Тұлғалық қалыптасу жобалары. Педагогикалық іс-әрекеттің даму жобасы.

Адам туралы жаратылыстану ғ ылымдық білімдер қ андай кө қ арастармен қ арастырылсада, қ аншалық ты кү рделі жә не сентетикалық болсада адамның педагогикалық жобаларын ауыстыра алмайды.

Сондық тан қ азіргі таң дағ ы немесе ө ткен шақ тағ ы адамдардың зерттеулерімен қ атар «адамды» педагогикалық жобалау арнайы іс-ә рекеті қ алады (Масюкова.Н.А. Білім берудегі жобалау. – Минск, 1999.-с. 28). Жаң а типтегі оқ у орындарындағ ы (I Петрдің навигацтық мектебі, М.В. Ломаносовтың академиясы, Смолдық университет, Хандық ауылдық лицей) «Адамның жаң а тү рін» жасаудағ ы кө птеген тарихи мысалдар мағ ынасы бойынша белсенділіктің бір тү рін саналы дамытатын педагогикалық жобалаудың бір тү рін кө рсетті. Бұ л жағ дайда педагогтар жобалық кү штерін тұ лғ аның ішкі ә леміне, социумның талап еткен адамдағ ы қ асиеттер мен ерекшеліктерін алуғ а бағ ытталғ ан.

Жобалау механизмдері тә рбиелеу сферасында да ө німді болды. XX ғ. 20–30 ж Ресей педагогикасында дамығ ан ұ жымдық тә рбиелеу феномені жобалау идеясымен параллельді тү рде бұ л идеялардың ұ жым контекстінде тұ лғ аның мақ сатқ а бағ дарланғ ан ө згерісінің бө лігі болды. Жақ ын орташа жә не алыс перспективаларды жасаудағ ы перспективалық сызық ә дісі ұ жым дамуын субьект жиынтығ ы ретінде жобалаудың бір формасы деп бағ алауғ а болады. Оның біркелкі даму кезең дері педагогикалық талаптар жү йесінің сапалы динамикасы мен функционалды-рө лдік тұ лғ а аралық қ атынастар мен сай келеді.

А.С.Макаренко қ олданғ ан «ертең гі қ уаныш» педагогикалық ұ ғ ым оның тә рбиелеу жү йесінде қ ажетті келешек бейнесі қ ызметін атқ арды. А.С.Макаренкомен оның ізбасарларының тә жірибесінде сә тті орындалғ ан пораллельді ә рекет педагогикасы бірың ғ ай қ оғ амдық мағ ыналы мақ сат шең берінде ә р тү рлі дең гейдегі субьектілердің параллельді дамуын қ амтамассыз ететін жауапкершілікті тә уелділік жү йесінде ү лкен тә рбиелік потенциалын кө рсетті. Кейінгі кезең дерде ұ жымдық тә рбиелеу механизмі комунарлық ә дістемені алып жү руші В.А.Сухомлинский, И.П.Иванова тә жірибесінде қ олданылып, гуманизация саласында дамыды: жауапты тә уелділік жү йесінен қ амқ орлық пен гумандылық қ атынасқ а дейін. Қ азіргі зерттеушілердің бір қ атары ұ жымдық шығ армашылық істер (Ұ ШІ) ә дістемесін жобалық іс-ә рекет разрядына жатқ ызады. Шын мә нісінде, ә рбір Ұ ШІ барлық қ ажетті белгілермен: ұ жымдық кү шті жұ мсау ауданын іздеу; ұ жымдық жоспарлау; бірлескен шығ армашылық; ерекше ө німді алу; бірлескен іс-ә рекетпен оның нә тижесі бойынша рефлексия арқ ылы педагогикалық жобағ а айналады.

Технология қ атарын алынғ ан тә жірибені бекіту мен ой бө лісу жү ретін салдар стадиясы аяқ тайды.

Берілген жағ дайдағ ы жобалық нә тиже есебінде ұ жымдық шығ армашылық жұ мыс қ ана емес, сонымен қ атар, И.П.Иванов қ амқ орлық деп атағ ан шығ армашылық тә жірибесі мен қ арым – қ атынастың ерекше тү рі есептеледі. Ұ жымдық шығ армашылық жұ мыстар жү йесі ұ жымның ө мірлік іс-ә рекеті кең істігінде жалпы қ амқ орлық тә жірибесінің жиналуына ә келеді.

Тұ лғ алық қ алыптасуғ а бағ ытталғ ан жобалық іс-ә рекет разрядына акмелогиялық жобалау немесе тұ лғ аның кә сіби жолын ө зіндік жобалау (биографиялық жобалау) жатады. Жобалаудың бұ л тұ рі білім беру тә жрибесінде XX ғ. 3-ші жартысында адамның функционалды жү йесінің жаң а тү сінігі ретінде пайда болды.

Акмеологиялық жобалаудың негізінде Н.А.Бернштейн жасағ ан функционалдық жү йе дамуында ішкі бағ дарламалардың (қ ажетті болашақ моделі, бейнелер) рө лін анық тайтын белсенділік физиалогия принциптері жатыр. Белсенділікті жаң а концептуалды тү сіну адамды басқ а адамдармен біріктіре, функционалдық жү йелерді индивидуалдық шең берінен шығ ара отырып, олардың ө мірлік шың дарына субьективті шынайылық бейнелерін қ озғ алту мен дамыту процестерін бейнелеуге мү мкіндік береді.

Н.А.Бернштейннің ә р тү рлі ә рекеттерді осы ә рекеттер мә ліметтері параметрлерін мақ сат дең гейіндегі қ алаулармен біріктіру арқ ылы басқ ару мү мкіндігі жә не «ө з қ алпынан» «қ алай болу керекке» ө згерісі акмеологиялық жобаларды адами қ асиеттерді жү йелі дамыту бойынша жұ мыстар ретінде теория мен практикасын қ ұ рудың негізі болды (Ю.А. Гагин). Акмеологиялық жобалардың жү зеге асуының мағ ынасы мен мазмұ ны адамның ө зінің ө мірлік мә селелерін тү сініп, «қ азіргі қ алпын» «қ алай болу керек» жобасымен ү йлесімдеу арқ ылы қ алағ ан мақ саттарғ а жетуге тырысады. Ю.А.Гагин ұ сынғ ан бағ ытқ а байланысты акмеологиялық жобалауда шынайы жә не маң ызды кү йлер ү йлеседі. Гормондардан айырмашылығ ы олар қ озғ алыс, тыныс алу, кез келген арнайы таң далғ ан проктикамен іс-ә рекет арқ ылы жанама ә сер етеді. Болашақ бейнесін қ ұ ралдардың бірі ретінде қ ұ ру ү шін «мақ сатқ а бағ ытталу матрицасын»қ олдану керек. Оның кө мегімен акмеологиялық ү йлесімділік салаларының қ ұ рылымы анық талады жә не осы қ ұ рылымның негізінде акмеологиялық ә рекеттер топтары қ алыптасады.

