Тақырып 8. Аумақтық бағдарлаумен байланысты басқа спорт түрлері

8.1 Жолдармен бағ дарлау (Trail.O)

Бұ л жарыстардың мағ ынасы қ атысушының белгілі - бір аумақ та қ п-ң қ атарларынан тұ ратын дистанцияны ө ту кезінде компас, карта жә не «легендалардың» кө мегімен неғ ұ рлым кө п ұ пайжинау қ ажет. Дистанциядағ ы жү ру жылдамдығ ы нә тижеге еш қ атысы жоқ.Ә р пункт спорттық бағ дарлаудағ ы сияқ ты бір қ п-мен емес бірнеше қ п белгілерімен болады. Шолу нү ктесінде спортшы призманың, пункт «легендасының» қ айсысына сә йкес келетінің анық тайды жә не қ атысушы карточкасында кө рсетілген 6 тө р кө здің біреуіне компостермен белгі жасайды.Ә р дұ рыс жауап ү шін қ атысушығ а бір ұ пай беріледі.

Қ атысушы маршрутта жү ру кезінде картада кө рсетілмеген 1-3 тайм қ п кездестіру мү мкін. Тайм қ п-да қ атысушы неғ ұ рлым аз уақ ытта дұ рыс жауап беруі керек. Секундомер қ атысушының тө решіге жауаптың дұ рыс нұ сқ асын бергеннен кейін тоқ татылады.

Уақ ыт саналуы тө решінің қ атысушығ а қ п легендасын жә не тайм-қ п кө рсетілген картаны берген уақ ыттан басталады. Қ атысушы карточкасы мә реде тапсырылады, мұ нда тө решілер ұ пай санын санап, ал егер екі қ атысушының ұ пай сандары тең тү ссе, онда тайм-қ п-да ү здік нә тиже кө рсеткен қ атысушы жең іске жетеді. Дистанцияны ө ту уақ ыты кез-келген дең гейдегі қ атысушы ө те алатындай қ орытынды уақ ытпен шектеледі. Бұ л спорт тү рінен жарыстарды ө ткізуде саябақ тық бағ дарлаудағ ы карталар жарамдар?. Картада дистанция белгіленген бағ ытта бағ дарлаудағ ыдай етіп тү сіріледі.

Бұ л жарысты ө ткізу тү рі мү гедектерді қ ызық тырып жә не басқ алармен бір дең гейде қ атысуғ а мү мкіндіктері бар. Дистанция қ п-лар арасындағ ы жү ру жолының қ иын таң дауын--------қ арастырмайды керісінше ол мү гедек арбасының қ озғ алысына жарамды жолдармен ө ткізіледі.

Бірақ қ п-дағ ы жұ мыс нақ ты бағ дарлаудың тә сілдерін ү йретеді. Trail.O жарыстарына қ атысуды бағ дарлаушы спортшылар ү шін техникалық дайындық тың бір тү рі ретінде ұ сынуғ а болады.

Биатлон – бағ дарлау

Еуропалық біріншілік ө ткізілетін ә скери скандинавиялық мемлекеттер арасында дә стү рлі спорт тү рі. Биатлон – бағ дарлау ө зіне жү гіру, ату жә не спорттық бағ дарлауды қ осады. Ату биатлонда қ олданылатын қ арумен жә не ережелермен жү ргізіледі. Жарыс жеке жә не эстафета тү рінде жү ргізіледі. Жеке жарыс келесі тү рде жү ргізіледі: қ атысушы старттан қ арумен 300м шең берді жү гіріп соң ында жатқ ан қ алыпта атуғ а арналғ ан аумақ қ а жетеді. Бірінші атудан кейін спортшы 2-ші 300м шең берді жү гіріп, тұ рып атуды орындайды. Атуды аяқ тап болғ ан соң қ атысушы қ аруын арнайы жабдық талғ ан пункте қ алдырады, жә не маркерленген трассамен бағ дарлау басына тағ ы да 300 метрлік жерлерге шығ ып жү гіреді.

