Жоспары. 1. Модульдік оқыту технологиясының мақсаты мен ерекшеліктері.

1. Модульдік оқ ыту технологиясының мақ саты мен ерекшеліктері.

2.Модульдік оқ ыту технологиясын пайдалану жолдары

Модульдік технологиясы оқ ушылардың оқ у мотивациясын кү шейтіп, шығ армашылық ізденістерге жетелейді, бұ л технология жеке оқ ушының білім сапасын анық тауғ а бағ ытталады. Оқ ушығ а берілетін білімді алдын-ала модульге бө ліп алып, ү йрету ө зінің тиімді нә тижесін береді. Модульдік оқ ыту 1960 жылдардың аяғ ына қ арай АҚ Ш, Германия, Англия сияқ ты елдердің оқ у ү дерісіне еніп, қ олданыла бастады. Білім алушының мү мкіндігіне қ арай модульдік оқ ытуда мә тіннің мазмұ ны бө ліктерге бө ліп беріледі. Демек, модуль – іріленген мазмұ нды дидатикалық бірлік деп саналады.

Энциклопедиялық сө здіктерде модуль (лат.) «ө лшем», «шама», «мө лшер» деген ұ ғ ымды білдіреді деп кө рсетілген. Ғ алымдар мен зерттеушілердің (Г.Қ.Нұ рғ алиева, А.А.Гучинский, Г.С.Кудебаева, Ю.У.Байсалов, Ю.К.Балашов, Н.Д.Никандров, т.б.) пікірлерін, анық тамаларын сараптай келе, модульдің ө зіндік ерекшелігін тө мендегідей тү йіндеуімізге болады. Атап айтқ анда, модуль арқ ылы білім алушылардың ө здік ізденісіне жол ашылады, олар ә р бө ліктер бойынша ойланады, қ осымша материалды пайдаланады, тұ жырым, қ орытынды жасайды. Бө лінген мә тіндермен жұ мыс жасай отырып, оларды толық тырады, қ ысқ артады, мазмұ нғ а сай ө згертулер жасайды. Сө йтіп, олар оқ у материалының дербес бө лік екеніне кө з жеткізіп, дә стү рлі оқ ыту мен модуль арқ ылы оқ ытудың ерекшеліктерін танып біледі.

Мысалы:

Модульдік оқ ыту берілетін білімнің оқ ушылардың жеке бастарының ерекшеліктеріне, іскерліктеріне, жұ мыс істеу қ абілетіне, белсенділігі мен пә нге қ ызығ ушылығ ына бағ ыттауғ а, оқ ыту жү йесін оқ ушының жеке басының игеру қ абілетімен ү ндестіру мә селесін іске асыруғ а мү мкінік туғ ызады. Ең бастысы мұ нда пә нді мазмұ нғ а қ арай модульге бө лу, оның мақ сатын нақ тылау жә не модульдің тексерілуі, жү йелілігі, тиімділігі, нә тиженің айқ ындығ ы, оқ ушының шығ армашылық пен ойлауғ а қ алыптастындығ ы байқ алады. Модульдік оқ ытуды саралап, оның осындай ө зіндік ерекшеліктерін кө рсетуде ғ алым-зерттеушілердің пікір, тұ жырымдары бір арнағ а тоғ ысады.

Модуль оқ у материалының мазмұ нын сапалы, кө рнекі тү рде мең геруге ық палын тигізеді. Жазушы шығ армаларын модульге бө ліп оқ ытуда жалпы дидактикалық ұ станымдар басшылық қ а алынады, мә селен, жү йелілік, ә р модуль бірін-бірі толық тырып, тө мендегідей жалғ асып отырады:

– ә р модульде интерактивті тапсырмалар мә тінге сай ұ сынылады;

– мә тінді есте берік сақ тау мақ сатында теориялық материалдарғ а қ айталау сұ рақ тары, ә деби жаттығ улар беріледі;

– танымдық мотивациясын белсендіру, ө здік жұ мыстары, реферат, тест, эссе, шығ арма т.б. жұ мыстарды орындату кө зделеді;

– ә р модульдің мазмұ н жағ ынан дербестігі, белгілі бір уақ ытқ а негізделетіні ескеріледі.

– ә р модуль инновациялық, жаң а технологиямен оқ ытуғ а байланысты ү немі толық тырылып, оларды ө згертіп отырудың оң тайлы болу жағ ы қ арастырылады.

Модульдің мазмұ ны оқ у ү рдісінде тө мендегідей бірнеше блогқ а жіктеледі:

Модульге кіру блогы. Мұ ндағ ы мақ сат оқ ушылардың тақ ырыпқ а қ атысты бұ рынғ ы білетіндерін толық тыру, еске тү сіру, білім дең гейін тексеру, қ айталау сұ рақ тары гипермә тінге сә йкес беріледі.

