Икинҹи амил дә᾽вәт

Бә ᾽ зилә ринин дедиклә ринә ә сасә н, куфә лилә рин дә ᾽ вә ти бу һ ә рә катын ә сас сә бә би имиш. Мү авијә нин ө лмү ндә н сонра куфә лилә р Һ ә зрә ти Имам (ә)-ы Куфә јә чағ ырыб, ону хә лифә тә ᾽ јин етмә к истә јирдилә р. Һ албуки мә сә лә белә дејилиди, чү нки Рә ҹ ә б ајынын сону, Језид һ ө кмдарлығ ынын ә ввә линдә Имам (ә) беј᾽ ә тдә н имтина етдији ү чү н Мә ккә јә ҝ етмишди. Мә ккә тә һ лү кә сиз мә кан вә Аллаһ ын тохунулмаз һ ә рә ми иди. Мү сә лманлар Мә ккә шә һ ә рини мө һ тә рә м билдиклә ри ү чү н һ ө кумә т дә начар галыб бу мү гә ддә с мә кана һ ө рмә тлә јанашмалы иди.

Мү авијә дү нјадан ҝ етдикдә н сонра һ ә лә онун ө лү м хә бә ри Куфә јә чатмамыш Имам Мә ккә јә доғ ру јолланды. Чү нки Мә ккә тә кҹ ә тә һ лү кә сиз бир јер јох, һ ә м дә мү сә лманларын иҹ тимаи мә ркә зи иди. Рә ҹ ә б вә Шә ᾽ бан ајы һ ә ҹ ҹ и-ү мрә мө всү мү олдуғ уна ҝ ө рә, ҹ амаат ә траф кә нд вә шә һ ә рлә рдә н Мә ккә јә ҝ ә лирдилә р. Имам ә лејһ иссә лам исә ҹ амаата тә блиғ етмә к ү чү н бу мү гә ддә с мә кана ҝ ә лди. Бу һ адисә дә н бир-ики ај сонра куфә лилә рин мә ктубу Имама ҝ ә либ чатды. Имам Һ ү сејн ә лејһ иссә лам Куфә ҹ амаатынын ҝ ө ндә рдији мә ктублары нә зә рә алмајараг ө з гијамыны Мә динә дә н башлады. Мә ктублар Имамын ә линә чатмамыш Имам беј᾽ ә тдә н имтина етмишди. Имамын тә блиғ лә ри Језидә бө јү к бир тә һ лү кә јаратмышды.

Бунунла белә Куфә ҹ амаатынын дә ᾽ вә ти бу һ ә рә катын ә сас амиллә риндә н дејил, онда ҹ ү з᾽ и бир тә ᾽ сир јарадан сә бә блә рдә н бири иди. Куфә лилә рин бу иши (мә ктублары) Имама мү насиб бир шә раит јаратдығ ы ү чү н тә гдирә лајигдир. Чү нки, ә ҝ ә р бу иш баш тутсајды ислам ордусунун бө јү к мә ркә зи олан бир ә јалә т Имамын ихтијарына верилирди. Хатырладаг ки, Куфә шә һ ә ри ислами ө лкә лә рин мү гә ддә ратында чох мү һ ү м рол ифа едирди. ә ҝ ә р куфә лилә р бағ ладыглары ә һ д-пејмана садиг галсајдылар, мү тлә г имам Һ ү сејн ә лејһ иссә лам мү вә ффә гијјә т газанарды. О заман Куфә ни Мә ккә, Мә динә вә Хорасанла мү гајисә етмә к олмазды. Шам Куфә нин јеҝ анә рә гиби иди. О заман исламын ики мү һ ү м мә ркә зи вар иди - бири Куфә, диҝ ә ри исә Шам. Куфә ә һ алисинин дә ᾽ вә ти бу һ ә рә катын формалашмасында олдугҹ а бө јү к тә ᾽ сир ҝ ө стә рди. Имам Һ ү сејн ә лејһ иссә лам Мә ккә мү нагишә мә ркә зи олмасын дејә, орадан чыхды. Чү нки белә бир шә раитдә ораны мә ркә з сечмә к һ еч ҹ ү р мә слә һ ә т дејилди. Куфә лилә рин дә ᾽ вә ти ибни Аббасын тә клифинин рә дд олмасына сә бә б олду. Ибни Аббас “сиз Јә мә н дағ аларына ҝ едиб ораны ө зү нү зә сығ ынаҹ аг един! ”-дејә Имама тә клиф етмишди. Имам онун бу тә клифини гә бул етмә јиб ҹ ә ддинин шә һ ә ри Мә динә дә чыхыб Куфә јә доғ ру јолланды...

Бунунла белә бу дә ᾽ вә т ә сас мә сә лә сајылмырды вә бу иш анҹ аг гијамын Ирагда баш вермә синә вә Имамын Куфә јә ҝ ә лмә синә сә бә б олду.

