Гистамин және антигистаминдік преператтар

Гистамин – маң ызды биологиялық амин, молекулалық салмағ ы ІІІД, ә ртү рлі жасушалардың жә не жү йесінің физиологиялық функциясын, оның ішінде иммунды қ абілеттік жү йесінің функциясына қ атысады. Гистамин аллергиялық реакцияның жедел тү рінің медиаторы.

Гистамин организмге тағ аммен тү седі. Гистамин сү тте, нанда, етте, кейбір ө сімдіктерде (қ ызанақ та, қ алақ айда) бар. Организмде гистамин тағ ам белоктарынан фермент гистидиндекарбоксилаза жә не оның кофакторы пиридоксальфосфат ә серімен гистидиннен қ ұ рылады.

Қ алыпты жағ дайда гистаминнің кө бі организмде тез ыдырайды. Гистамин метаболизмі бірнеше жолмен жү реді, оның ішінде маң ыздысы:

1) минметилтрансферазамен метилирование (ішекте, бауырда, моноциттерде);

2) тотығ у дезаминдеуімен – (ұ лпаларда, ішекте, бауырда, бү йректе, тері, плацента, айырша без, эозинофил, нейтрофильдерде).

Гистаминның басқ а бө ліктері организмде байланысқ ан (инертті) тү рде жү реді. Гистаминның негізгі депосы – базофильдер (ұ лпа жә не қ ан), одан кейін тромбоциттер. Кісіде гистамин теріде, (ә сіресе қ абақ, бас, мойын) жә не ө кпеде кө п. Ұ лпа базофильдерінде гистамин гепаринмен қ осылғ ан комплексте жү реді. Базофильдердің дегранулациясында гистамин жә не гепарин бө лініп шығ ып, ә р қ айсы жеке ә сер етеді.

Гистаминнің жасушалардан бө лініп шығ уы иммунологиялық (арнайы) жә не иммунологиялық емес (арнайы емес) механизмдерімен жү реді.

Гистамин бө лінуінің иммунологиялық механизмі – IgE аллергенмен базофильдердің ү стіне байланысып, дегрануляциясын дамытып, гистамин босап шығ ады. Аллергиялық реакцияның жедел тү рінде ү лпа базофильдерінен клетка ішіндегі гистаминдердің 20 – 35 пайызы шығ ады. Бө лініп шық қ ан гистамин кері байланыспен, гистаминдердің одан ә рі шығ удың анафилакциялық реакциясы басынан бастап басады. Бұ л процестің негізгі реттеушісі – ЦАМФ. Организмде ЦАМФ – тың дең гейін кө бейтетін заттар (метилксантин, катехоламиндер, кейбір бактериальды токсиндер жә не басқ алар) гистаминнің шығ уын тоқ татады.

Гистаминді иммунологиялық емес жолмен базофильдерден шығ аратындар – гистамин - босатқ ыштар, мұ ндайда IgE қ атыспайды, базофильдердің дегрануляциясы болмайды. Қ азіргі заманда 100 ден аса ә ртү рлі заттар гистамин – босатқ ышына жатады. Олардан дамығ ан реакцияны – псевдоаллергиялық реакция - патологиялық процестің, клиникасы нағ ыз аллергиялық реакцияғ а ұ қ сас, бірақ дамуында иммунологиялық стадиясы жоқ.

Псевдоаллергиялық реакцияның даму механизмі:

1. Организмде гистаминнің мө лшері кө бейген

а) ә ртү рлі босатқ ыштардың ә серімен гистамин шығ ады;
б) гистаминнің бейтараптануы бұ зылғ ан, мысалы, ұ зақ уақ ыт туберкулезге қ арсы препараттарды, анальгетиктерді, антибиотиктерді қ олданғ анда;

в) гистаминнің тағ аммен денеге тү суі;

г) ішек микрофлорасының декарбоксиялық белсенділігімен цистидиннен, фениланиннен, тирозиннен гистаминнің кө птеп қ ұ рылуы. Мысалы, дисбактериоз дамығ анда.

2. Комплемент жү йесінің белсенуі бұ зылғ анда;

3. Арахидон қ ышқ ылының метаболизмі бұ зылғ анда.