Главная страница Случайная страница
Разделы сайта
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Лпа қабынуын емдеу әдістері
|
|
| Емдеу ә дістері | Кө рсетілімі | Кері кө рсетілімі | Кезең дер |
| Биологиялық (ұ лпаның ө міршең дігін сақ тап қ ала отырып емдеу) | Ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуы. Ұ лпаның кездейсоқ ашылуы. Ұ лпаның созылмалы фиброзды қ абынуы, периодонтта клиникалық жә не рентгенологиялық ө згеріссіз болмаса, Балаларда тү бірі толық жетілмеген тістерде. | Науқ астардың жасы 45-50 жастан жоғ ары болғ анда. Периодонтта клиникалық жә не рентгенологиялық ө згеріс болғ ан кезде. Пародонттың орта жә не ауыр дә режедегі қ абынуы кезінде. Қ абынуү рдісі 3 тә уліктен артық болса. Тісжегі қ уысы тү бір бетінде орналасқ ан жағ дайда. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 40мкА тө мен болғ анда. Кері қ айтымсыз ұ лпа қ абынулары (ұ лпаның шіри, ө се қ абынулары) | Бірінші қ абылдауда: Жергілікті жансыздандыру жү ргізіледі. Тісті сілекейден оқ шаулау.Зарасыздандырылғ ан бормен минутына 6000-10000 жылдамдық та сумен салқ ындата отырып тісжегі қ уысын егеп тазалайды. Толық тай жұ мсарғ ан жә не ыдырағ ан дентинді алады. Тісжегі қ уысы табанында ұ лпамен физиологиялық байланысы ү зілмеген жұ қ а пигменттелген дентинді қ алдыруғ а болады. Ү рдістің созылмалы ағ ымы кезінде жә не орынбасушы дентин қ абаты айқ ын болғ анда тіс қ уысы ішіндегі жалқ ық ә серінен туындағ ан қ ысымды тө мендету мақ сатында жә не дә рілік заттардың ұ лпағ а ә сер етуін жақ сарту ү шін тіс қ уысын тө мпешіктерге ең жақ ың орналасқ ан аймағ ында ашады. Тісжегі қ уысының ағ ымы жедел болғ ан кезде арнайы тіс қ уысын ашудың керегі жоқ. Қ алыптасқ ан қ уысты тітіркендіргіш ә сері жоқ жылы антисептиктермен (0, 06% хлоргексидин ерітіндісі, 0, 5% этония ерітіндісі; хлорофил- липт), антибиотиктермен немесе дистилденген сумен жуады жә не зарарсыздандырылғ ан мақ та анжымен кептіреді. Тіс қ уысы табанына жә не ашылғ ан ұ лпа мү йізшесіне қ ұ рамында глюкокортикоидтер мен антибиотиктер бар (оксизон, гиоксизон, оксикорт), қ ойыртпақ ты 1-2 кү нге қ ояды. Екінші қ абылдауда: Егер науқ аста шағ ым болмаса, уақ ытша пломбаның сақ талуы жақ сы болса жә не клиникалық зерттеудің нә тижесі оң болғ ан жағ дайда емді жалғ астырады. Тісті сілекейден оқ шалайды, уақ ытша пломбаны алып тастап қ уысты тітіркендіргіш ә сері аз ерітінділермен ө ң дейді. Қ ойыртпақ ты кальцийқ ұ рамдас қ ойыртпақ пен аралық тө сем астына 3 аптағ а ешқ андай тігінен тү сетін қ ысымсыз қ ойып алмастырады. (табл. 5.1) (5.2сурет). Ү шінші қ абылдау: Аурудық ағ ымы жақ сы болғ ан жағ дайда (науқ астың шағ ымы болмаса жә не клиникалық кө рінісі жақ сы болғ анда) уақ ытша пломбаны тұ рақ ты пломбағ а ауыстырады. Егер ауру сезімі басылмаса онда хирургиялық ә діспен емдеуге кең ес беріледі. |
 5.2 сурет.Ұ лпа қ абынуын биологиялық ә діспен емдеу кезінде кальцийқ ұ рамдас қ ойыртпақ ты қ ою. 1-уақ ытша пломба; 2-кальцийқ ұ рамдас қ ойыртпақ; 3-ашылғ ан ұ лпа аймағ ы.
