Тапсырма. 3. Коалиция -екі немесе бірнеше мемлекеттер арасында қандай да бір өзге мемлекетке, я болмаса мемлекеттер тобына қарсы бірлескен іс

3. Коалиция - екі немесе бірнеше мемлекеттер арасында қ андай да бір ө зге мемлекетке, я болмаса мемлекеттер тобына қ арсы бірлескен іс қ имыл жасау мақ сатында уақ ытша қ ұ рылғ ан немесе саяси, ә скери, одақ.

Вивенди модус - уақ ытша қ ысқ а мерзімді келісім, берілген жағ дайларғ а тұ рақ ты немесе ұ зақ келісмге жету мү мкін емес болатын кезде екі жақ тың арасындағ ы қ алыпты, бейбіт қ атынастарды тиісті уақ ытша болса да мү мкін ететін жағ дайлар.

Консенсус - (лат.келісім, бірауыздық) келіссө здер барысында қ андай да бір мә селе бойынша дауыс берусіз ортақ шешімге келу.

4.Дипломатиялық терминдерге тү сінік берің із: куверттік карточка, дипломатиялық артық шылық тар мен иммунитеттер, редемаркация.

дипломатиялық артық шылық тар мен иммунитеттер - шетелдік дипломатиялық ө кілдіктерге, олардың келген еліндегі басшыларына жә не қ ызметкерлеріне берілетін ерекше қ ұ қ ық тар мен пұ рсаттылық тар. Бұ л иммунитеттің мақ саты – дипломатиялық ө кілдіктердің міндеттерін жү зеге асыруы ү шін барынша қ олайлы жағ дай жасау. Оның заң и табиғ аты мынағ ан негізделеді: бір егеменді мемлекет екінші егеменді мемлекеттің билігіне бағ ына алмайды, ал дипломатиялық ө кілдіктер мен оның дипломатиялық қ ызметкерлері сол мемлекеттің бет-бейнесі болып табылады. Дипломатиялық иммунитетті беру тә ртібі мен кө лемі “Дипломатиялық қ атынастар туралы” Вена конвенциясында (1961) айқ ындалғ ан. Бұ л Конвенцияда дипломатиялық иммунитеттер дипломатиялық ө кілдіктердің иммунитеттері мен дипломатиялық қ ызметкерлердің жә не олардың отбасы мү шелерінің жеке иммунитеттеріне бө лінеді. Алғ ашқ ысына мыналар жатады:

дипломатиялық ө кілдіктің ү й-жайларына қ ол сұ ғ ылмайтындық, мү лік жә не жү ріп-тұ ру қ ұ ралдарының, хат-хабар мен мұ рағ аттардың иммунитеті;

қ азыналық (салық тық) иммунитет;

ө кілдіктің ө з орталығ ымен жә не ө з мемлекетінің басқ а да ө кілдіктерімен қ арым-қ атынас жасау қ ұ қ ығ ы.

Ө кілдіктің ү й-жайларына, олардың жиһ аз-мү ліктеріне, сондай-ақ ө кілдіктің жү ріп-тұ ру кө лігін тінтуден, реквизициялаудан, қ амауғ а алудан, т.б. қ орғ алу иммунитеті қ олданылады. Қ абылдаушы мемлекеттің ө кімет орындары дипломатиялық ө кілдік басшысының келісімінсіз осы ө кілдік аумағ ына кіре алмайды. Дипломатиялық пошта шексіз тиіспеушілікті пайдаланады жә не оның салмағ ына немесе орын санына шек қ ойылмағ ан. Дипломатиялық қ ызметкерлер мен олардың отбасы мү шелерінің жеке иммунитетне мыналар жатады:

жеке басқ а, тұ рғ ын-жайғ а тиіспеушілік;

келген мемлекетінің қ ылмыстық заң и хұ кімінен, сондай-ақ атқ арушылық ә рекетке қ атысты тұ рғ ыда азаматтық жә не ә кімшілік заң и хұ кімінен толық қ орғ алу иммунитеті;

қ азыналық (салық тық) иммунитет.

Бұ л орайда азаматтық заң и хұ кіметтен қ орғ алу иммунитеті туралы ережеден ү ш нә рсеге айрық шалық белгіленген: дипломат немесе оның отбасы мү шесі жеке иеленетін жылжымайтын мү лік жө нінде сот тә ртібімен талап қ оюына, осы адамдар мұ рагерлер болып табылатын мұ ралану ісі жө нінде талап қ оюына, сондай-ақ олар жеке бастың пайдасын кө здеп айналысып жү рген кә сіптік немесе коммерциялық қ ызмет жө нінде талап қ оюына болады. Дипломатиялық қ ызметкердің немесе оның отбасы мү шесінің жеке қ олжү гіне тиіспеушілік қ олданылады. Алайда онда ә келуге немесе ә кетуге тыйым салынғ ан заттар бар деп жорамалдауғ а елеулі негіз болса, Вена конвенциясында (2-бө лім, 36-бап) мү дделі тұ лғ алардың немесе оның ө кілінің қ атысуымен оның тексерілуі мү мкін екендігі кө зделген.