Мақ саты педагогикалық шеберлікті қ алыптастыру болып табылатын акмеологиялық жобаның жү зеге асу логикасын мысал ретінде кө рсетеміз.

Алғ ашқ ы кезең де педагог іс-ә рекеті контекстін қ ұ райтын адамдар (мұ ғ алім, оқ ушы, ата-ана, акмеолог, басқ а адамдар) шең бері анық талады. Жобалауғ а ену процесі оның барлық қ атысушыларының жалпығ а ортақ қ арым-қ атынас пен тә рбиелеу мақ саттарын саналау жә не оларды императив ретінде қ абылдаумен байланыстырылады. Жобаның мақ саттарын кө п жоспарлы рефлексиялау кезінде педагогикалық процес қ атысушыларының қ ол жетерлік шың дарын тү сіну жү реді. Акмеолог рефлексияны ұ йымдастыруда жә не жоба қ атысушыларының ө зін жетілдіруінің мақ саттары мен мотивтерін келістіруде кө мек кө рсетеді.

Кейін мұ ғ алімнің «қ алай болу керек» педагогикалық іс-ә рекетін зерттеу мен педагогикалық процстің қ алғ ан субьектілерінің іс-ә рекет параметрлерін анық тау жү реді. Педагогикалық ситуацияны зерттеудің акмеологиялық бағ дарламасы жасалады. Қ ұ рылғ ан бағ дарланғ ан сызба негізінде ә рбір қ атысушы диагнозтикалық зерттеуге енеді. Оның шең берінде бақ ылау ө зіндік есеп тестілеу қ олданылады. Акмеолог қ арым-қ атынастың сенімділігіне негізделіп жұ мыста кө мектеседі, ересектермен балаларғ а кө мектеседі.

Бұ л кезең де болашақ та жү йелі анализдеуді қ ажет ететін тұ лғ а мен іс-ә рекеттің маң ызды сипаттарын анық тау керек. Инвариантты сипаттамаларды анық тау тұ лғ а мен іс-ә рекетті реттеудегі екі аналитикалық матрицаны қ ұ румен анық талады. Матрицалық мә лімет негізінде іштей байланысқ ан жә не ө зара кү шейетін немесе ө зара ә лсіздене алатын тұ лғ а мен іс-ә рекеттің инварианттық қ ырларынан акмеологиялық жұ птар қ ұ рылады. Ә рбір жұ п мақ сатқ а жетуіне байланысты жобалауғ а қ атысушымен бағ аланады. Ол ө зінің жобада жұ мыс істеу қ абілеттілігі туралы шешім қ абылдайды. Бұ л жерде ө зінің тә жірибесіне рефлексия амалдары қ олданылады.

Келесі кезең педагогикалық іс-ә рекеттің «қ алай болу керек» қ ұ рылымын субъективті параметрлердің кө птігін ескере отырып акмеологиялық моделді қ ұ румен байланысты. Кейін педагогикалық іс-ә рекеттің жә не оның субъектілерінің дамуы алдын ала жасалғ ан акмеологиялық процедуралар кө мегімен жобаланады. Жоба жоспарланғ а іс-ә рекет жү йесі арқ ылы жү зеге асады. Нақ тылы ә рекеттер календарлық графиктерімен сә йкестендіріліп жү зеге асады (кездисоқ пайда болғ ан ситуацияларғ а тә уелді ө згерістер енгізуге кө мектесетін сызық тық жә не желілік).

Ө зін ө зі бақ ылауғ а арналғ ан сұ рақ тар:

1. Техникалық жобалаудың гуманитарлық тан айырмашылығ ы неде?

2. «Ә леуметтік серіктестік» ұ ғ ымы нені білдіреді?

3. акмеологиялық жобалау негізінде не жатыр?

Ә дебиеттер тізімі.

Негізгі:

1. Масюкова Н. А. Проектирование в образовании. - Минск, 1999.

2. Гагин Ю. А., Дмитриев С. В. Духовный акмеизм биомеханики. - СПб., 2000.

3. Соколов В. М. и др. Проектирование и диагностика качества подготовки преподавателя: Монография. - М., 1993.

Қ осымша:

1. Беспалько В. П. Основы теории педагогических систем. - Воронеж, 1977.

2. Вопросы воспитания: системный подход / Под ред. Л. И. Новиковой. - М., 1981.

3. Громыко Ю. В. Проектирование и программирование развития образования. - М., 1996.

Лекция 21-22. Білім беру мазмұ нын жобалаудағ ы ерекшеліктері.

Мақ саты: білім беру мазмұ нын жобалау ерекшеліктерінің бейнесін қ ұ ру.

Кілттік сө здер: концепция, білім беру мазмұ нының концепциясы, концепцияны жобалау, программаларды жобалау, оқ у жоспарын жобалау.

Негізгі сұ рақ тар.

1. Білім беру мазмұ нын жобалау.

2. Білім беру мазмұ нының концепциясын жобалау.

3. Білім беру программасын жобалау.

4. Оқ у жоспарын жобалау.

1. Білім беру мазмұ нын жобалау. Ол білім беруді жобалау сферасына жатады. Білім беру мазмұ нын жобалаудың субьектілік шең бері. Мү дделі тұ лғ алармен жә не білім беру қ ажеттілігін немесе білім берудіМү дделі тұ лғ алармен жә не білім беру қ ажеттілігін немесе білім берудің белгілі бір дең гейдегі ә леуметтік шарттармен анық талады. Осы шең берге ғ алымдар, методистер, админстрация, мұ ғ алім, қ атысушылар, ата аналар, ә леуметтік жә не жоғ ары оқ у орындарының ө кілдері, министрліктегі жұ мысшылар, аймақ тық билік иелері қ атыса алады.