| |||
| Ұ лпаны тірідей жартылай алу -пульпотомия (тү бір ұ лпасының ө міршең дігін сақ тап қ алу) | Ұ лпаның жедел ошақ ты қ абынуы. Ұ лпаның кездейсоқ ашылуы. Балаларда тү бірі толық жетілмеген тістерде. | Науқ астардың жасы 45-50 жастан жоғ ары болғ анда. Периодонтта клиникалық жә не рентгенологиялық ө згеріс болғ ан кезде. Пародонттың орта жә не ауыр дә режедегі қ абынуы кезінде. Қ абынуү рдісі 3 тә уліктен артық болса. Тісжегі қ уысы тү бір бетінде орналасқ ан жағ дайда. Тіс ұ лпасының электр қ озғ ыштығ ы 40мкА тө мен болғ анда. Кері қ айтымсыз ұ лпа қ абынулары (ұ лпаның шіри, ө се қ абынулары) Бір тү бірлі тістер. | Бірінші кезең: Жергілікті жансыздандыру жү ргізіледі. Тісті сілекейден оқ шаулау. Тісжегі қ уысын егеп тазалайды. Жұ мсарғ ан жә не минералсызданғ ан дентин толық тай алынады. Қ алыптасқ ан тісжегі қ уысын дә рілермен ө ң дейді. Екінші кезең: Тіс қ уысының кү мбезін таза зарарсызанғ ан бормен сумен салқ ындата, минутына 6000–10 000 жылдамдық ты қ олдана отырып ашады. Тіс қ уысын шар тә різді бормен ашып болғ аннан кейін кү мбез жиектерін цилиндр пішінді бормен алып тастайды. Ү шінші кезең: Сауыт ұ лпасын (пульпотомия) ө ткір экскаваторды қ олдана отырып тү бір ұ лпасынан ақ ырын кесе отырып алады. Тү бір сағ асында қ алғ ан ұ лпаны «Gates-glidden» мен алады. Тө ртінші кезең: 5% аминокапрон қ ышқ ылы ерітіндісімен, гемостатикалық немес карпофермен гемостаз жү ргізеді жә не кү шті емес антисептиктер ерітінділерімен ө ң дейді жә не кептіреді. Бесінші кезең: Тү бір ұ лпасы ұ шын одонтотроптық жә не қ абынуғ а қ арсы ә сері бар ұ лпаны биологиялық ә діспен емдеуге қ олданылатын қ ойыртпақ тармен жабады. Тісті уақ ытша пломбалық материалдармен пломбылайды. 3-4 аптадан кейін науқ аста шағ ым болмаса одонтотроптық қ ойыртпақ ү стіне аралық тө сем қ ойылып, тісті тұ рақ ты пломбамен пломбылайды. (5.3 сурет). |
5.3 сурет. Ұ лпаны жартылай алу кезінде кальцийқ ұ рамдас қ ойыртпақ ты қ ою;
1-уақ ытша пломба; 2-кальцийқ ұ рамдас қ ойыртпақ; 3-ұ лпа ұ шы.
| |||
| Ұ лпаны тірідей толық алу ә дісі (пульпэкто- мия) | Ұ лпаның барлық қ абыну тү рлері. Тіс сауытының сынуымен сипатталатын жедел жарақ ат. Биологиялық жә не ұ лпаны жартылай алу ә дісі нә тижесіз долғ ан жағ дайда. | Бірінші кезең: Жергілікті жансыздандыру жү ргізіледі. Тісті сілекейден коффердам кө мегімен оқ шаулау. Екінші кезең: Тісжегі қ уысын егеп тазалайды. Барлық инфекцияланғ ан дентинді толығ ымен алады. Тісжегі қ уысын кіші жә не ү лкен азу тістерде окклюзиялық бетінде, ал алдың ғ ы тістерде оральді бетінде тіс қ уысы шекарасы проекциясына дейін кең ейтеді. Қ уысқ а медикаментозды ө ң деу жү ргізеді. Ү шінші кезең: Тіс қ уысын ашу зарарсызданғ ан шар тә різді бормен қ уыс кү мбезінің ең жұ қ а аймағ ында жү ргізеді. Кіші кө лемдегі фиссурлы борды трепанациялық тесікке енгізе отырып, тіс қ уысы кү мбезін фиссурлы борды айналдыра қ озғ алта отырып, толық алып тастайды. Бұ л кезең ді қ уыс табанын жә не қ абырғ аларын тесіп алмас ү шін тұ рақ ты бақ ылау арқ ылы жү ргізу керек. Тө ртінші кезең: Кө біне сауыт ұ лпасын алуды (пульпотомию) тіс қ уысы ашылғ ан кезде жү ргізеді, бірақ тіс қ уысында ұ лпаның бір бө лігі қ алып қ ойса, онда оны зарарсызданғ ан шар тә різді бормен алу керек. Бесінші кезең: Тү бір ұ шы сағ аларын минутына 800– 900 айналым жылдамдық ты қ олдана отырып «Gates-glidden» кең ейтеді.