Проблемалық блокта оқ ушыларды ойландыратын, іздендіретін қ ұ зыреттілік тү ріндегі сұ рақ тар мен тапсырмалар беріледі.

Терең дету блогында білім алушыларғ а ұ сынылғ ан ақ параттық мә ліметтер, жазба жұ мыстары, ә деби-теориялық ұ ғ ымдар терең детіп талдауды қ ажет етеді, ізденушілік бағ ыт басым болады.

Қ орыту, бекіту блогы. Мұ ғ алім оқ ушылардың ә алғ ан теориялық білімдерін іс жү зінде қ олдана алуына бақ ылау жасайды.

Тексеру блогы. Мұ нда берілетін тапсырмалар білім, білік, дағ дылардың мақ сатқ а сай орындалуын, оқ ушылардың оқ у жетістігінің нә тижелілігін тексереді.

Сө йтіп, берілетін білім мазмұ нының модульғ а топтасуы білім алушылардың білімін нығ айтуда, мазмұ ндық интеграцияны нығ айтуда ұ тымдылық байқ атады. Модульдік оқ ытуда оқ ушылардың оқ у материалын тұ тас, жү йелі ұ ғ ынуына жағ дай туады, ақ параттық білімдік орта қ ұ ру арқ ылы модульден мә тінге, тапсырмалар мен тестерге ө туге болады. Модульге ену оқ ушылардың ақ паратпен жұ мыс істеу, оны ө з іс ә рекеттерінде пайдалана алу біліктіліктері мен қ ұ зыреттіліктерін жетілдіреді. Модульдік оқ ытуда мұ ғ алім ө з міндетін нақ ты жоспарлайды, берілген тақ ырыптар тө ң ірегінде ә ртү рлі ә деби тапсырмалар орындатуды ойластырады.

Модульдік оқ ыту технологиясының мақ саты мен ерекшеліктері.

Жаң а педагогикалық технологияның XX ғ асырдың 60 жылдарында пайда болғ ан тү рі – «Модульдік блокпен оқ ыту жү йесі». Бұ ның дү ние жү зінде 4 жолы бар:

-Американдық модуль

-Неміс модулі

-Скобиннің орыс модулі

-Алексюк пен Фурманның украиндік модулі

Бү гін таң да М.Чошановтың мә селелік модульді оқ ыту технологиясы, П.Третьяковтың, К.Вазинаның модульді оқ ыту технологиясы, жан-жақ ты қ арастырылады.

Дидактикалық модуль – оқ ытудың жаң а технологиясының мазмұ ны. Берілген дең гейде таң дап алынғ ан тарауды жете зерттеп, дайындық нә тижесі жоғ ары білім жү йесінің барлық белгілері мен қ асиеттерін сақ тап қ алғ ан дидактикалық модуль болып табылады. Дидактикалық модуль – нақ тылы оқ ушылар тобында бір уақ ытта жү ргізілген оқ у процесінің жобалануы мен іске асырылуының педагогикалық ортасы. Ол – оқ у процесін жасаушы, пә н мұ ғ алімінің ә дістемелік тә жірибесін, орындаушылық тә сілін, ө зіне тә н қ абілетін айқ ындайды. Дидактикалық модуль бойынша оқ у процесін жобалағ анда оқ у материалдарының мазмұ ны (оның кө лемі мен кү рделілік дең гейі) мен нақ ты оқ ушылардың мү мкіндіктері жә не ерекшеліктері арасындағ ы табиғ и байланыс қ амтамасыз етіледі.

Дидактикалық модуль 45 минут уақ ытта модульдер жиынынан қ ұ ралғ ан оқ у-тә рбиелік процестің кезең дері мен элементтерін жоспарлап, жобалайтын бастапқ ы, ү лгі модулі болып табылады. Оның қ ұ рылымы мен функциялары мынандай:

- берілген дидактикалық модульде оқ у ісіне қ ажетті білім мен атқ арылатын іс-ә рекеттің маң ыздылығ ы, іздену, дайындық жұ мысын жолғ а қ ою жә не оны ұ йымдастыру ерекшеліктері анық талады;

- берілген дидактикалық модульді мең герудегі ә рбір оқ ушының дайындығ ын белгілеу жә не оны даярлау.

- оқ у ақ паратының бө ліктері арқ ылы, соның нә тижесінде ө з бетімен істелетін оқ у-танымдық іс-ә рекет арқ ылы материалдарды танып білу.

