Мұнай және газ ұңғымаларын пайдалану және тасымалдау кезіндегі еңбекті қорғау

Ең бекті қ орғ ау жү йесінде адамның қ ауіпсіздігі, денсаулық сақ тау жә не жұ мыс қ абілетіне кепілдік беретін ә леуметтік-экономикалық жә не емдеу-профилактикалық шаралары қ арастырылады.

Денсаулық жә не ең бектің қ ауіпсіз жағ дайы, жұ мыс беруші мен жұ мысшы қ ұ қ ық тарының негізі 2007ж. 15 мамырдағ ы №251-ІІІ Қ азақ стан Республикасының Ең бек Кодексіне [16] сә йкес болып табылады. Онда осы ең бек саласында ұ лттық саясаттың негізгі қ ағ идаларымен қ атар, жұ мыс беруші мен жұ мысшы арасындағ ы ең бек қ атынастары, ең бек қ ауіпсіздігі мен ең бек жағ дайына жауапты тұ лғ алардың функциясы, ө ндірістегі жазатайым оқ иғ аларды тергеп-тексеру реті, ұ жымдық жә не ең бек шарты, жұ мыс режимі, ө ндірістегі зиянды жә не (немесе) қ ауіпті факторлар туралы жә не басқ а да шаралар айқ ындалғ ан.

Ең бекті қ орғ ау жұ мыстары мен талаптары негізгі ү ш бағ ытта жү реді: 1)қ ұ қ ық тық; 2)техникалық; 3)санитарлы-гигиеналық, ең бек гигиенасы мен ө ндірістік санитария.

Кә сіпорындардағ ы мұ най ө ндірумен байланысты ө ндірістік қ ауіп-қ атердің негізгі кө здеріне қ ысыммен жұ мыс жасайтын ыдыстар, атмосферада кездесетін кө мірсутектердің, кү кіртсутектердің, улы заттардың булары, сонымен қ атар кө міртегі тотық тары, ә ртү рлі жұ мыстарғ а арналғ ан улы химиялық реагенттер, ә ртү рлі механизмдердің айналу бө лшектері, жоғ ары кернеудегі электр қ ондырғ ыларының, қ ұ ралдардың, газдардың, сұ йық тардың ө ртенуі жә не жарылуы жатады [16, 17].

Мұ най газ кен орындарында газдың немесе мұ найдың жең іл фракцияларының шығ уынан болатын бу-ауа қ оспаларынан кү шті жарылыстар, мұ най қ ұ бырлары мен резервуар парктеріндегі ү лкен кө лемдегі ө рттер, қ ышқ ыл, сілті жә не тағ ы да осы сияқ ты кү шті ә сер ететін уытты заттардың ү лкен алаң дарғ а тө гілуі сияқ ты тө тенше жағ дайлар болуы мү мкін.

Негізгі экологиялық проблемаларғ а ұ ң ғ ымадағ ы жер асты апаттарынан болатын су горизонттарының ластануы, мұ найдың жер мен су қ оймаларына тө гілуі, газдың ұ ң ғ ыма сағ асына шығ уы, алаулардағ ы газдың иісті газ тү зе отырып, толық жанбауы сияқ ты факторлар жатады.

Жоғ арыда аталғ ан ө ндірістік қ ауіп-қ атерлерді, тө тенше жағ дайларды жә не экологиялық проблемаларды жою мақ сатында кен орындарында келесі бағ ыттар бойынша жұ мыстар жү ргізілуі қ ажет:

1) ө ндіріс қ ауіпсіздігі мен ең бекті қ орғ ауды қ амтамасыз ету;

2) тө тенше жағ дайлар кезінде жұ мысшылар мен инженерлі-техникалық кешенді қ орғ ау бойынша іс-шаралар жү ргізу;

3) қ оршағ ан ортаны қ орғ ау бойынша шаралар жасау.

Ұ ң ғ ыманы сұ йық пен ауыстыру ә дісімен игеру ү шін оғ ан сұ йық ты сораптар арқ ылы жоғ ары қ ысыммен айдайды. Осы уақ ытта гидравликалық соқ қ ылар мен дірілдер пайда болып, айдау желісі қ осылғ ан жерлерден ажырауы мү мкін.