Тү бір ө зегінде механикалық эндодонттық аспаппен жұ мыс істеуге ың ғ айлы болуы ү шін сағ ағ а конус тә різді пішін береді. Алтыншы кезең: Тү бір ұ лпасын ө зек диаметріне жә не ұ зындығ ына сә йкес ұ лпа суырғ ышпен толық алады. (пульпэктомию). Ұ лпа суырғ ышты ө зек сағ асына енгізеді жә не еркін тө мен қ арай қ арсылыс болғ анғ а дейін жылжытады да 2-3 айналым бұ райды жә не ө зектен шығ арады.Ұ лпаның шіри қ абынуы кезінде ұ лпа суырғ ышты қ олданбайды. Диатермокоагуляция тү бір ө зегінде ұ лпаның коагуляцияланып, қ анауды тежейді жә не бір мезгілде периодонттың инфекциялануының алдын алады. Жетінші кезең: Тү бір ө зектерінің жұ мысшы ұ зындығ ын анық тау ү шін арнайы сақ иналы тоқ там белгісі бар ример жә не рашпилді жә не кестелік есебі бар эндодонттық сызғ ышты, электрометриялық апекслокаторды, рентгенологиялық ә дісті қ олданады. Арақ ашық тық ты тіс тө мпешігінен, кесу қ ырынан немесе сақ талғ ан тіс қ абырғ аларынан тістің антомиялық ұ шына дейін ө лшейді. Алынғ ан мә ліметтерді бірнеше ә дістермен толық тырып тексеру керек. Сегізінші кезең: Тү бір ө зектерін аспатық ө ң деуді эндодонттық аспатар кө мегімен жү зеге асырады: («K-reamer»), («K-file») жә не Хедстрем («Hedstroem file») —апикальді-сауыттық, сауытты-апикальді классикалық эндодонттық техника бойынша ү лкен екі топқ а бө лінетін ә діспен жү ргізеді. Мақ саты: Тү бір ө зектерін аспаптық ө ң деу-алдыменен ө зектегі микрофлораны жою ү шін жақ сы ирригациялық жағ дай жасау, ұ лпа ыдырандылары мен қ алдық тарын алу, тү бір ө зегіндегі минералсызданғ ан дентинді жә не дентин ұ нтақ тарын алу болып саналады. Тү бір ө зегін дә рілермен ө ң деу немесе жууды антисептиктік ерітінділерді арнайы эндодонттық инені қ олдана отырып жү ргізеді. Тоғ ызыншы кезең. Ө зекті кептіру. Ө зекті кептіру кезінде кө лемі жә не конустығ ы мә релік эндодонттық аспаппен ө ң делген ө зектің сипаттамасына сә йкес келетін қ ағ аз штифтерді қ олдану арқ ылы жү ргізіледі. Егер ө зекті сапалы кептіре алмаса немесе периодонттың қ анауын тоқ тата алмаса, онда ө зекті пломбылауды кейінге қ алдыру керек. Оныншы кезең: Тү бір ө зегін пломбылау. Ө зектерді пломбылауда ә ртү рлі материалдарды жә не тү бір ө зегін толық толтыратын жү йені қ олданылады. (5.1 жә не 5.2 кесте). Тү бір ө зегі сағ асына шыныиономерлі цементтен аралық тө сем қ ойылады. (5.4 сурет). | |
5.4 сурет. Пломбыланғ ан тү бір ө зегі: 1-тұ рақ ты пломба; 2-шыныиономерлі цементтен аралық тө сем; 3- пломбыланғ ан тү бір ө зегі.