Жобалау мазмұ нының пә ніне білім беру мазмұ нының концепсиясы жеке оқ у пә ндері мен курстары, білім беру мен оқ у программалары, оқ у пособиялары, дидактикалық материялдар, программалық ө німдер жатады. Жобалық ө німнің детеализациялық дә режесі мен дең гейі берілген формаларғ а байланысты ә р тү рлі болуы мү мкін. Концептуалды, мазмұ нды, процессуалды (жоба, мә тін программасы, пособия, курс, технология).

Білім беру мазмұ нын қ ұ рудың ә дістемелік негіздері атақ ты рессейлік ғ алымдармен (М.Н скатин, И.Я лернер, В.В Краевско, В.Д Леднев, В.И Балденко) терең зерттеген. Кө п жылдар бойы мектеп пен ЖОО дағ ы жұ мыстар нә тижесінде инновациондық мазмұ нның жобалауының ө те бай тә жірибесі жинақ талды.

2. Білім беру мазмұ нының жобалау концепциясы. Концепция –мазмұ ндық жобалаудың жоғ ары дең гейі. Ол білім беру философиясын, оқ у оқ у жә не тә рбиелеу концепциясын, мазмұ н қ ұ рудың ә дістемесін, оны жү йелендірудің негізгі принциптерін ұ сынады. Сол себептен қ андайда бір мазмұ ндық концепцияны қ ұ ру негізінде, мамандар міндетті тү рде метадологиялық ә рекет негіздерін игерулері қ ажет. Концепция дең гейінде мазмұ нның қ асиетімен сипаттамаларын жобалауғ а болады. Яғ ни жаң а типті оқ у орны ү шін ө зіндік мазмұ ндық нұ сқ асын қ арастыру (гимназия, оқ у комплексі) немесе барлық ә лемнің оқ ушылары ү шін білім беру мазмұ нын жобалаудың жаң а бағ ытын ұ сынады.

Мазмұ нның концептуалды жобалауы теориялық дайындық ты жә не тү рлі профилдегі кө п кө лемді қ атысушылардың қ атысуын қ ажет етеді. Олардың қ атарына методологтарды, педагог ө кілдерін ғ ылым мен дисцсплина бойынша мамандарды, методистерді, мұ ғ аліммен практиктерді, білім беру менеджерлерін қ осу міндетті. Сонымен қ атар қ атысушылар мен олардың ата –анасын кіргізу де қ ызық ты болып табылады.

Мазмұ ндық концепциясының жобасын кез-келген типін ө ң деу оның философиялық, жалпы ғ ылыми, ә леуметтік-мә дени контекстін игеруден басталады. Егерде гуманитарлық білімнің концепциясын қ ұ ратын болсақ, философиядағ ы, мә дениеттанудағ ы, педагогикадағ ы гуманитарлық мә селелермен байланысты теориялар мен бағ ыттарғ а жү гіну қ ажет. Қ азіргі кезде бұ л тү сініктің кө птеген мағ ынасы бар. Жобалаудың негізгі бір жолы-ә р тү рлі авторлармен гуманитарлық феноменнің теориялық мағ ынасындағ ы инвариянттарын іріктеп алу. Осы инвариянттар ретінде келесі белгілерді кө рсетуімізге болады. Мә дени контекстпен қ ұ ндылық жү йесімен байланысу, тұ лғ алық бағ дарлану, пә наралық, ә рекет жайлы тү сініктің қ алыптасуына деген ұ йымшылдық.

Ғ ылыми ә дебиеттерде гуманитарлық дайындық тардың ішінен мыналар бө лінеді.

· Рефлексия, интерпретация, метафоризацияғ а негізделетін ойлау мү мкіндігін игеру қ абілеттілігі;

· Қ абылдаудың гуманитарлық мү мкіндігін қ ұ ру, ақ параттың субьективті мағ ынасының мә ні;

· Гуманитарлы бағ ыт пен принциптерге негізделетін ә рекет формасын игеру осылайша білім беру мазмұ нының белгілі бір белгілерін қ ұ рудың обьективті қ асиеттері шешіледі.

Белгілі бір типтің мазмұ ндық концепциясымен жұ мыс істей келе, білім берудің соң ғ ы нә тижесінің комплексті тү сінігін қ арастыруғ а болады, яғ ни ол берілген концепцияда орындалады.

Гуманитарлық білім ү шін бұ л нә тижеге белгілі бір оқ у материялын игерумен қ атар тұ рмыстық мә селені қ орғ ау қ ажеттілігінде, субьективті позицияны дамытуда, мә дениет алаң ында, ө з-ө зін анық тауда, диалогта ө зін кө сетуде байқ алады.

Гуманитарлық қ ұ былыстың сипаты, обьектінің ерекше бір тү рі ретіндегі гуманитарлық критериясы мен кө рсеткіштері жайлы сө з болғ анда алынғ ан концепциядағ ы гуманитарлық экспертизаның критерясын жобалау жә не оның орындалуын бағ алау сияқ ты мү мкіндіктер туындайды. Мазмұ нның спетсификасын анық таудағ ы кө ріністермен білім беру нә тижесі мазмұ н компоненті мен оның дең гейін іріктеудегі негізгі шарттарын бө луге кө мектеседі.

Келесі маң ызды қ адам- білім беру мазмұ нын қ ұ ру ү шін концептуалды негіздемелердің іріктелуі. Бұ л- модульдік принцип, концептр жү йесі, қ андайда бір авторлық бағ ыттың қ ұ рылуы мү мкін. Іріктеп алмас бұ рын, жобалаушыларғ а міндетті тү рде ә р бағ ыттың спецификасы туралы білімі, оның педагоикалық потенциялы, қ осуы мен азайтуы жайлы білімін игеру қ ажет. Кейін ә р іріктелген структуралық компоненті мазмұ нды тү рде пә ндік аймақ, оқ у дисциплиналар бойынша конкретизациялау қ ажет. Оптималды шарттарды жобалауда, ө ң деушілерге кең ес дә уіріндегі жә не халық аралық тә жірибелерге сү йенулері керек.

Тә жірибе гуманитарлық білім беру шең беріне мыналар кіру керек екенін кө рсетеді.

· Нақ ты адамның спецификасына жә не қ ажеттілігіне деген білім беру процесінің бағ ыты;

· Мә дениет контексіндегі білім беру процесінің ауысуы;

· Ойлаудың, жү ріс-тұ рыстың, қ арым-қ атынастың дамуын қ амититын білім мен тә жірибелік мазмұ ндық қ ұ рылымына ену қ ажеттілігі;

· Метаоблстық білім мен интегративті, ұ лтаралық дисциплина курстарына ену (ол ақ парат жалпылауларының дең гейін жоғ арлатуғ а мү мкіндік береді);

· Білім беру процесінде сө з, қ арым-қ атынас, ес, фантазия (қ иял), шығ армашылық сияқ ты қ ұ ралдардың кең інен қ олданылуы.