Ә кімшілік-техникалық қ ызметкерлер де, егер олар келген мемлекетінің азаматтары болмаса немесе онда тұ рақ ты тұ рмаса, ө здерімен бірге тұ ратын отбасы мү шелерімен бірге дипломатиялық иммунитетті пайдаланады. Қ ызмет кө рсетуші қ ызметкерлер иммунитетті қ ызмет бабындағ ы міндеттерін орындағ анда пайдаланады, сонымен қ атар олар қ ызмет бойынша алатын жалақ ысына салынатын салық тардан, алымдардан, баждардан босатылады. Бұ л иммунитет келген мемлекетінің азаматы болып табылмайтын немесе онда тұ рақ ты тұ рмайтын қ ызметкерлерге беріледі.

Дипломатиялық ө кілдікке жә не оның қ ызметкерлеріне келген елі дипломатиялық иммунитетпен қ атар кедендік сипаттағ ы артық шылық тар да береді, яғ ни дипломатиялық қ олжү ктер кеден алымын, баж, т.б. салудан босатылады. Дипломаттар мен олардың отбасы мү шелеріне келген мемлекеті белгілеген жабық аймақ тар туралы ережелерді ескере отырып, осы мемлекеттің аумағ ында еркін жү ріп-тұ ру қ ұ қ ығ ын қ ұ райтын артық шылық та беріледі

Редемаркация - шекара делимитациясы туралы келісімге сә йкес жә не оғ ан қ осымша картапар мен суреттеуге байланысты мемлекеттік шекара сызығ ын анық тау жә не белгілеуді қ айта жаң ғ ырту. Яғ ни мемлекеттік шекараны қ алпына келтіру ү шін жасалатын тексерулер болып табылады.

Куверттік карточка – адам аты-жө ні жазылғ ан белгілі бір ресми іс-шарағ а шақ ырылғ ан адам атына жазылғ ан карточка. Куверттік карточка адам отыратын орнында немесе тұ ратын орны жанынан қ ойылады. Куверттік карточканын кө лемі - 130х100 мм

5. Сенім грамоталары – тұ лғ аның басқ а елге дипломатиялық ө кіл болып тағ айындалғ андығ ын куә ландыратын қ ұ жат, тағ айындалғ ан елдің мемлекет басшысына тапсырылады. Елшілерге, уә кілдерге жә не арнаулы (тө тенше) делегациялар басшыларына беріледі. Грамота византия тілінен – grammata - жолдаулар, жарлық тар, сондай-ақ кез келген жазбаша қ ұ жаттар мағ ынасын білдірген. X-XVII ғ асырларда Ежелгі Русьте актілерді жә не ресми, жеке хаттарды негізгі іскери қ ұ жат деп атағ ан.

Сенім грамоталары (француз тілінен – Lettre de creance, латын тілінен –

litterae credentiales немесе I fidei) дипломатиялық ө кілді аккредитациялауды жү зеге асыратын қ ұ жат. Дипломатиялық ө кіл миссиясының жә не жеке ө кілдің ө кілдік (дипломатиялық) жеке сипатын куә ландырады. Сенім грамоталары бір мемлекет басшысының екінші мемлекет басшысына елшілер мен уә кілдерге арналып, белгіленген нысанда жазылады жә не тиісті қ олдармен жә не мө рлермен қ амтамасыз етіледі. Мемлекет басшысының қ олы Сыртқ ы Істер ведомствосының басшысы қ олымен бекітіледі. Істеріне сеніп жіберілгендер, сондай-ақ саяси ө кілдер аккредитациялау кезінде оларды жіберген мемлекеттің сыртқ ы істер ведомствосының басшысынан тағ айындалғ ан елдің сыртқ ы істер ведомствосының басшысына хатпен қ амтамасыз етіледі. Сенім грамоталары жіберуші мен алушының атын жә не титулын (атағ ын), дипломатиялық ө кілдің аты мен рангын, соң ғ ысының барлық қ атынастарда, атап айтқ анда, осы мемлекеттің ө кілі ретінде «сену» ө тінішін қ ұ райды. Кейде Сенім грамоталарында дипломатиялық миссияның мотивтері мен мақ саттары, сондай-ақ қ азіргі кезең дегі екі ел арасындағ ы дипломатиялық қ арым-қ атынастың жағ дайы қ ысқ аша нысанда жазылады. Сенім грамоталары мемлекет басшысының алғ ашқ ы қ абылдауы кезінде дипломатиялық ө кілмен тапсырылады, ал оның расталғ ан кө шірмесі алдын ала Сыртқ ы Істер ведомствосының басшысына жіберіледі.

Преамбула (аң датпа) – латын тілінен – praeambulo – алдың ғ ы деген мағ ынаны білдіреді, заң намалық немесе ө зге қ ұ қ ық тық актінің кіріспе бө лімі, сондай-ақ халық аралық шарттар немесе декларацияларда оның мақ саты мен міндеттері баяндалады.

