ДӘРІС № 3

Тақ ырып: Шыныдан жә не фарфордан жасалғ ан медициналық бұ йымдар

Мақ саты: Ә йнектен жә не фарфордан жасалғ ан медициналық мақ саттағ ы бұ йымдарды қ арастыру (бастапқ ы материалы, дайныдаудың технологиялық процесі жә не т.б.)

Дә ріс жоспары:

1. Керамикадан жасалғ ан медициналық бұ йымдар

2. Фарфор жә не фаянс.

3. Керамикадан бұ йымдарды дайындау процесі.

4. Ә йнек бұ йымдар.

5. Медициналық бұ йымдарды дайындауғ а қ олданылатын ә йнектердің тү рлері.

6. Ә йнек бұ йымдарды дайныдаудың технологиялық процесі.

Дә ріс тезисі:

Керамика – қ алыпқ а келтірілген жә не кептірілген жартылай фабрикатты кү йдіре отырып саз шикізатын тиісті ө ң деу арқ ылы дайындалатын бұ йымдар мен материалдар. Кү йдіру немесе пісіру кезінде кристалды су бө лініп шығ ады, бұ л бұ йымғ а жоғ ары химиялық, механикалық жә не термиялық тұ рақ тылық ты береді. Керамикалық материалдардың қ ұ рамына каолин, пластикалы саз, кварцты қ ұ м, дала шпаты кіреді.

Керамика материалдарының екі тү рі болады фарфор жә не фаянс, олар бір-бірінен ө здерінің тұ тынушылық қ асиеттері бойынша ерекшеленді.

Медицинада керамика санитарлық -техникалық бұ йымдарды, науқ астарды кү ту бұ йымдарын, дә ріханалық жә не зертханалық ыдыстарды (стакандар, кружка, тигль, буландыруғ а арналғ ан чашкалар жә не т.б.), тісті протездеуде жә не диагностикалық аппаратура детальдарын (пьезокерамика) жасауда қ олданылады. Эндопротездердің ө ндірісінде корундты керамика қ олданылады.

Фарфорды каолин, саз, кварц жә не дала шпатының жұ қ а дисперсті қ оспасын жоғ арыи температурада кү йдіру арқ ылы алады, мұ ндай фарфордф далашпатты деп атайды (полевошпатовы). Сонымен бірге сазды, цирконды, борнокальцилі, литилі жә не де фарфордың басқ а да маркалары пайда болды. Фарфордың механикалық беріктігі, термиялық жә не химиялық тұ рақ тылығ ы, электр изоляциялық қ асиеттері жоғ ары.

Фаянсты дайындау ү шін фарфордың ө ндірісінде қ олданылатын шикізат қ олданылады, бірақ шикізатының рецептурасы жә не бұ йымды кү йдіру технологиясы ө згеше. Фаянстың фарфордан айырмашылығ ы, оның кеуектілігі жә не суды жұ туы жоғ ары (90, 12% дейін), сондық тан барлық фаянсты бұ йымдарды жұ қ а су ө ткізбейтін қ абатпен жабады.

Керамика бұ йымдарын дайындаудың технологиялық процесі ретімен жү ргізілетін келесі операциялардан тұ рады:

1) керамикалық массаны дайындау;

2) бұ йымды қ алыптау;

3) қ алыпталғ ан бұ йымды кептіру жә не пісіру;

4) кү йдіру;

5) суыту;

6) ө ң деу;

7) жинау;

8) сапасын бақ ылау;

9) таң балау;

10) буып-тү ю.

Ә йнек – бұ л бейорганикалық қ осылыстар мен олардың қ оспаларының сұ йық балқ ымаларынан алынатын суытылғ ан заттар.

Ә йнектің негізі ә йнек тү зуші оксидтер болып табылады, олар бойынша ә йнектер: силикатты, алюмосиликатты, борофторалюмосиликатты, алюмофосфатты, силикотитанды, силикоцирконилі жә не т.б. болып бө лінеді.

Қ олданылуы бойынша ә йнектер химиялық тұ рақ ты, термотұ рақ ты, электровакуумды, электрлік, оптикалық жә не арнайы (соның ішінде медициналық) болып бө лінеді.

Медициналық ә йнектердің тұ тынушылық қ асиеттері олардың химиялық қ ұ рамымен анық талады.

Оптикалық ә йнек – бұ л кө зілдірік линзаларын жә не медициналық приборлардың оптикалық элементерін дайындау ү шін қ олданылатын ә йнектер. Оптикалық ә йнек химиялық қ ұ рамына байланысты тү ссіз немесе жарық ты қ алыпты ө ткізетін жә не фотохромды болып бө лінеді.

Химиялық -лабораторлық ә йнектер зертханалық ыдыстарды, приборлар мен аппараттарды дайындау ү шін қ олданылады.

Арнайы термометриялық ә йнектер ө лшеу шектері -200°С-ден 600°С-ге дейін болатын термометрлерді дайындау ү шін қ олданылады.

Светотехникалық ә йнектерге сә уле спектрінің жеке бө ліктерін таң дамалы жұ татын қ абілеті бар ә йнектер жатады.

Қ орғ аныш ә йнектері ағ заны зиянды жә не тым ашық сә улелерден қ орғ ауғ а арналғ ан. Оларғ а жылы инфрақ ызыл сә улелерін жұ татын жылудан қ орғ айтын ә йнектер, металдарды пісірумен байланысты жұ мыстарды орындау барысында қ олданылатын кү ң гірт қ орғ аныш ә йнектері жә не рентген жә не γ -сә улелерді жұ татын қ орғ аныш ә йнектері жатады.

Ә йнек бұ йымдарды дайындау процесі келесі стадиялардан тұ рады:

1) шихтаны дайындау;

2) ә йнекті қ айнату;

3) бұ йымды қ алыптау;

4) кү йдіру;

5) ө ң деу;

6) детальдарын жинау жә не біріктіру;

7) сапасын бақ ылау;

8) таң балау;

9) буп-тү ю.

ДЕБИЕТ

1. О.А.Васнецова. Медицинское и фармацевтическое товароведение.- Москва: «ГЭОТАР-Медиа», 2005.

2. Умаров С.З., Наркевич И.А., Костенко Н.П., Пучинина Т.Н. Медицинское и фармацевтическое товароведение. – Москва: ГЭОТАР-MED, 2004.

БАҚ ЫЛАУ СҰ РАҚ ТАРЫ (кері байланыс)

1. Керамикалық медициналық бұ йымдар.

2. Керамикалық бұ йымдарды дайындаудың технологиялық процесі.

3. Ә йнек жә не ә йнектің қ ұ рамы.

4. Ә йнектен бұ йымдарды дайындаудың технологиялық процесі.