бө лу амалы арқ ылы тексер.

1-нұ сқ а 2-нұ сқ а

43 300 • 2 22 300 • 4

12 400 • 20 2 180 • 300

1 830 • 3 1 230 • 3

82 250 • 6 74 456 • 3

Ауызша тапсырмаларғ а №1 тапсырма мен №7 логикалық есепті (9 кесінді) қ осың ыз. Егер оқ ушы тапсырманы орындауғ а қ иналып жатса, мұ ғ алім барлық нү ктелерді ә ріппен белгілеп, тақ тағ а кесіндінің барлық нұ сқ асын жазып шығ ады.

Жаң а материалмен танысу.

Жаң а сабақ оқ улық материалына (№2) сү йене отырып тү сіндіріледі. Оқ ушылар есепті оқ улық та келтірілген жоспар бой­ынша шығ арады.

1) Қ анша шалбар артық тігілді? 8-5 = 3 (ш.) - артық.

2) 1 киімді тігу ү шін қ анша метр мата жұ мсалды? 6: 3 = 2 (м) -
1 киімге, жұ мсалғ ан мата.

3) 8 шалбарғ а неше метр мата жұ мсалды? 2 • 8 = 16 (м) - 8 шалбарғ а, жұ мсалғ ан мата.

4) 5 кө йлекке қ анша метр мата кетті? 2 • 5 = 10 (м) - 5 ерлер кө йлегіне жұ мсалғ ан мата.

Алғ ашқ ы бекіту.

Оқ улық та №3 есепке кесте берілген. Есеп осы кестеге сү йене отырып талданады.

Заттың қ ұ нын анық тау ү шін біз оның бағ асы мен санын білуіміз керек. Бағ аны анық тау ү шін заттың қ ұ ны мен санын білуіміз қ ажет. Белгілісі: жү ннен тоқ ылғ ан матаның қ ұ ны 1 200 тең геге артық. Неге? Ө йткені жібек матағ а қ арағ анда, жү н мата артық. Заттың қ ұ нының арасындағ ы айырманы білсек, санының арасындағ ы айырманы анық таймыз, сонда оның бағ асын да табамыз.

1) 5 - 3 = 2 (м) - жү н мата 2 м артық.

2) 1 200: 2 = 600 (тг.) - матаның бағ асы.

3) 3 • 600 = 1 800 (тг.) - жү ннен тоқ ылғ ан матаның қ ұ ны.

4) 5 • 600 = 3 000 (тг.) - жібек матаның қ ұ ны.

3 (ә) тапсырманы ө з бетінше шығ арып, артынан талдауғ а берің із.

Ө ткен материалмен жұ мыс

№4 тапсырмада оқ ушылар ө рнек қ ұ рып, оның мә нін табады.

(80 • 90 + 900): 90 • 1 000 = 90 000

Геометриялық конструктор (№8) сурет бойынша орындалады.

№6 сызба қ ұ ралдарымен орындалатын практикалық жұ мысқ а арналғ ан.

а) Центрі бір тү зу сызық тың бойында орналасқ ан, радиусы 16 мм екі шең бер сыз.

Ә ртү рлі нұ сқ асы бар: шең бер бір – бірімен қ иылысады, бір – біріне жанасып жә не мү лдем қ иылыспауы мү мкін.

ә) 5 см кесінді сызып 2 см бос орын қ алдыр жә не оғ ан параллель етіп ұ зындығ ы 5 см екінші кесіндіні сыз.

Балалардан бір – біріне параллель кесінділерді қ андай ретпен орындау керектігін сұ раң ыз. Тү рлі тә сілдерді қ арастыруғ а болады.

Ү й тапсырмасы: №5. Шығ армашылық дең гейге арналғ ан тапсырма: ө здері білетін цифрлар арқ ылы кез келген мақ алды жасыру.