Усе непачатковыя склады будуюцца на прынцыпе ўзыходнай гучнасці.

2. Тэорыя мускульнага напружання (Шчэрба) – непадзельнасць склада вызначаецца імпульсам мускульнага напружання.

Узмацненне, максімум, паслабленне.

Зычны гук: моцнаканцавы, моцнапачатковы, двухвяршынны.

3. Тэорыя складападзелу (Ф. дэ Сасюр)

4. Экспіраторная – склад уяўляе такре спалучэнне гукаў, якое адпавядае аднаму выдыхальнаму штуршку (Стэтсан).

Ротазмыкальныя, ротаразмыкальныя склады.

Правілы складападзелу:

1) Зычны ў пазіцыі паміж галоснымі адносіцца да наступнага галоснага: чы-таць.

2) Два шумныя зычныя ў пазіцыі паміж галоснымі адносяцца да наступнага галоснага: ка-зка.

3) Калі паміж галоснымі знаходзіцца група зычных, першы з якіх з’яўляецца санорны, то гэты санорны адносіцца да папярэдняга склада: моў-ны.

4) Калі паміж галоснымі знаходзіцца спалучэнне шумных і санорных зычных, прычым шумныя стаяць перад санорнымі, то ўсё спалучэнне зычных адносіцца да наступнага склада: ся-стра.

5) Два розныя санорныя паміж галоснымі звычайна адносяцца да розных складоў: вай-на.

Аналіз складовай структуры слова:

1. Прывесці фанетычную транскрыпцыю слова, адзначыўшы складовыя і нескладовыя гукі.

2. Пабудаваць хвалю санорнасці слова.

3. Пад літарамі лічбамі адзначыць ступень санорнасці.

4. На транскрыпцыі вертыкальнымі лініямі адзначыць складападзелы.

5. Даць характарыстыку складоў.

6. Пры варыянтнасці прывесці ўсе варыянты.

Націск – выдзяленне аднаго са складоў слова з дапамогай гукавых сродкаў – вышыні, працягласці. У выніку слова набывае адметнае фанетычнае аблічча. Органы маўлення актыўна артыкулююць пры вымаўденні націскных складоў.

Націск адыгрывае важную ролю ў стварэнні агульнага рытмічнага малюнка маўлення, які розны ў розных мовах.

Для беларускага націску характэрна слабае прымыканне, а таксама ў большасці выпадкаў ён падае на адкрыты і прыкрыты склад.

17. Прынцыпы складападзелу. Закон узрастаючай гучнасці. Фанетычны, графічны складападзелы і іх адрозненне ад марфемнага падзелу слоў. Перанос слова паводле новай рэдакцыі “Правіл беларускай арфаграфіі і пунктуацыі”.

Bызначэнне межаў паміж складамі ў словах і на стыу слоў – складпадзел. У бел мове складападзел праводзіцца з улікам узрастаючай гучнасці. Найбольш гучныя – галосныя, затым санорныя, звонкія і глухія.

1. зычны, які знаходзіцца паміж галоснымі адносяцца да наст склада: бя-ро-за

2. калі паміж галоснымі спалучэнні дзвух шумных або шумнага і санорнага уё спалуч адносіцца да наступнага склада: до-шка, ле-сві-ца

3. калі паміж галоснымі санорны+шумны – санорны да папярэдняга, а шумны – да наступнага. Баль-зам.

4. калі паміж глоснымі 2 санорных – варыянтнасць

5. й, ў заўседы аднос да папяр скалада.

Склдпадзел –фанетыная з’ява, якая існуе ў мове, перанос слоў – умоўна прынятыя правілы, выкліканыя патрэбамі перадачы вуснай мовы на пісьме.

Перанос слова адрозніваецца ад марфемнага падзелу слова. Але трэба памятаць наступныя правілы:

Неальга адрываць 1 літару ад прыстаўкі, калі корань пачынаецца з зычнага. Літара ы заўседы далучаецца да прыстаўкі.

Нельга адрываць зычны ад корня

Нельга адрываць пачатковую літару ад кораня

Складападзел – гэта фанетычная з’ява, якая існуе ў мове; марфемнае чляненне слова – з’ява граматычная, мэта якой – вызначэнне структурных частак слова; перанос слоў – умоўна прынятыя правілы, выкліканыя тэхнічнымі патрэбамі перадачы мовы на пісьме.

У аснове складападзелу ляжыць закон узрастаючай гучнасц і: размяшчэнне гукаў у слове ад менш гучнага да больш гучнага.

1 = шумныя

2 = санорныя

3 = галосныя

Склад не можа пачынацца з больш гучнага.

ГЛАВА 8