- оқ ушылардың жалпы білімдік дайындығ ын, сапасын базалық дең гейге жеткізу ү шін қ ажетті нақ ты оқ у материалдарын мең геру (дидактикалық модуль кө лемін, білімнің негізгі дең гейін, оқ у мә ліметін бір уақ ытта бастап, бір уақ ытта аяқ тауды талап етеді).

- пә н бойынша дайындық тары жоғ ары оқ ушыларғ а берілетін оқ у материалдарын барынша терең детіп, кең ейту мү мкіндіктерінің болуы.

- оқ у мә ліметін ө здігінен танып білуі мен мең герудегі ә р оқ ушының жеке басының қ абілетін белгілеу (оқ у процесін басқ арудағ ы педагог мә ліметінің дұ рыстығ ы мен ақ иқ аттығ ы).

Сонымен бірге, модульдық оқ ытуды жобалаудың бір ерекшелігі – ол пә н оқ ытушысының қ ай кезең де болмасын ө зінің кез-келген жаң алық тары мен ә дістемелік ұ сыныстарын модульге енгізуге мү мкіндігі барлығ ында.

Модульдік оқ ыту технологиясының мақ саты (В.М.Монахов) оқ ытудың тұ тас технологиясын жобалау, алғ а қ ойғ ан мақ сатқ а жетуді кө здейтін педагогикалық ү рдіс тү зу, мұ ғ алімге нә тижені талдап тү сіндіріп бере алатындай жү йені таң дау жә не қ ұ ру. Оқ ушылармен жү ргізілетін жұ мыстар барысындағ ы қ иындық тың алдын алу жә не тү зету жұ мысының жү йесін жасау.

2.Модульдік оқ ыту технологиясын пайдалану жолдары

Білім мазмұ нын жетілдірудің, ғ ылыми ұ тымды оқ ыту жолының бірі сабақ ты модульдік технологиямен жү ргізу. М.Жанпейісованың модульдік оқ ыту технологиясы жеке оқ ушының танымдық қ ызметін ұ йымдастыруды кө здейді. Ә р бір модуль ә р тү рлі сағ ат санын қ амтитын тараулардан тұ рады. Тиімдісі 7-12 сағ аттан тұ ратын тараулар.

Модульдік оқ ыту ү ш бө лімнен тұ рады.

1. Кіріспе.

2.Диалог.

3. Қ орытынды. Бұ л оқ у жоспары бойынша тақ ырыпқ а, блокқ а, бө лімге бө лінген сағ ат санына тә уелді. Модульдік оқ ытудың ерекшелігі кіріспе жә не қ орытынды бө лімдеріне 1-2 сағ аттан бө лінеді де, қ алғ аны диалог бө ліміне қ алады.

1-сабақ кіріспе бө лімді қ амтиды. Алғ ашқ ы 10 минутта оқ ушылар неге, не ү шін берілген тарауды оқ иды, нені білу керек? Осығ ан кө ң іл бө лінеді. Оқ ушылар мақ сат пен міндетті тү сініп қ абылдауы керек. Қ алғ ан 35 минутында лекция оқ ылады. Алдын ала дайындалғ ан тірек – схема болуы шарт. Сабақ соң ында ү йге тапсырма беріледі. Келесі сабақ қ а тақ ырыптарды жай ғ ана қ арап келу тапсырылады.

2-3 сабақ тарда «Қ ар кесек» ойыны жү ргізіледі. Мұ ғ алім ойынның мақ сатын, міндетін, шартын айтақ аннан кейін оқ ушылар ойын ү стеліне жайғ асады. Ә р оқ ушығ а жетондар мен маршрут қ ағ аздары таратылып беріледі. Ә р топ тапсырма алады. 7-15 минут дайындалады. Қ атысушылар ойын ү стеліндегі орны мен ретін қ олдарындағ ы маршрут қ ағ аздары бойынша анық тайды.

Ә р оқ ушының айтқ анын тың дай отырып, ө здерінің маршрут қ ағ аздарының «лидер» деген жеріне ең ү здік орындаушының номерін белгілеп қ ояды. Осылайша ойын ө ткен сайын қ осымша мә лімет алады. 3 рет тың дайды, 3 рет мә лімет алады. Ойын біткеннен кейін маршрут қ ағ аздарын жинап, балдарын есептейді.