· Тұ лғ аның кә сіби ү здіксіз ө сіміне қ атысты қ ұ рылатын білім беру ашық моделіне деген бағ ыт;

Мұ ның соң ғ ы ө німі, концепцияның, модельдің, макет немесе білім беру мазмұ ндық жобасының мә тіні ретінде кө рсетіледі.

Концепцияны жобалаудың басқ а стратегиялық жолы бар. Ол келесі қ адамдарды қ амтиды:

1. қ атысушының қ андайда бір категориялық қ ажеттілігін алдын-ала игеру, ол белгілі бір пә ндік сфераны игеру ү шін қ ажет;

2. осы категория жас білім берудің дең гейлері бойынша осындай қ ажеттіліктердің қ ұ рылымы мен диференциациясы

3. берілген мә селені шешудегі оқ у пә ні иен дисциплинада бар мү мкін болатын анализі. Қ атысушылардың арнайы оқ у орындарында, тә жірибеде қ ажеттіліктерін толық қ анағ аттандармайтын проблемелардың пайда болуы;

4. пә н аралық байланыстың есебінен мазмұ ндық дамудың стратегиялық сызығ ының қ ұ рылуы, жаң а мазмұ нды блоктардың, пә ндер мен курстардың енгізілуі;

5. мазмұ нның қ ұ рлымдық компоненттрінің ішінен ә р іріктелгендердің концептуалды ө ң делуі;

Осы логика мектептерде ғ алымдардың ү лкен ұ жымымен, методистермен, Санкт-Петербургтағ ы мұ ғ алімдермен қ ұ қ ық тық білім жү йесінің ө ң делуімен байланысты ұ зақ мерзімді жобада қ олданылды. Келесі этапта қ ұ қ ық тық білім беру жү йесін қ ұ ру туралы қ ажеттілік жайлы сұ рақ туындағ анда, жоба семинарының рефликсиялық негізінде оқ ушылардың ата-аналары ө те жиі соқ тығ ысатын этика қ ұ қ ық тық мә селелер қ арастырылды. Осығ ан байланысты педагогтардың шығ армашылық тобымен графикалық пунктуалды кө рсетілген ата-аналарды оқ ытудың стратегиялық модельдері қ арастырылды.

Дайындық пен экспертиза кезінде ата-аналардың қ ұ қ ық тық білімінің ү здіксіз, біркелкі қ ажеттіліктері есепке алынды. Модельдердің мазмұ ндық ө ң делуінің дең гейі осы этапта бө лімдерді жә не олардың ұ сынылып отырғ ан нә тижелерін қ ұ растырумен шектеледі. Мұ ғ алім мен ә діскердің жобалық ә рекеттегі келесі бір қ адамы мектеп тә рбиесі ү шін инновациялық тсә лін қ ұ арстыру мү мкіндігі қ айнар кө зі болап табылады, ол ерсек адамдарды ү йретуге бағ ытталғ ан мұ ндайқ айнар кө здерге адам мен бала бұ қ ығ ы бойынша халық аралық жә не ресейлік қ ұ жаттар, заң намалық актілер, мектеп пен отбасы арасындағ ы ө зара байланысты жү йелендіретіндер, ә деби жә не публититикалық шығ армашылық тар, шынайы мә селелік, ситуацияны жазу жә не т.б енеді.

3. Білім беру программасын жобалау. Программаларды жобалау- білім беру жобасының ең маң ызды бағ ыттарының бірі болып табылады. Басты актуалдылық ты вариятивті, профильді, кө п дең гейлі білім беру жү йесінен қ амтиды. Программа білім беру мазмұ нының теориялық концепсия дең гейінен кейінгісі. кез-келген білім беру программасы-кезкелген педагогикалық жү йедегі оқ у тә рбиелік процесінің мазмұ нын қ ұ рудағ ы мү мкіндігі мен типін жарнамалайтын қ ұ жат. Программа қ ұ рмастан бұ рын, оның ең алдымен спецификасын тү сініп алу қ ажет.

Жобалаудың мазмұ ны мен нә тижесіне деген қ ажеттілікмынағ ан бағ ытталады.

· «білім беру программасының» тү сінігінің мә ніне

· Білім беру типінің жә не дең гейіне сай мазмұ нын, мақ сатын, стратегиясын анық тайтын, ә рекет ететін кормативтердің комплекстік біліміне (білім беру стандарттарына, мазмұ нының минимумдық қ ажеттілігіне квалификациондық сипаттамасына).

Ең алдымен ө ң деушілер программалардың анық тамасын анализдеп, ондағ ы кілттік сө здерді тауып, педагогикалық мә нін сезінулері қ ажет. Жобалаудың ө німі ретінде білім беру программасы нақ ты оқ у орындарындағ ы білім беру нақ ты бір дең гейіне бағ ытталғ ан білім беру мазмұ нын, мақ сатын анық тайтын нормативті қ ұ жаттардың еомплектін кө рсетеді. Егерде білім беру дең гейінде (бастапқ ы, ортаң ғ ы, жоғ арғ ы, кә сіби немесе қ осымша) профиль, профессияны (кә сіпті) немесе мамандық ты сипаттайтын дайындық тың алуан тү рлі бағ ыттары болатын болса, онда осы бағ ыттардың ә рқ айсысынан ө зіндік ө зіндік білім беру программалары қ ұ рылады.

Білім беру программасы білімнің бағ ытымен, дең гейімен салыстырудағ ы білім мен тә рбиені, тұ лғ аның дамуын қ амтамасыз ететін білім беру мекемесінің барлық ә рекет жү йелерін бейнелейді.

