III. Орчуллһна көдлмш.

Тем временем шахматы убрали, и в кибитку вошел Баазр, неся перед собой большую деревянную чашу, полную праздничного мяса – дотура. Все почтительно отступили со стола. Дорджи, готовясь к праздничному обряду, приказал Баазру повернуться спиной. Тихо-тихо было в кибитке, тихо-тихо было во всем кочевье. И в этой тишине Дорджи начал свой торжественный йорел.

- Пусть сытный пар нашего дотура долетит до наших предков и их насытит … Пусть души наших отцов, наших матерей, принося нам счастье и храня нас от бед, обретут в иной жизни счастливое перевоплощение… Повернись теперь лицом, - вновь приказал он Баазру.

IV. Билгин кө длмш.

4.1. Ө ггдсн тө рә р келвр тогтаһ ад, ухан-тоолврарн хувалцтн. Тө р: «Мини иргч».

Некврмү д:

1. Деед ү нлгчнь – эврә ухан-тоолвран чикә р, тодрхаһ ар, ү лгү рлҗ келлһ н.

2. Дигтә -даратаһ ар, грамматическ чикә р келҗ чадлһ н.

3. Ашлвр һ арһ җ чадлһ н.

4.1. Сурһ улин проект белдлһ нә тускар кү ү ндвр тогтатн.

V. Ү гин болн келнә туск 15 ү лгү р болн цецн ү г чееҗ ә р келә д, 1-2 ү лгү рин чинринь цә ә лһ җ ө гтн.

март2014

Гч класст хальмг келнә шү ү врин даалһ врмуд

9 класс

11 - вариант

I. Текстә р кө дллһ н.

1) Иигҗ зовҗ бә ә сн мини экдм генткн зә ң г соң гдна:

- Нойна кө длмшчнр дунд тана кө вү н Антон ү згднә, - гиҗ нег кү н келҗ.

2) Ә вртә гидгә р байрлсн мини экм удл угаһ ар нег кү ү нә с мө ринь сурҗ унад, нан тал ирлә. 3)Мини экм нойна хашаһ ас зө вә р ууҗ мд мө рнә сн бууһ ад, намаг кү лә һ ә д, зогсад бә ә җ. 4) Нег кө длмшч терү г ү зә д, ө ө рдә д кү ү ндҗ. 5) Тер кү н нанд зә ң глв. 6) Би гү ү һ ә д экү рн ирү в.

7) Кө вү һ ә н олсн экин байрт кемҗ ә н уга! 8) Эн асхрулад уульҗ ана. 9) Хә рий гиҗ эн эрҗ ә нә. 10) Кө вү н угаһ ар гертә н бә ә нә гидг дегд кү чр гиҗ ә нә. 11) Би экә н тө вкнү лх арһ хә ә нә в:

- Би эн нойнад һ урвхн җ ил кө длхв. 12) Ик мө ң г олхв. 13) Тегә д мана бү лд цуһ араднь сә н болх.

14) Келсим соң сад, экм тогтнв. 15) Кухньд экә н дахулҗ одад, кухаркд келә д, терү нд хот ө гү в. 16) Мини теҗ ә л бас му бишинь эн ү зҗ иткв.

1.1. Текст оньган ө гч умштн.

1.2. Текст нер ө гә д, чинр- утхинь заатн.

II. Деформированн текст чиклә д, «Хаврин йө рә л» тогтатн.

1) Ноһ ан ө всн нә ә хлә д

2) То кү цц, толһ а бү тн,

3) Ә мтн делкә цуһ арн

4) Цандг-усн элвҗ җ,

5) Хуцин ө вр хуһ рл уга

6) Хулха, худлын аюл уга,

7) Амулң г менд бә ә тхә!

8) Цасн шулун хә ә лҗ,

9) Хурһ ин шиир кемтрл уга,

10) Хов хууҗ ин шилтә н уга,

11) Нарн герл дуладхад

III. Орчуллһ на кө длмш.

Коротка ночь в калмыцкой степи. Поздно ложатся спать чабаны. До полуночи на стоянках ведут они неторопливые беседы. Расположившись на телегах, а то и прямо на земле, они обсуждают свои насущные заботы. А забот у них немало.

Овцы, сытые, уставшие за день, лежат чуть поодаль. Рядом с ними – их верные стражи, огромные белые овчарки. Эти не отдыхают, они ходят взад – вперед, чутко прислушиваясь к звукам и запахам. Малейший шорох – и они уже неготове. Собака для чабана – лучший друг и помощник.