4-сабақ жеке, жұ птық, топтық ойындарғ а араналады. Басқ а сабақ тардан айырмашылығ ы бұ л сабақ та оқ ушылар ө здерінің дайындығ ына байланысты дең гейлік тапсырмаларды ө здері таң дау қ ұ қ ығ ына ие, ә рбір оқ ушының ү стелінде 3 дең гейі тапсырма жазылғ ан парақ жатады. 1-дең гей – шығ армашылық, 2-дең гей – алгоритмдік, 3-дең гей – оқ ушылық. 1 -дең гейдегі тапсырманы таң дап алғ ан оқ ушыларды жеке ү стелге отырғ ызып, кө бірек уақ ыт беріледі.

5-6 сыныптарда «Брейн-ринг» ойынын жоспарлауғ а болады. Бұ л сабақ тарда ә р оқ ушы 3 дең гейі сұ рақ қ а жауап береді. Бұ л ү шін ә рбір ойын ү стелінде 3 секторы бар барабан қ ойылады. Ө ткен сабақ та 1- дең гейдегі тапсырмаларды орындағ ан оқ ушылар ә рбір ү стелдегі ойынды жү ргізеді. Олар жауап беретін оқ ушының номерін анық тайды, жауабын таң дайды, жетондар арқ ылы бағ аланады, кө к жетон – «5», жасыл – «4», сары – «3».

7-8 сабақ тарда тест жә не сынақ ө ткізіледі. Модульдің қ орытынды бө лімі болып табылады. Тестке 20 минут кетеді. Оқ ушыларды 2 жақ қ а бө ліп, 2 вариантты тест алынады. Бірінші дең гейіндегі тапсырмаларды ө те жақ сы орындалғ ан жә не тестен «5» алағ ан оқ ушылар сынақ тан босатылады. Тестен «4», «3», «2» алағ ан оқ ушылар сынақ тапсырады. Сынақ қ а 1 сағ ат 10 минут кетеді. Емтихандағ ыдай билет алып 7-10 минут дайындалып жауап береді.

Ү здік оқ ушылар екпінділерді бағ аласа, мұ ғ алім ә лсіз оқ укшылармен жұ мыс істейді. Осылайша барлық балаларды бағ алау аяқ талады. Мұ ғ алім оқ ушыларғ а атқ арғ ан істері ү шін алғ ыс білідерді. Келесі оқ у модульдеріне жаң а табыстарғ а жетулерін тілейді.

Диалогтық бө лімдегі ойындар дамытушылық мақ сатты кө здейді. Ө зінің ғ ана ең бегі емес, ө згенің де ең бегі жауапкершілікпен қ аралады. Ә р оқ ушы тү сінген басқ ағ а мең гергенінше тү сіндіреді. Ө зі оқ и отырып, ө згені оқ ытады. Ө зін-ө зі басқ ару жү зеге асады. Рө лдік ойындар мен пікірталас ойындарының берері мол. Мысалы, «оптимисттер», «пессимисттер», «реалисттер» рө лдік ойында оқ ушылар 5 топқ а бө лінеді.

Сегізінші сынып ә дебиетіндегі Қ.Мырзалиевтің «Қ азақ тарды шетелдік қ онақ тарғ а таныстыру» атты ө лең ін таң дағ анда пайдаланамыз. «Оптимисттік» топтағ ы оқ ушылар болашақ қ а сеніммен қ арап, ө лең дегі аталғ ан қ асиеттерімен қ азақ халқ ының келешегі жарқ ын болатындығ ын дә лелдейді. «Пессимисттер» керісінше сенімсіздік танытады. «Реалисттер» шынайы дә лелді жеріне тоқ талып, шындық ты айтады. Тө ртінші топ –«Талдаушылар». Олар ә р топ ө з рө лдерін қ алай ойнап шық ты? Дә лелдеулері анық па? Соғ ан талдау жасайды. Бесінші топ – «Бақ ылаушылар». Олар ә р баланың білімін бағ алайды. Ал, ү й тапсырмасын тексергенде тө мендегі ойын тиімді. Мұ ғ алім алдын-ала «сыншы», «қ орғ аушы», «талдаушы» деген ү лестірмеден 10 дана дайындап қ ояды. 4 адамнан топқ а бө леді. 3 адамның біріншісі – «қ орғ аушы», екіншісі – «талдаушы», ү шіншісі – «сыншы». Тө ртінші балағ а ү лестірме берілмейді. Ол ү й тапсырмаларына жауап береді. Тақ ырыпты айтып болғ аннан кейін міндетті тү рде «қ орғ аушы» сө йлейді. Жауаптың ұ тымды тұ старын іздеп мақ тайды. «Талдаушылар» естігендерінің бә ріне талдау жасайды. «Сыншылар» ө з тобындағ ы оқ ушының жауабына сыни кө зқ араспен қ арап, айтпай, ашпай кеткен мә селелерін кө лденең тартады.