ЖОО- дың білім беру программасының негізгі қ ұ рамына мыналар кіреді:

· Оқ у ә дістемелік программалармен бірігулермен сә йкестендірілген дайындық тың, профильдер мен бағ ыттар тізбегі;

· Программалар мақ сатын жазу (берілген бағ ыт бойынша дайындық тың дең гейі мен мазмұ нына деген қ ажеттілік)

· Нақ ты білім беру мекемесіндегі білім беру мазмұ нының инвариантты жә не нормативті бө лімін білдіретін оқ у жоспары

· Осы жоспарғ а енетін жә не оқ у тә рбиелік ә рекетінің ұ йымдастыру формасы мен ә дісін, мазмұ нын ашып кө рсететін оқ у пә ні мен тә жірибелердің программасы;

· Оқ у программасы мен байланысты жә не қ атысушылардың интелектуалды, мә дени дамуына, яғ ни одан ә рі жетілуіне деген қ ажеттілігін қ анағ аттандыру ү шін арнайы бір шарттарды қ ұ руғ а бағ ытталғ ан оқ у ә рекеттерінен тыс жү ріс-тұ рыс програмалары;

· Білім беру программаларын жү йелендіруде қ олданылатын педагогикалық технологиямен ұ жымдық педагогикалық шарттарды жасау;

· Білім беру программасының ө згерісі ү шін негізін қ амтитын педагогикалық диагностиканың жү йесін жазу;

· Білім беру программасын жү йелендірудің келешектегі нә тижесін жә не

индивидуалды білім беру траекториясының бағ ытын жазу;

Ә р программа блоктарының қ ұ рлымының мазмұ ныны жобалауда, ең алдымен оның жалпы қ ұ рлымындағ ы мә нді жә не мақ сатты кө рсеткішін анық тау қ ажет. Нормативті документке енгізілген позицияның ә рқ айсысы білім беру дең гейі мазмұ нды тү рде конкретизацияланғ ан болуы керек.

ЖОО- дағ ы дайындық жү йесі ү шін нақ ты бір кә сіпке байланысты стандартты тү рде кө рсетілген келесі дисциплиналық цикл мү мкіндіктерін мә ндетті тү рде анық тап алу қ ажет: ГЭС – гуманитарлық -ә леуметтік эканомикалық, ЕН-жалпы математикалық –ғ ылыми, ОПД- жалпы кә сіби, ДС- специализация дисциплиналары, ФТД- факуультативті дисциплиналар.

Тә жірибе орта жә не ЖОО-ғ ы мұ ғ алімдерді кә сіби функцияны орындаудағ ы мазмұ ндық компонентер бағ ытталуда қ иналатынын кө рсетеді.

Біріншіден ол профильге дисциплиналарды ү йретуге қ атысты. Мұ нда қ ажеттілікті қ анағ аттандыруда ә п мазмұ ндық компоненттің тек тұ лғ алық ғ ана емес, сонымен бірге кә сіби бағ ыты жайлыда сө з қ озғ ауғ а болады. Білім беру мазмұ нының оқ у орнының профилімен жә не тұ лғ аның ө з-ө зін анық таудағ ы қ ызығ ушылық тарымен сә йкестілігі қ ұ қ ық пен нә тижеге жетеді. Студенттерге ө зінің еркі бойынша оқ у материялын 40% тан 50%ге дейіе игеру мү мкіндігі беріледі.

Білім беру программасының негізгі мекеменің білім беру жү йесінің бет-бейнесін анық тайды:

· Білім беру дең гейі мен дә режесі;

· Тұ лғ аның дамуымен жас аралық ерекшеліктерімен байланысты білім беру мазмұ ны мен дә реже кө лемінің байланысуы;

· ә р дең гейдің білім беру программасының мазмұ нындағ ы жалпы жә не кә сіби компоненттердің байланысуы;

· тұ лғ аның ө зіндік білімі траекториясын коррекциялаудағ ы мү мкіндігі мен таң дау еркіндігін қ амту;

Білім беру программасы индивидуалды білім беру траекториясының толық тай контекстін кө рсетугеде мү мкіндік береді.

Пограммаларды жобалау логикасы жоғ арыда айтып кө рсеткендей, білім беру прогаммасын жобалу мемлекеттік білім беру стандарттарының анализінен басталады. Келесі қ аделі білім беру программасын қ ұ растыратын жобалаулармен байланысты. Классикалық нұ сұ ауларда бұ л-

· мақ сат (бітірушілер дайындығ ының сапасы мен дең гейіне деген қ ажеттілік);

· оқ у жоспары;

· жеке оқ у дисциплина мен тә жірибелер программасы.

· Білім беру программасын жү йелендіретін ұ йымдық –педагогикалық шарттар мен педагогикалық технологиялар;

· Білім беру программасының жү йелендіру нә тижелері жә не ү йренушілердің индивидуалды білім беру траекториясының дамуының келесі бір бағ ыты

· Педагогикалық диагностика ә дістемесі мен уақ ыт аралық жә не соң ғ ы нә тижелік шешімді бағ алау мү мкіндігі;

Білім беру программсын қ ұ руда жобалаудың негізгі орталық пә ніне тә рбиелеу мен оқ у нә тижесінде жетістікке жететін соң ғ ы-ақ ырғ ы мақ саттар жатады.тә рбиелеу мен білім беру мақ саттары мемлекеттілік қ ажеттілік мемлекеттік қ ажеттілік секілді мемлекеттік білім беру стандарттарымен беріледі. Білім беру программасын қ арастыратын білім беру мекеме орындарында бұ л мақ саттар толық тырылуы мү мкін. Жобалау кезінде мазмұ ндық байланыста олар дең гейге жә не қ атысушылардың дайындық сапасына деген қ ажеттіліктермен байланысатынын есепеке алу қ ажет. Мысалы Санкт-Петербургтегі Ломоносовтың гимназия ү шін оның бітірушілерінің гуманистік кө зқ арастарымен, жалпы мә дениетпен, энцклопедиялық білім жә не зерттеу жұ мыстарына ғ ылыми бағ ыттары бойынша ерекшеленуі ө те маң ызды болып табылады. Ө мірге «сферада дайын болғ ан (қ ұ қ ық тық, эканомикалық -ең бек, экалогиялық -ғ ылыми). Осығ ан сә йкес ү ш мамандық бойынша дайындық тың нұ сқ алық модельі қ арастырылды: «зерттеуші энциклопедист», шығ армашылық потенциялды қ амтитын, стандартталғ ан емес тапсырмаларды шешуге деген қ абілеттілік (физикалық -математикалық ориентация) гуманитарлық краевед».

Гуманитарлық компоненттің жобалау кезіндегі эксперименталды жұ мыстың концепциясы мен гипотезасы ү шін ә рбір модель ү шін мазмұ нды доминантты анық тауда. Прогамма мен критерияғ а ұ қ сас структуралардың іріктелуін анық тады. Мысалы: интеграциялық элементтерді енгізудегі қ ажеттілігі анық талады.