Чү нки о Һ ә зрә т Куфә сә рһ ә ддиндә “Һ ү рр” ордусу илә растлашдыгда куфә лилә рә хитабә н бујурду:

“Сиз мә ни чағ ырмысыныз, истә мисиниз мә н дә ҝ ә лмишә м, белә едирсинизсә гајыдыб ҝ едә рә м.” Бу о демә к дејил ки, Имам (ә) Језидә беј᾽ ә т едиб ә мр бе мә ᾽ руф вә нә һ ј ә з мү нкә р мә сә лә синә ҝ ө з јумсун вә ја евдә отуруб һ еч бир ишлә мә шғ ул олмасын. Имам бү тү н бу чә тинликлә рә бахмајараг гә тијјә тлә бујурду:

“Мә ндә н беј᾽ ә т истә јирлә р, мә н һ еч вахт беј᾽ ә т етмә рә м. Мә н бу һ ө кумә ти гануни билмә дијим ү чү н Језидә беј᾽ ә т етмә кдә н чә кинмә ји ө зү мә вә зифә билирә м. Сиз мә ни һ имајә едә ҹ ә јинизә сө з вермисиниз, мә н исә сө з верә нлә рин сорағ ына ҝ ә лмишә м! Јахшы дејиблә р ки, куфә лилә р ә һ дә вә фа етмә злә р!!

Биз ө з ә сл мә ркә зимиз олан Мә ккә, Мә динә вә јахуд Һ иҹ аза гајыдырыг һ ә јатымызы бу јолда итирсә к дә белә беј᾽ ә т етмә јә ҹ ә јик.”

Имамын Куфә јә чатана кими ики-ү ч јердә нитг сө јлә мә сини ҝ ө рү рү к:

“Сиз мә нә мә ктуб јазмысыныз! Нү мајә ндә мә беј᾽ ә т етмисиниз! Сиз дә ᾽ вә т етдијиниз ү чү н мә н ҝ ә лмишә м, истә мә сә јдиниз ҝ ә лмә здим вә...”

Бу сө злә р о демә к дејил ки, сиз дә ᾽ вә т етмә сә јдиниз мә н дә бу фикирдә н дашыныб Језидә беј᾽ ә т едә рдим. Имам бу сө злә рлә демә к истә јирди ки, ә ҝ ә р сиз чағ ырмасајдыныз мә н Куфә јә јох, Бә срә јә, Хорасана, Јә мә нә ҝ едә рдим вә јахуд Мә ккә дә н чыхмајыб елә орадаҹ а галардым. Мә н ө лә ҹ ә јими јә гин билсә јдим дә беј᾽ ә тдә н имтина едә рә к ө з е᾽ тиразымы билдирә рдим, ҹ ә ддимин шә һ ә ри Мә динә јә ҝ едиб орада достум, кө мә кчим олмасајды да белә, сон нә фә сә дә к мү гавимә т ҝ ө стә риб беј᾽ ә т етмә здим!

Имам бу амилин тә ᾽ сириндә н Мә ккә дә н Куфә јә ҝ ә лди. ә лбә ттә демә к истә мирә м ки, ә ҝ ә р онлар имамы дә ᾽ вә т етмә сә јдилә р, о Һ ә зрә т мү тлә г Мә динә дә галаҹ агды. Тарих ҝ ө стә рир ки, Имам Мә динә дә галмағ а разы дејилмиш, Мә ккә нин дә вә зијјә ти Куфә дә н јахшы дејилди. Тарихдә мө вҹ уд олан бир чох фактлара ә сасә н, онлар Имам беј᾽ ә т етмә дији тә гдирдә ону ө лдү рмә к гә рарына ҝ ә лмишдилә р.

Кулејни вә башгалары рә вајә т етмишлә р:

“Артыг Имам бу мә сә лә дә н хә бә рдар олду, ә ҝ ә р о Һ ә зрә т һ ә ҹ ҹ мә расиминдә Мә ккә дә галсајды, еһ рам һ алында икә н Бә ни-ү мә јјә нин силаһ лы гү ввә лә ри васитә силә ө з ганына гә лтан ола билә рди. Белә бир иш Кә ᾽ бә евинә, һ ә ҹ ҹ мә расиминә вә ислама гаршы һ ө рмә тсизлик һ есаб едилә рди. Демә к ики һ ө рмә тсизлик:

1-Пејғ ә мбә р баласына ибадә тлә мә шғ ул олдуғ у һ алда һ ө рмә тсизлик;

2-Аллаһ евинә һ ө рмә тсизлик; Бундан ә лавә онлар “Һ ү сејн ибни ә ли (ә) намә лум бир шә хс тә рә финдә н ө лдү рү лү б, гатил исә гачыбдыр”-дејә, Имамын ганыны һ ә дә рә верә р вә ө з ҹ инајә тлә ринин ү стү нү ө рт-басдыр едә рдилә р.

Имам (ә) она “Мә ккә вә Мә динә тә һ лү кә сиз јер иди, нә ү чү н орадан чыхыб ө зү нү бә лаја салдын? ”-дејә мү арҹ иә т едә нлә рин ҹ авабында бујурду: “Мә н һ ејванларын јувасында да ҝ излә нсә м, онлар мә ним ганымы ахытмајынҹ а ә л чә кә н дејиллә р. Мә нимлә онларын арасындакы ихтилаф һ ә лл олунасы дејил, онлар мә ндә н һ еч вахт гә бул едә билмә јә ҹ ә јим бир шеји тә лә б едирлә р. Онлар да һ еч ҹ ү р мә ним истә кә лрими јеринә јетирмә јә һ азыр дејиллә р.”