Преференция (лат. praeferentia – қ алау) мемлекетпен белгіленетін жеке елдердің барлық немесе кейбір тауарлары ү шін, басқ а елдерді тауарларына қ атысты емес кедендік салық (баж салығ ы)

6) Репарация- халық аралық қ ұ қ ық та материалдық -қ ұ қ ық тық жауапкершілік тү рі: мемлекеттің ә скери шабуыл жасалғ ан елге келтірген зиянын ақ шалай не ө згедей нысандалық немесе ішінара ө теуі. Репарация тө леу ә детте бітім шартында қ арастырылады. Мемлекеттердің халық аралық – қ ұ қ ық тық жауапкершілігінің заң ды-фактілік негіздері ретінде халық аралық қ ұ қ ық субъектілерінің халық аралық қ ұ қ ық тық тә ртіпке қ арсы бағ ытталғ ан жә не халық аралық қ ұ қ ық тың кө пшілік танығ ан нормалары мен қ ағ идаларын бұ затын кінә лі, қ ұ қ ық қ а қ арсы ә рекеті қ ұ қ ық бұ зушылық болып табылады. Қ ұ қ ық қ а сай, кінә сіз ә рекет ү шін жауапкершілік кө зделмейді, ал келтірілген залалды ө теу міндеті пайда болады.Халық аралық -қ ұ қ ық тық жауапкершілікте нақ ты ә рекетті негіздеуді айқ ындау ү шін қ ұ қ ық бұ зушылық тың қ ұ рамын қ ұ райтын белгілердің жиынтығ ы болу керек. Мемлекеттердің халық аралық – қ ұ қ ық тық жауапкершіліктерінің 2 тү рі бар: материалды; материалды емес (саяси жауапкершілік); Материалды жауапкершілік реституция мен репарация нысанында кө рінеді

Нотификация- (лат. Notificare- жария ету )- сыртқ ы істер министрінің халық аралық ұ йымғ а немесе оның басшысына жіберетін ресми хабарламасы. Ә рбір Уағ даласушы Тарап Біріккен Ұ лттар Ұ йымының Бас хатшысына жолданғ ан нотификация арқ ылы осы Келісімнің кү шін жоюы мү мкін. Кү шін жою оғ ан қ атысты нотификацияны Бас хатшы алғ ан кү ннен бастап он екі ай ө ткен соң кү шіне енеді. Ә рбір ел бекіту туралы осы Келісімге ескертпесіз қ ол қ ою кезінде немесе бекіту не қ осылу туралы ө з актісін сақ тауғ а тапсыру кезінде не болмаса кез келген кейінгі сә тте Біріккен Ұ лттар Ұ йымының Бас хатшысына жолданғ ан нотификация арқ ылы осы Келісім бү кіл аумақ тарғ а немесе ол сыртқ ы қ арым-қ атынастары ү шін жауапты болып табылатын кейбір аумақ тарғ а қ олданылатыны туралы мә лімдеуі мү мкін. Келісім жә не оның қ осымшалары нотификацияда кө рсетілген аумақ қ а немесе аумақ тарғ а осы нотификацияны Бас хатшы алғ ан кү ннен бастап бір ай ө ткен соң қ олданылады. Осы Келісім кү шіне енген кү ннен бастап ү ш жыл ө ткен соң кез келген Уағ даласушы Тарап Біріккен Ұ лттар Ұ йымының Бас хатшысына жолданғ ан нотификация арқ ылы Келісімнің мә тінін қ айта қ арау ү шін конференция шақ ыру туралы ө тініш жасай алады. Бас хатшы осы ө тініш туралы барлық Уағ даласушы Тараптарғ а хабарлайды жә не егер кө рсетілген хабарламаны жіберген кү ннен бастап тө рт ай ө ткенге дейін Уағ даласушы Тараптардың, тіпті болмағ анда, тө рттен бірі осы ө тінішпен келісетіні туралы хабарласа, Келісімді қ айта қ арау ү шін конференция шақ ырады.

Ротация- мемлекеттiк саяси қ ызметшiлердi мемлекеттiк органдардың арасында, сондай-ақ мемлекеттiк органның қ ұ рылымдық бө лiмшелерiнің арасында лауазымдық ауыстыру.Мемлекеттiк қ ызметте мемлекеттiк саяси қ ызметшiлердi ротациялау жү зеге асырылуы мү мкiн. Мемлекеттiк саяси қ ызметшiлердi ротациялаудың тә ртiбi мен шарттарын уә кiлеттi органның ұ сынуы бойынша Қ азақ стан Республикасының Президентi айқ ындайды. Қ азақ стан Республикасы Ішкі істер министрлігі жә не Қ азақ стан Республикасы Денсаулық сақ тау жә не ә леуметтік даму министрлігі екі жылдық кезең ділікпен ротация негізінде Комиссияның жұ мыс органы болып табылады. Қ азақ стан Республикасы Ішкі істер министрінің бірінші орынбасары жә не Қ азақ стан Республикасының Денсаулық сақ тау жә не ә леуметтік даму вице-министрі ротация негізінде Комиссия тө рағ аларының орынбасарлары болып табылады.