Маркерленген трассадағ ы пунктердің бір бө лігі трассада орналасқ ан, ал бір бө лігі трассада 300 метр аралық қ а шығ арылғ ан пунктердің орналасуын, бақ ылайтын қ арау нү ктелерін қ осады. Қ арау нү ктесінен бө лек шығ арылғ ан нү ктелерге кішкентай трубка визер бақ ылайды. Маркерленген трассаның соң ында карта ауыстыру пункті орналасады. Бұ л жерден бегіленген бағ ыттағ ы бағ дарлау дистанциясы басталады. Жарыс белгіленген бағ ыт бойынша бағ дарлау мә ресінде аяқ талады. Қ атысушының нә тижесі оның жарыстағ ы барлық кезең дерді ө туге шығ арғ ан уақ ыты, ату кезінде дә л тигізе алмағ аны ү шін айып пұ лдар жә не маркерленген трассадағ ы қ п-лардың картағ а дұ рыс тү сірмеуімен анық талады.

Маркерленген трассадағ ы айып пұ лдар жү йесі ұ лттық қ а қ арағ анда қ атал: нақ ты нү ктеден 1мм ауытқ ығ аны ү шін минут айып пұ л беріледі.

Биатлон – бағ дарлаудағ ы эстофета 3кезең нен тұ рады: Ә р кезең белгіленген бағ ыттағ ы бағ дарлаудың екі қ ысқ а дистанциясын жә не екі ату шебінен тұ рады. Спортшылар сө ресін бірінші бағ дарлау дистанциясының соң ғ ы қ п-сынан маркерленген жолмен ату шебіне ө теді. Ату барлық нысаналар жабылғ анша дейін немесе барлық оқ таусылғ анша дейін жү ргізіледі. Егер барлық қ осымша оқ тар таусылып, ал нысандар қ алатын болса, онда қ атысушы қ алғ ан нысандар санына сә йкес айналып жү гіріп ө теді. Қ атысушы айыппұ лдарын ө ткеннен кейін екінші дистанцияғ а шығ ады, оның аяқ талуында тағ ы да атады (егер айыппұ л алса, оны ө тейді), содан кейін мә реге немесе қ ол тигізу арқ ылы жасалатын эстафетаны беруге жү гіреді.

Биатлон бағ дарлау қ атысушыларғ а заманғ а сай ә скердің ә скери қ ызметкері жауап беретін талаптарды қ ояды: физикалық тө зімділік, дә л ата білу, ө з тұ рғ ан орнын айқ ындау жә не жойылғ ан нысандарды кө рсету, физикалық жә не эмоционалдық жү ктеме шарттарында тез шешім қ абылдау жә не т.б.

Радиопеленгілеу («тү лкілерге аң шылық жасау»)

Бұ л жарыс тү рінің мә ні портативті пеленгаторды, карта жә не компасты қ олданып тез арада жасырылғ ан қ абылдағ ышты табу («тү лкілер») қ ажет. Қ абылдағ ыштар ә р тү рлі диапазонда жұ мыс жасайды: 3, 5, 28, 144 МГЦ, жә не бір – бірінен бірнеше шақ ырым жерде орналасады. Спорттық бағ дарлауда қ олданылатын, шартты белгілері бар 1: 20 000 масштабтағ ы карта қ олданылады.

«Тү лкілерге аң шылық» радиотехниканы білуді, бағ дарлаудғ ы икемділік жә не кө п километрге созылғ ан аумақ та тез қ озғ алуды талап етеді.

Патрульдар жарысы (Рогайн)

Шытырман спортының бір тү рі. Жарыс 1: 25 000 - 1: 50 000 масштабындағ ы 100-130 шаршы шақ ырым аумақ та, 50-99 қ орытынды пункт орналасқ ан, координат торы бар, магниттік ауытқ у берілетін топографиялық картада ө ткізіледі. Қ ортынды пункттер ү лкен бағ дарларда 1-1, 5 м биіктікте орнатылады. Қ атысушы мақ саты тә улігіне, не болмаса жалпы ережемен бекітілген уақ ыт аралығ ында, неғ ұ рлым кө п Қ П немесе олардың бағ аланғ ан ұ пайларын жинау. Жарыс топтық, ә детте топ екі адамнан тұ рады, бірақ бес адамнан да тұ руы мү мкін.

Қ атысушыларғ а жарыс орталығ ына қ айтып келіп дем алуына тыйым салынбағ ан. Олар кез – келген уақ ытта жарысты тоқ татып шығ ып кетуіне болады.

Бұ л жарыс тү рі қ атысушылардан тек тө зімділікті ғ ана емес, сонымен қ атар дистанцияны ө ту тактикасын қ ұ ра білу жә не топографиялық карта бойынша Қ П іздеу тактикасын білуді талап етеді.