Жоспары. 1. Әңгімелесу әдісі оқушылардың терең рухани адамгершілік әңгімеге тарту тәсілі.

1. Ә ң гімелесу ә дісі оқ ушылардың терең рухани адамгершілік ә ң гімеге тарту тә сілі.

2. «Ө зін ө зі тану» сабақ тарындағ ы ә н айту жә не музыка.

3. Ө сімдіктерге, жануарларғ а музыканың ә сері.

Дә рістің қ ысқ аша мазмұ ны: Музыканың ө сімдіктерге ә сері.

Белгілі ү нді ғ алымы Джагадас Чандра Боуз ө сімдіктерге тә жірибе жү ргізеді. Кейіннен оның ісін жалғ астырғ ан Мадрас қ аласындағ ы Аннамалай университеті ботаника кафедрасының мең герушісі доктор Т.С.Сингх 1950 жылы су ө сімдігі гидриллағ а тә жірибе жү ргізген. Ғ алым кү ннің шығ уымен ө сімдік клеткасындағ ы протоплазма жылдам қ озғ алысқ а тү скенін байқ ағ ан Сингх 6 фут (1фут=0, 3м) биіктікте электрлік камертонды жарты сағ атқ а қ осқ аннан кейін таң ғ ы 6да протоплазма қ озғ алысының жылдамдығ ы тү с кезіндегі жылдамдық қ алпына жеткенін анық тағ ан.

Содан кейін Сингх кө мекшісінен гидрила жанында скрипка тартуды ө тінген. Скрипка ойыны ә серінен протоплазменың қ оғ алыс жылдамжығ ы артқ ан.

Осы тә жірибе нә тижесіне сү йене отырып, Сингх гү лдер мен кө кө ністерді зерттеген. Тә жірибесі тағ ы да сондай нә тиже кө рсеткен. Ө сімдіктердің жапырақ тары екі айда 72 пайызғ а, биіктігі 20 пайызғ а артқ ан. Бұ л тек екі айда ө ол жеткізген нә тиже.

Жасалғ ан тә жірибелер нә тижесіне сү йене отырып, доктор Сингх Бихар ауылшаруашылық журналында былай деп жазды: «Ө сімдітердің ө суіне, гулденуіне, пісуіне жә не ө німділігіне ү йлесімді дыбыс толқ ындарының ә сер етеіні сө зсіз».

20 ғ асырдың 60шы жылдары КСРО заманында ауылшаруашылық дақ ылдарына тә жірибелер жасалғ аны белгілі. Кү йтабақ қ а жазылғ ан музыканы динамик арқ ылы ойнатқ анда, ө нім аудан бойынша жиналғ ан орташа кө рсеткіштен 25-60 пайызғ а жоғ ары болғ ан.

АҚ Ш-та 50-шы жылдары бағ бан Артур Локер оранжереяғ а музыка қ осқ ан. Нә тижесінде, бақ ө сімдіктерінің музыканың ә серінен жақ сы ө скені байқ алғ ан. Сабақ тары мен гү лдері кө бейіп, тү стері ашық рең ге бө леніп, ұ зақ мерзім бө ленген.

Музыканың ө сімдікке қ олайлы болғ аны анық талғ аннан кейін, барлық ә уен ө сімдікке қ олайлы ә сер етеді ме? Деген сұ рақ қ ойылғ ан.

Дороти Ретоллак (АҚ Ш зерттеушісі) ү ш гү лзарғ а тә жірибе жү ргізген. Екі гү лзарғ а динамик орнатқ ан. Ү шіншісіне орнатпағ ан. Бірінші гү лзарғ а батыстық жә не шығ ыстық классикалық музыка қ осылғ ан; екіншісінде рок стиліндегі «хэви метал яғ ни ауыр рок» музыкасы қ осылғ ан. Бірнеше кү ннен кейін, бірінші гү лзардағ ы ө сімдіктердің динамик бағ ытына қ арай ө скені байқ алды. Сонымен қ атар классикалық музыканы ұ зақ уақ ыт қ осқ анда, ө сімдіктер динамикке шырмалып ө скен.

Екінші гү лзардағ ы ө сімдіктер динамиктен басқ а жақ қ а бұ рылып ө скен. Ал, музыка қ осылмағ ан гү лзардағ ы ө сімдіктерге қ арағ анда классикалық ә уен қ осылғ ан гү лзар ө сімдіктері бір аптадан кейін ө те жақ сы қ алыпта ө скен.

Классикалық музыка қ осылғ ан гү лзар ө сімдіктері ұ зарып, қ алың болып ө скен. Рок музыкасының ә серінен ө сімдіктер солып, ө ліп қ алғ ан. Немесе сиреп, сабақ тары жің ішкеріп, тү рлі бағ ытта жапырылып қ алғ ан. Дороти Ретоллак ө з кітабында гү лзардың суретін кө рсетіп, оны «Бейберекет!» (Хаос!) деп сипаттайды.