Жоспары

1. Ойын арқ ылы оқ ыту техналогиясының мә ні.

2. Іскерлік ойынының жү ргізілу технологиясы

Ойын арқ ылы оқ ыту техналогиясының мә ні - дидактикалық, тә рбиелік, дамытушылық, ә леуметтендірушілік мақ сатқ а жету. Ойындық іс-ә рекеттің психологиялық механизмі жеке бастың ө зіндік талап-талғ амдарына сү йенеді. Баланың бойындағ ы білімдік, танымдық, шығ армашылық қ асиеттерін аша тү суді кө здейді.

Адамның жан дү ниесінің дамып жетілуі, ә леуметтік ө мірге бейімделіп тіршілік етуі ә р тү рлі іс-ә рекеттермен шынығ у барысында қ алыптасады. Сондай іс-ә рекеттің бір саласы - ойын ә рекеті. Жоғ ары сатыда дамып жетілген сана-сезім мен ақ ыл-ой иесі — адам баласының ойын ә рекеті бір жағ ынан, тіршілік етудің негізгі формасы болып саналатын болса, екінші жағ ынан ұ рпақ тан ұ рпақ қ а берілген ө мір тә жірибесінің нә тижесі болып саналады. Міне, осы тұ рғ ыдан алғ анда адам баласының ойын ә рекеті, негізінен балдырғ ан кезінде кең інен дамып, баланың ө сіп жетілуіндегі басты жә не жетекші факторғ а айналады.

Ойынды психологиялық дамудың ә р жағ дайында коррекциялық бағ ытта қ олдану мә селесінің теориялық жә не ә дістемелік негіздері Н.Фрейд, К.Роджерс, Д.Леви, Д.Торф жә не т.б. ең бектерінде ғ ылыми позицияларғ а байланысты ә рқ илы сипатталады. Ойынның бала ө мірінде ү лкен орын алатынын ертеден-ақ дә лелденген, тіпті, 18 ғ асырда Ж.Ж.Руссо былай деп жазғ ан: «Баланы жақ сы тану жә не тү сіну ү шін, оны ойын кезінде бақ ылау керек.»- деген.

Ойын ә рекетінің бала психологиясының дамуында шешуші қ ызмет атқ аратындығ ы жайында Ж.Аймауытов, Т.Тә жібаев, М.Жұ мабаев, С.Торайғ ыров, Ш.Қ ұ дайбердіұ лы т.б. қ оғ ам қ айраткерлерінің бізге мұ ра болып қ алғ ан ең бектерінде айрық ша орын алады. Кең естер одағ ында жалпы ойын теориясы Г.В.Плеханов, Н.К.Крупская, А.С.Макаренко сынды, атақ ты ғ алымдардың есімдерімен тығ ыз байланысты. Дидактикалық ойындарды ғ ылыми тү рде зерттеу ісіне П.П.Блонский, С.П.Шацкий, В.Г.Марц, А.В.Сухомлинский, В.Г.Яковлев, Т.Е.Каликова, Э.В.Янковскаялар сияқ ты ғ алымдар да назар аударды.

Мектепке дейінгі балалардың ойындарына да кө птеген ең бектер бағ ытталғ ан. Соның бір тобы рө лдік, творчестволық ойындардың теориясын зерттеген С.Л.Рубинштейн, А.Н.Леонтьев, И.А.Фраукина, А.П.Усова, Д.Б.Эльконин, Р.И.Жуковская, Т.А.Маркова т.б. келесілері педагогикалық процестерде дидактикалық жә не қ озғ алыс ойындарының ерекшеліктеріне, алатын орнына жэне маң ызына тоқ талды.

Ғ алымдар: Е.А.Радина, А.И.Сорокина, Е.И.Удальцова, Э.М.Богусловская, В.Н.Афанасова т.б. ал ү шінші бір тобы мектеп алды даярлық тобындағ ы балалардың ойынның маң ызын анық тауғ а бағ ытталғ ан ең бектер Н.А.Ветлугина, Н.П.Сакулина, Н.В.Аванцова жә не т.б.

Тә рбиелік ү рдістегі ойынның маң ызы туралы кең ес педагогтары А.С.Макаренко, Н.К.Крупская жә не т.б. арнайы зерттеу ең бектерінде терең де жан-жақ ты айқ ын талдау жасағ ан.

А.С.Макаренконың айтуынша: «Ү лкендер ө мірі ү шін жү мыс, қ ызмет істеу, ә рекет ету қ андай орын алатын болса, балалар ө мірінде ойын да сондай ү лкен маң ызды рө л атқ арады. Ойында бала қ андай болса, ө скенде жұ мыста кө бінесе сондай болады. Сондық тан келешекте адамды тә рбиелеу бә рінен бұ рын ойын арқ ылы болады.»-деп жазды.

Ал Қ азақ стан зерттеушілерінің ішінде дидактикалық ойынды зерттеген ғ алымдар Н.К.Ахметов, Ж.С.Хайдаров болды.Ойын арқ ылы бала ө здігінен жұ мыс істеуге ү йренеді, ойлау қ абілеті дамиды, сө здік қ оры баийды. Ойынның негізгі мақ саты - баланы қ ызық тыра отырып, лексико-фонетикалық материалды берік мең герту. Сондай-ақ ойын ү стінде балалардың тілін дамытып, ойын жү йелі айта беруге ү йрету – мұ ғ алімнің басты парызы. Кө рнекті педагог Мағ жан Жұ мабаев: «Бала еш уақ ытта іссіз отыра алмайтын болғ андық тан, балағ а ылғ и пайдалы іс беріп отыру керек. Сыныпта отырғ анда балалардың тез шаршауы, оның ақ ылының жұ мыссыз қ алуынан, ә сіресе, тек отыруда ауаның бұ зылуынан. Сондық тан сабақ уақ ытында сабақ ты дидактикалық жарыс-ойын тү рінде ө ткізсе, балалар сергіп ө здерін еркін ұ стайды»-деп ойынның, қ ызық ты жаттығ удың балалардың оқ у ә рекетін жандандырып оқ уғ а деген ынтасын арттыратын маң ызды қ ұ рал екенін атап кө рсетеді.

Ойын – адамның ө мір танымының алғ ашқ ы қ адамы. Ойын арқ ылы балалар ө мірден кө птеген мә ліметтер алып, білімін жетілдіреді. Ойын – бір қ арағ анда қ арапайым қ ұ былыс не ә рекет іспетті. Ол міндетті тү рде ұ жымдық ә рекет. Ойынның ережелері ойнаушылардың қ исынды ой қ абілетінің дамуы, сө здік қ орының молаюы, бір – біріне деген сыйластық қ ажеттіліктерімен санасуы ә р ойыншының жеке ә рекеттерінен туындайды.