| |||
| Ұ лпаны ө ліеттендіріп толық алу ә дісі | Ұ лпаны тірідей толық алу ә дісін жү ргізуге мү мкіндік болмағ ан жағ дайда немесе жергілікті анестетиктерге аллергиясы болғ ан кезде. | Ұ лпаның шіри жә не ө се қ абынуы. Науқ астың стоматологқ а белгілеген уақ ытында екінші рет келе алмауы кезінде. | Бірінші қ абылдауда: Бірінші кезең. Жергілікті жансыздандыру(егер қ арсы кө рсеткіштері болмаса), анальгетиктерді, седативті препараттарды қ абылдау. Тісті сілекейден коффердамды немесе зарарсыздандырылғ ан мақ та біліктерді қ олдана отырып оқ шаулау. Екініші кезең: Қ уысты имек ұ штық ты қ олдана отырып, ө ткір карбидті борлармен егеп тазалайды. Қ уысты уақ ытша пломбаның механикалық жабысуы жақ сы болуы ү шін арнайы пішін бере егеп тазалайды. Егер уақ ытша пломбаның жабысуына тіс қ абырғ алары жеткілікті болмаса немесе пломбаның ағ уы жә не жабысуы нашар болса тіс қ абырғ аларын арнайы шыныиономерлі цементпен қ алыптастыру керек. Ү шінші кезең: Тіс қ уысын ашуды шар тә різді бормен немесе экскаватордың кө мегімен тө мпешіктер проекциясына жақ ын аймағ ында жү ргізеді. Диаметрі 0, 5-1мм тесік қ алыптастырады. Тө ртінші кезең: Ө ліеттендіруші қ ойыртпақ ты қ ою. Қ ұ рамында мышьяк немесе параформальдегид бар қ ойыртпақ тар қ олданылады. Мыщьяк қ ойыртпағ ын бір тү бірлі тістерге 24 сағ, ал кө птү бірлі тістерде – 48 сағ аттқ а қ ояды.(кө птеген ө лтірежансыздандырғ ыш қ ойыртпақ тар қ ұ рамында аллергиялық реакция туындататын анестетиктер болуы мү мкін). Параформальдегидті қ ойыртпақ тарды ұ зақ мерзімге қ олдануғ а болады. (қ олдануы туралы кең есті қ арауц керек). Қ ойыртпақ ты диаметрі 1мм шар тә різді жасап ашылғ ан тіс қ уысына қ алампыр майы немесе эвгенолмен шыланғ ан мақ та анжымен, пульпирилмен қ ояды. Бесінші кезең: Уақ ытша пломбаны немесе тез қ атаятын басқ а уақ ытша материалды қ ысымсыз қ ояды да ө лтірежансыздандырғ ыш қ ойыртпақ қ ызыл иекпен жанаспау ү шін қ уысты тығ ыз етіп саң лаусыз жабады. Екінші қ абылдау: Алтыншы кезең: Кө рсетілімі бойынша жаргілікті жансыздандыру, сілекейден оқ шаулау, уақ ытша пломбаны алу, тіс қ уысын ашу, жә не тү бір ө зегіне енуге қ олайлы болу ү шін қ уысты қ алыптастыру. Тү бір ө зегі сағ асын «Gates-glidden» кө мегімен кең ейту. Содан кейінгі кезең дері жетінші кезең нен бастап ұ лпаны тірідей алу кезең іне сә йкес келеді. |
| Ұ лпаны ө ліеттендіріп жартылай алу ә дісі | Ауыр соматикалық патология. Инфаркт, инсульт, ауыр операциялардан кейін. Кө птү бірле тістерде. Ө зектері ө тпейтін тістерде. | Бір тү бірлі тістер. | Бұ л емдеу ә дісі ескірген болып табылады жә не тә жірибеде қ олдану қ ө рсетілімі шектелген, сондық тан емнен кейін кө птеген асқ ынулур туындайды жә не замануи талаптарғ а сә йкес келмейді. Бірінші қ абылдауда кезең дері толық тай ұ лпаны ө лтіре жансыздандырып толық алу ә дісіне сә йкес келеді. Екінші қ абылдауда ыдырағ ан ұ лпаны алғ аннан кейін жә не медикаментозды ө ң дегеннен кейін тү бір ө зектеріне 40% формалин ерітіндісіне қ анық қ ан резорциннді енгізеді де тісті 2-3 кү нге уақ ытша пломбамен жауып жібереді. Ү шінші қ абылдауда ө зектердің жартысын жә не тү бір сағ аларын цинктотық тырезорцин –формалинді қ ойыртпақ пен пломбылайды. Содан кейін аралық тө сем қ ойып, тісті тұ рақ ты пломбылайды. |
| Аралас (комбиниро ванный) ә діс | Кө птү бірле тістерде. Ө зектері ө тпейтін тістерде. | Бір тү бірлі тістер | Тек биологиялық емдеу ә дісінен басқ а барлық емдеу ә дістерінің комбинациялануы мү мкін. Кө біне ұ лпаны тірідей жә не ө лтірежансыздандырып толық алу ә дісі мен ө лтірежансыздандырып ұ лпаны жартылай алу ә дістерінің қ осындысы. |
5.1. кесте. Тіс ұ лпасын жабуғ а арналғ ан кальцийқ ұ рамдас препараттар.