Нормативтік документтердің анализдік этапында білім беру идеясын жобалауды кү рделендіретін ақ параттау кемшілігі мен қ арама-қ айшылық тары туындауы мү мкін. Программаларды жобалауда мақ саттар тілде қ ұ рылады. Осығ ан байланысты жобалау, процедурасына категориялды анализ жә не «білім беру», «ү йрену», «тә рбиелік», компоненттілік секілді тү сігіктермен жұ мыс істеу жатады. Олардың талқ ылауларына байланысты білім беру мақ саттарының мазмұ ндық толық тырулары жү реді. Мысалы: теориялық конструкт ретіндегі кә сіби педагогикалық компетенттіліктің қ ұ рылымы концептуалды бағ ытқ а байланысты алуан тү рлі болуы мү мкін. «Тә рбиелік» категориясы тә рбие теориясында дисску сиялық білім келеді жә не ол авторлармен тү рліше тізбектеледі. Осығ ан байланысты білім беру мақ саттары жә не нә тижелерімен байланысты базалық тү сініктемелердің бір нұ сқ аларын қ абылдай отырып, ө з-ө зің ді міндетті тү рде концептуалды тү рде анық тап алу қ ажет немесе оларды анық таудың ө з жұ мыс нұ сқ асын ұ сыну қ ажет.

Мақ сатты жобалауғ а қ арсы психологиялық ә рекеттің жү йесін қ ұ астыруда бір ғ ана бағ ыты таң далынады. Мысалы: таксономиялық қ адамды қ олдану жобалаушылардан мақ саттардың иерархиясын қ ұ руды, олардың деколепозициясының қ олданылу тә сілін талап етеді. Осы процестерге бағ ытталуда басқ а процедуралар яғ ни техникалық процедуралар қ олданылады. Білім беру дең гейі мен мазмұ нына деген қ ажеттіліктің бірі- социумдағ ы жә не кә сіби ә рекеттегі белгілі бір адаптацияғ а ориентациялау, функционалды міндеттерді орындай алу қ абілеттілігі, жақ сы шешім қ абылдай алу. Сол жағ дайда ғ ана жобалау кезінде мақ саттың қ ұ рлымын модельдеу сияқ ты сө з қ озғ алады. Проритеттің арасында ол рессейлік білім беруге бағ ытталуы тиіс, оны адам еркіндігі мен қ ұ қ ығ ына деген қ адір-қ асиет, ө зара тү сінушілік жә не адамдар арасындағ ы ұ йымшылдық.

Кә сіби білім беру дең гейінде жобалау кезінде стандарттар болмағ ан жағ дайда, бітірушілерге деген талапты маманның Рессей Федерациясының ең бек министірлігінде кезінде қ арастырылғ ан квклификациондық сипаттамасын табуғ а болады. Онда ең бек функцияларын орындауғ а қ ажетті маман жұ мысшының нені алу, нені білу керек екендігі кө рсетіледі. Сонымен қ атар кез-келген кә сіби ә рекет кө п жоспарлы жә не коммуникатиті бағ ыт, жү ріс-тұ рыстық дағ дыларды игеруді білдіреді. Сол себептен білім беру программасын жобалауда оқ ушылардан талаптарды толық тыру мен конкретизациялау міндеттілігі туындайды. Тағ ыда мысал ретінде 1990 жылдың ортасында қ арастырылғ ан білім беру магистіріне деген қ ажеттік тізбегін келтіруге болады.

Программа қ ұ рылымы. Білім беру программасының қ ұ рылымына тү сініктемелі қ ағ аздар кіреді, онда программаны қ ұ руғ а деген іріктелген бағ ыттар негізделеді, аргументтер келтіріледі. Хат нә тижесінде программа, оны жү йелендірудың мерзімі кө рсетілген адресаты орналастырылғ ан.

Жү йе секілді программаның компоненті болып табылады. Жә не жұ мыс формасының тізбегі болып табылады. (лекция, семинар, тренинг, сынақ тық сабақ тар) программалық компоненттердің дисциплиналық кө лемінің байланысуы, ә рі қ арай жеке бір оқ у программасының (тематикалық бө лулердің, студенттердің дең гейі мен сапасына деген қ ажеттілік) мақ сатқ а жетудегі ә рекет программасы болып табылады. Мазмұ ндық бө лімнен міндетті тү рде қ арастырып алу қ ажет. Тапсырмалар шең беріне бұ л этаптар кіреді:

1. оқ у материялының мазмұ нын іріктеудегі критериялардың негізделуі;

2. оның теориялық жә не практикалық қ ұ рлымының арасындағ ы байланыстардың анық талуыжә не де студент жұ мыстарының аудиториялық, аудиториядан тыс кө лем арасының анық талуы;

3. эффективті педагогикалық технологияларды қ арастыру;

4. оқ удан тыс мерекелерді ұ йымдастыру форманың анық талуы;

5. бақ ылау тапсырмаларын ө ң деу мен білім бағ асының ә дісін іріктеу;

Жақ сы жү ргізілген программа педагогикалық технологиялардың іріктелуін ұ сына білу қ ажет, ол берілген мазмұ нын игеруге кө мектеседі. Оның қ ұ рлымына жеке бө лімдерді игерудің бақ ылау сұ рақ тарыкіреді. Сұ рақ тарғ а оқ у материялының мазмұ ндық ерекшелігінен игеруге деген қ ажеттілігінен, бітіруші компоненттідік қ ажеттілігінен бастала отырып, белгілі бір талартар қ ойылады. Гуманистік психология деген ориентация жә не мұ ғ алімдердің, ү йренушілердің бірлестігі қ арым- қ атынастың авторитарлығ ына емес, ү йренушілердің жақ сы игеруін ақ параттандыруғ а тізбектелген сұ рақ тардың қ ұ растырылуын талап етеді. Оқ у программсын жобалауда ә рқ айсысының игеру нә тижесін болжамдау пайдалы. «Ерте кезде кө рсетілген УИРС колледжі ү шін ақ пататтық -ұ йымдық алғ ы шарттары» деген тақ ырыпты игеруде келесі кә сіби-тұ лғ алық нә тижелер қ арастырылды.