Қ абат қ ысымын қ алыпты ұ стау жү йесінде сұ йық ты қ абатқ а жоғ ары қ ысыммен (15мПа-ғ а дейін) жоғ ары температурада (70-80⁰С) айдайды. Сондық тан техника қ ауіпсіздігі жағ ынан тө зімділікке, беріктілікке жә не бақ ылау-ө лшеу қ ұ ралдарының, су қ ұ бырларының, сорапты жә не технологиялық қ ондырғ ылардың жылуды ө ткізбеу қ асиеттеріне аса назар аудару керек [18].

Қ абат қ ысымын қ алыпты ұ стау жү йесінің қ ұ рылыстарына су алатын ұ ң ғ ымалар, су жинауғ а арналғ ан бассейндер, тазарту қ ұ рылыстары, сорап станциялары, су ө ткізу жолдары жә не тағ ы сол сияқ ты нысандар жатады.

Шоғ ырланғ ан сорап станцияларының айдау ұ ң ғ ымаларынан судың қ айта жіберілуін болдырмау ү шін сораптың шығ ысында кері клапандар орнатылғ ан.

ПТБ-10/160 қ ыздыру пешін қ олдану кезінде, жылу алмасу камерасының жоғ арғ ы бө лігінде ү ш сақ тандырғ ыш (жарылғ ыш) клапандар бар, олардың жағ дайын байқ ау ү шін пештің алаң ы болады, оғ ан жең іл баспалдақ пен кө терілуге рұ қ сат етіледі. Пешті жағ у автоматты тү рде іске қ осылады. Барлық электр жабдық тары жерге тұ йық талуы керек. Қ ызметкерлерді кү йдіру қ ауіпін туғ ызатын бү кіл қ ұ бырлар алшақ татылғ ан немесе қ оршалғ ан болуы тиіс. Қ ысымда тұ рғ ан герметикалық жү йелерге барлық қ ұ быр желілері, резервуарлар, газ баллондары жә не жоғ ары қ ысымдағ ы газ немесе сұ йық тығ ы бар басқ а да ыдыстар жатады.

Кен орындарында қ ысымда тұ рғ ан ыдыстарды пайдаланудың арнайы регламенті жасалуы қ ажет. Пайдалануғ а қ айтадан енгізілген герметикалық жү йелер кү тілген жоғ ары қ ысымнан 1, 5 есе жоғ ары қ ысымғ а тү седі. Жабдық тың рұ қ сат етілген қ ысымнан 10% жоғ ары мә нге есептелген сақ тандырғ ыш клапандары бар. Жабдық тың материалы жә не конструкциясы беріктікке тексеріліп есептелген. Тығ ындаушы жә не реттеуші арматура су соқ қ ыларын болдырмау ү шін бір қ алыпты, ақ ырын ашылып жабылады. Қ ысымда тұ рғ ан жабдық тың фланецтік қ осылысын бекітуге рұ қ сат етілмейді. Қ осылыстарды ажырату жә не жалғ ау жү йедегі атмосфералық қ ысымда ғ ана орындалады. Жерде орналасқ ан қ ұ быр желілерінің ү стіне сә йкес белгілер орнатылады.

Саң ылаусыздандырылғ ан жү йелерді пайдалану қ ауіпсіздігі бойынша аталғ ан шаралардан басқ а мұ ндай жү йелердің кемшіліктерін тө мендетудің дамып келе жатқ ан бағ ыттарының бірі, адамның қ ысымда тұ рғ ан жү йе аймағ ында болуының алдын алатын ә ртү рлі сезімтал қ ұ ралдардың жә не орындау механизмдерінің қ ондырылуын қ арастыратын процестердің автоматтандырылғ ан жү йесі болып табылады.

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Ең бекті қ орғ ау дегеніміз не?

2. Ө ндірістік қ ауіп-қ атерлерді, тө тенше жағ дайларды жә не экологиялық

проблемаларды жою мақ сатында кен орындарында қ андай бағ ыттар

бойынша жұ мыстар жү ргізілуі қ ажет?

3. Кен орындарында қ ысымда тұ рғ ан ыдыстарды пайдалануда қ андай

қ ауіпсіздік шаралары жү ргізілуі керек?