| Препараттар | Кө рсетілімі | Қ олдану техникасы |
| Химиялық жолмен қ атаятын кальцийқ ұ рамдас препараттар | ||
| Кальцимол | Ұ лпаны тікелей емес жабу | Катализатор жә не негізгі қ ойыртпақ тың бірдей кө лемін қ ағ аз ү стінде 10 сек араластырады. Қ атаю мерзімі -2 минут |
| Кальцикур | Ұ лпаны тікелей жә не тікелей емес жабу | 1мм қ алың дық тағ ы негізгі қ ойыртпақ ты қ уыстың табанына қ ояды. |
| Алкалайнер мини-тип | Ұ лпаны тікелей жә не тікелей емес жабу | Катализатор жә не негізгі қ ойыртпақ тың бірдей кө лемін қ ағ аз ү стінде 10 сек араластырады. Қ атаю мерзімі -3 минут |
| Септокальцин Ультра | Ұ лпаны тікелей жә не тікелей емес жабу | Катализатор жә не негізгі қ ойыртпақ тың бірдей кө лемін қ ағ аз ү стінде 10-15 сек араластырады. Қ атаю мерзімі -2 минут |
| Кальципульп | Ұ лпаны тікелей жә не тікелей емес жабу | 1мм қ алың дық тағ ы негізгі қ ойыртпақ ты қ уыстың табанына қ ояды |
| Лайф | Ұ лпаны тікелей жә не тікелей емес жабу | Катализатор жә не негізгі қ ойыртпақ тың бірдей кө лемін қ ағ аз ү стінде 10-15 сек араластырады. Қ атаю мерзімі -2-3 минут |
| Дайкал | Ұ лпаны тікелей жә не тікелей емес жабу | Катализатор жә не негізгі қ ойыртпақ тың бірдей кө лемін қ ағ аз ү стінде 10-15 сек араластырады. Қ атаю мерзімі -2, 5-3, 5 минут |
| Кальципульпин плюс | Ұ лпаны тікелей жә не тікелей емес жабу | Катализатор жә не негізгі қ ойыртпақ тың бірдей кө лемін қ ағ аз ү стінде 10-15 сек араластырады. Қ атаю мерзімі -2-3 минут |
| Кальцевит аста | Ұ лпаны тікелей жә не тікелей емес жабу | 1мм қ алың дық тағ ы негізгі қ ойыртпақ ты қ уыстың табанына қ ояды |
| Кальцесепт | Ұ лпаны тікелей жә не тікелей емес жабу | 1мм қ алың дық тағ ы негізгі қ ойыртпақ ты қ уыстың табанына қ ояды |
| Кальцесил | Ұ лпаны тікелей жә не тікелей емес жабу | Катализатор жә не негізгі қ ойыртпақ тың бірдей кө лемін қ ағ аз ү стінде 10-15 сек араластырады. Қ атаю мерзімі -2-3 минут |
| Сә улемен қ атаятын кальцийқ ұ рамдас препараттар | ||
| Кальцимол L C | Ұ лпаны тікелей емес жабу | 1 мм қ алың дық та қ уыс табанына қ ойып 20 сек сә улемен қ атайтады. |
| Септокал LC | Ұ лпаны тікелей емес жабу | Қ уыс табанына қ ойып, сә улемен қ атайтады. |
| Ультра-бленд | Ұ лпаны тікелей емес жабу | Қ уыс табанына қ ойып, сә улемен қ атайтады. |
| Lica | Ұ лпаны тікелей емес жабу | Тіс қ уысына 2 мм қ алың дық та қ ойып, 30 секунд сә улемен қ атайтады. |
|
|