Қ ұ ндылық қ арым-қ атынастары:

· Сабақ тарғ а дайындалу кезіндегі қ осымша қ асиеттерді қ олдану бағ ыты;

· ө німді жұ мысқ а қ ажетті тұ лғ алық сапаны қ ұ ру бағ ыты (зейін, уақ ыттылық);

Білім:

· кә сіп бойынша негізгі ақ параттың орналастырылғ ан кітапханалардың координатадары (аймақ, қ ала, мемлекет);

· ө зінің білім беру мекемесіндегі кітапхана фондтарының мү мкіндіктері;

· кітапханалақ каталогтардың тү рлері;

· интернеттегі жү йелер тізбегі;

· библиографияны қ ұ ру мен дайындау ережесі;

Қ абілеттілік:

· кітапханадағ ы қ ажетті деген ә дебиетке қ атысты сұ ранысты дұ рыс дайындау;

· берілген мә селелер бойынша ә дебиеттер тізімін қ ұ ру;

· берілген мекен жай бойынша интернеттегі ақ параттық мү мкіндіктерді қ олдана отырып, керекті сайт пен беттерін табу;

· ГОСТ талабына сай оның негізгі шарттарын орындай алу;

· ақ патартты жү йелендіру (кесте, картотека, берілгендердің компьютерлік базасы, графикалық бейне);

· ұ зақ мерзімді жұ мыс кезінде денсаулық ты сақ тау тә сілін қ олдану;

Ә рекет тә жірибелері:

· училище, аймақ қ аладағ ы кітапханалардың алфавиттік жә не пә ндік каталогын іздеу жұ мысы;

· интернет сайытындағ ы білім беру ақ параты бойынша іздеу жұ мыстарын жарнамалау;

· оқ у –ақ параттық хабарландыруды жіберудегі электрондық пошталарды қ олдану;

Ә рекет ө німділігі:

· оқ у тақ ырыбы мен жұ мыс мә селесі бойынша библиография;

· мә селелер бойынша ә дебиеттер тізімі;

· берілген тиматика бойынша журнал статьяларының картотекасы;

· рекомендатцияланғ ан кітаптардың ішінен біреуіне деген аннотация;

Магистр дайындық программасын жобалауда жеке мазмұ нды блок бойынша білім беру нә тижесі келесі жағ дайлармен кө рсетіледі:

Гуманитарлы дисциплинаның блоктарын игерудегі оның негізгі нә тижелері:

· кә сіби ойлау мен жү ріс-тұ рыстың гуманитарлық стилін қ арастыру;

· білім беру ә рекетінің мә дени, аксиологиялық контекстін игеру;

· білім беру жү йксімен процесінің дамуының логикасы мен табиғ аты жайлы интегративті білімдер;

· рефлексивті мә дениет;

Математикалық -дисциплина блогын игерудің негізгі нә тижесі:

· қ оғ ам ө міріндегі табиғ ат, қ оғ ам, адам арасындағ ы междисциплиналары тү сініктемелерге жауап беретін білім беру процестерінің орны мен рө ліне деген фундаменталды кө зқ арас;

Психологиялық -педагогикалық дисциплинаның блогын игерудің негізгі нә тижелері.

· ә рекеттің гуманистік ориентациясы;

· білім беру стратегиясының дамуындағ ы ә лемдік жә не отандық тә жірибелер тізімі;

· білім беру облстарында инновациондық тақ ырыптың негізгі шешімі бола алатын теориялық -ә дісткмклік білім;

· адамдармен басқ ару, ү йрету бө лімдерінде жұ мыс істеуге мү мкіндік беретін ә леуметтік- педагогикалық технологияларды игеру;

· ө з аймағ ындағ ы ү здіксіз білім беру идеяларының жү йелендіру жолдар мен логикасын тү сіну;

Мамандандырылғ ан дисциплина блогын игерудің негізгі нә тижелері:

· білім беру жобасын жү йелендіре алу, инновациондық ә рекетті мамандандырылғ ан бағ ыт бойынша орындай алу, білім беру тә жірибесін жалпылау мен игере алу қ абілеті;

· мамандандырылғ ан дисциплина бойынша оқ ытушылық, ә дістемелік, басқ ару ә рекетіне деген дайындық;

НИР бө ліміндегі дайындық тың негізгі нә тижесі:

· инновационды білім беру жү йесінде ә рекеттің ғ ылыми зерттелген, эксперименталды, ұ йымдық басқ ару тә сілін орната алу тә жірибесі;

· магистірлік зерттеу жобасын жазу;

· аспирантура қ атарында білімді жалғ астыруғ а деген дайындық.

Оқ у программасын қ ұ руғ а студент пен мұ ғ алімнің оқ у жұ мысын қ олдайтын ақ параттық қ айнар кө здердің тізімі жатады (ә леуметтік -ә дебиет, интернет-ресурстар). Сонымен мә тін программалар қ ұ рамына бақ ылау жә не иесттік тапсырмалар тізбегін жатқ ызуғ а болады. Оқ у программасын жобалауда оқ у орындарындағ ы шынайы уақ ыт пен материялдық ресурстарды есепке алу міндетті. Программа мазмұ нының шынайы моделі қ ұ рылатын жобаларды бө луге болады, бұ л-модель апробирилациялануғ а, ол шынайы білім беру процесінің вариотивті шарттарында корректиризацияланады.

Оқ у жоспарын жобалу: Ә р оқ у орны оқ у жоспары ү шін қ андай пә ндерді іріктеп алу керек екендігін, қ андай байланыста негізгі базалық цикілді, профильдік дисциплиналарды, іріктеу бойынша дисуиплиналарды орналастыруғ а болатынын біледі. Материялды игеруде логикалық пен ү здіксіздікті қ алай қ амтуғ а болады? Осы сұ рақ тардың барлығ ын шешу оқ у жоспарының дең гейінде білім беру мазмұ нын жобалаудың міндеттілігіне жү гінеді.

Оқ у орының оқ у жоспары – дисциплиналардың игеру реттілігін жә нет лоарды семестр бойынша орналастырылуын қ амтитын қ ұ жат комплектісі жә не оқ у орнының кадрлік, материялды техникалық потенциялын эффективті тү рде қ олдану. Білім беру мекемесінің ү лгі ретінде қ олданылатын оқ у жоспары мемлекеттік білім беру стандарттарымен анық талғ ан. ГОСО –ғ а негізделе отырып, мекеме ө зінің оқ у жоспарын қ ұ рады. Оқ у жобаның субьектілеріне білім беру орындарының админстрациялық ө кілдері жә не оқ у жұ мысына деген жауапкершілікті ө зтмойнына алатын адамдар: завучтар, ә дістемелік бірігулердің жетекшілері, декандардың орынбасарлары, кафедра мең герушілері жатады.

Оқ у жоспарының қ ұ рылымдық компонентіне оқ у процесінің графигі, оқ ушылардың уақ ыт бюджет бойынша мағ луматтар, оқ упроцесінің жоспары, оқ у тапсырмаларының тү рі бойынша орналасу реттілігі, уақ ыт аралық жә не соң ы қ орытынды бақ ылау мен қ орытынды аттестация формалары жатады. Оқ у процесінің графигін қ ұ ру ү шін бө лімнің аттестация мен демалыстардың барлық тү рінің орналасу реттілігін ескеріп алғ ан жө н. Графикті білім беру курсымен бірге алдын ала жоспарланғ ан уақ ыт шығ ындары кө рсетіледі:

1. теориялық білімнің барлыұ тү рі;

2. оқ у, ең бек тә жірибесін (мамандық профилі бойынша);

3. уақ ыт аарлық аттестацияны

4. демалыстар;

5. диплом алдындағ ы тә жірибе;

6. қ орытынды мемлекеттік аттестацияғ а деген дайындық;

7. қ орытынды мемлекеттік аттесткциян;

оқ у процесінің графигі мамандық бойынша ГОСО ғ а негізделеді. Студенттің бюджеттік уақ ыт бойынша мағ лұ маттыры жылдық боынша білім беру программасын игеру мең герілуін кһ рсетеді. Бюджеттік уақ ыт бойынша орналасқ ан кестеде білім беру курстары бойынша уақ ыт кө рсетіледі:

· теориялық білім (апта жә не сағ ст);

· уақ ыт аралық аттестация (апта);

· кә сіби практикамен қ орытынды мемлекеттік атестацияғ а деген дайындық;

· соң ғ ы мемлекеттік аттестацияны (апта);

· демалыстар (апта);

· мемлекеттік кү ндер (апта);

оқ у жобасы оқ у орнының соның ішіндегі білім беру процесінің уақ ыт мерзімі мен мазмұ нын, оқ у ауырпалғ ын кө рсетілген негізгі қ ұ жаттарының бірі болып табылады. Онда теориялық білімді жобалау, аптағ а кә сіби білімді семестр бойынша, маман профильі бойынша практиканы жоспарлау кө рсетілген.

Игерілген оқ у дисциплиналарын уақ ытпен жоспарлауы келесі циклдермен орындалады:

Теориялық білім федералды компонент дисциплинасы, сонымен қ атар:

· жалпы гуманитарлық жә не ә леуметтік эканомикалық дисциплина;

· математикалық жә не жалпы жаратылыстану мен ғ ылыми дисциплина;

· жалпы кә сіби дисциплиан;

· арнайы дисциплина;

· кә сіби практика;

· білім беру мекемесімен орнатылатын студентті іріктеу бойынша қ ұ рылғ ан дисцмплина;

· терең детілген дайындық бағ ыты (оқ у бө лім дең гейін кө теру ү шін);

· оқ у орнының резерві:

· теориялық білім-ұ лттық аймақ тық компоненттің дисциплинасы;

· факульттативті

· консультациялар (ә р оқ у тобына);

Аймақ тық компоненттің мазмұ ны білім беру мекемесімен немесе Федерация субьектісімен орындалады. Компоненттің мазмұ ны дайындық тың терең дігімен, қ атысушылардың еркі бойынша қ ұ рылғ ан дисциплинамен, білім беру мекемесінің орнатылуымен, білім беру мекемеснің уақ ыт резервімен, арнайы дисцплина. Циклдегі уақ ыт резервімен, факультативті дисциплинамен нақ тыланады. Ол сонымен қ атар олардың вариативті бө лімін қ ұ руда жү йелене алады. факультативті сабақ тарды жоспарлау жә не олардың мазмұ ны қ атысушылардың қ ажеттілігіне байланысты, ГОСО –қ аймақ тық компонент тапсырмаларын жү йелендіруде ө здігінен орындалады.

Кә сіби білім беру орындарында практиканы жоспарлау логикалық реттілікті орнатуғ а деген қ ажеттіліктерге сә цкес орындалады. Ең алдымен бірінші реттілік кә сіби дағ дыларды ө ідеуге қ атысты оқ у пратикасы жү ргізіледі, кеқ ін мамандық профилі бойынша практика, соң ында оны мамандандаралғ ан практика аяқ тайды.

Нормативті қ ұ жаттар бойынша, қ азіргі таң да кә сіби практика, лабараториялық жә не практикалық тапсарсмалар, курстық жұ мыстардың орындалуы уақ ыттың жалпы кө мегінен бастап, 40 -50 қ ұ ру керек.

Кө рсетілген компнненттермен бірге оқ у жоспарының қ ұ рылымына.

1. Оқ у жоспарына деген тү сіндірмелі қ ағ аз;

2. дисциплина бойынша тематикалық жоспарлар, ү лгі ретінде оқ у дисципоина программалары;

3. лабаратория

Тү сіндірмелі қ ағ азда оқ у жолының бағ ытталуы, басты қ ұ жаттар, дисциплина бойынша оқ у уақ ытын орналастыру. Уақ ыт резервін қ олдану, қ осымша арнайы оқ у ұ йымының атаулары, факультативті білімді жоболау ерекшелігі, аттестация ө згерісінің мү мкін болатын мерзімдері жатады.

Дисциплина бойынша тематикалық жоспарлар лекция мен практикалық сабақ тарғ а жұ мсалғ ан сабақ пен уақ аттың жү ргізілу тематикасын ашады. Оқ у жоспарының қ арастырылғ ан компоненттерінің бір ғ ана кестеде кө рсету ың ғ айлы.Практиктер ү шін басты қ иыншылық ты оқ у процесінің жоспарын жобалауы кө рсетеді. Оқ у процесінің жоспары мамандық бойынша мемлекеттік білім беру стандартының, оқ у процесінің графигінің негізінде қ арастырылады.

Оқ у процесінің жоспарын жобалаудағ ы қ ажетті толық тырулар:

· оқ у дисциплинасының тізбегі білім беру дең гейін сә йкес білім беру стандарттарында кө рсетілген;

· нақ ты бір дисциплинаны игерудегі оқ у ауыртпалылығ ының максималдылығ ы жә не ө зіндік оқ у ауыртпалығ ы;

· міндетті оқ у тапсырмаларын курс, семестр, бойынша орналастыру;

· уақ ыт аралық жә не қ орытынды аттестауияларды тө рт семестр бойынша орналастыру экзамен саны, курстық жоспарлар саны.