Суды әкету жүйесін жобалау

Тақ ырыбы Сарқ ынды суды тазалау ә дістері

Дә рісте қ аралатын сұ рақ тар

1. Сарқ ынды суды тазалау ә дістері.

2. Суды ә кету жү йесін жобалау

Сарқ ынды суды тазалау ә дістері

Сарқ ынды суды тазалауғ а тө мендегiдей ә дiстерді қ олданылады: механикалық, химиялық, физика-химиялық жә не биологиялық ә дістер.

Механикалық ә дiс сарқ ынды судың қ ұ рамындағ ы кү рделi минералды заттарды ерiтiлмейтiн қ оспаларды ұ стау ү шiн қ олданады. Бұ л ә дiске келесi қ ондырғ ылар мен ғ имараттар жатады. Қ абылдау камерасы, кереге, қ ұ м ұ стағ ыштар мен тұ ндырғ ыштар.

Су тұ ндырудың жұ мыс істеу қ абілетін кө теру ү шін тө мендегідей ә дістер мен қ ондырғ ылар қ олданылады. Олар сарқ ынды суды аэрациялау, биокоагуляторлар, табиғ и аэрациясы бар мө лдіреткіштер, мө лдіреткіш шіріткіштер, екі сатылы тұ ндырғ ыштар, флотаторлар, мұ най ұ стағ ыштар мен май ұ стағ ыштар. Тұ ндырғ ыштардың тұ ндыру тиімділігі 60 % дан аспайды.

Биологиялық ә діс- сарқ ынды су қ ұ рамындағ ы органикалық жә не коллоидты қ оспаларды тазарту ү шін қ олданылады. Сарқ ынды суды биологиялық тазалау ә дісінің екі тү рі бар: табиғ и жә не жасанды.

Табиғ и биологиялық тазалау ә дісінің қ ұ рамына келесі ғ имараттар кіреді: сү зу алаң дары, суландыру алаң дары, биологиялық тоғ андар, тотық тырғ ыш каналдар. Жасанды биологиялық тазалау ә дісінің қ ұ рамына кіретін ғ имараттар: аэротенктер жә не биофильтрлер. Биологиялық ә діспен тазартқ анда тазарту дә режесі 90-95% жетеді.

Химиялық ә діс –негізінде ө ндірістің суын тазарту ү шін қ олданылады. Химиялық ә дістің қ ұ амына тотық тыру ү шін, нейтрализациялау ү шін реагенттер қ олданылатын процестер мен ғ имаратттар жатады.

Физика-химиялық ә дісте ө ндірістің суын тазарту ү шін қ олданылады. Бұ ғ ан: флотация, ион алмасу, булану, тоң азыту, электрлі химиялық, адсорбция ә дістері жатады.

Сарқ ынды суды жоғ арыда аталғ ан ә дістермен тазартқ ан соң суаттарғ а тастау алдында зарарсыздандыру қ ажет. Зарарсыздандыруғ а қ олданылатын негізгі процестер: хлорлау, озондау, ультродыбыс пайдалану, ультрокү лгін сә улені пайдалану жә не кү місті пайдалану. Зарарсыздандыру процестері ө тетін ғ имараттарды атайтын болсақ: хлорлау қ ондырғ ылары, араластырғ ыш, тү йістіруші бассейн жә не тү йістіруші сыйымдылық тар.

Суды ә кету жү йесін жобалау

Сарқ ынды суларды жинау, ә кету, тазарту жә не су қ оймасына жіберу жұ мыстары суды ә кету жү йесі арқ асында атқ арылады жә не ол мынадай элементтерден тұ рады: ү й ішілік жә не цехтық суды ә кету қ ұ рылымы; сыртқ ы квартал ішілік суды ә кету тармағ ы; сыртқ ы кө шелік суды ә кету тармақ тары; сорғ ы станциялары, арынды қ ұ бырлар, тазарту орындары; сарқ ынды суды су қ оймасына жіберу. Ү й ішілік суды ә кету (2.6 сурет) сарқ ынды суды қ абылдау мен ғ имарат сыртына шығ аруғ а арналады.

Раковиналарда, қ ол жуғ ыштардан, унитаз, ванна жә не т.б. санитарлық -техникалық аспатардан ө зіндік ағ у арқ ылы желілерге, одан аулалық қ ұ дық қ а ағ ады. Суды ә кету жү йесін желдету шатырдағ ы бө лмелер арқ ылы ауа шығ ару арқ ылы іске асады. Сыртқ ы квартал ішілік тармақ аулалық қ ұ дық тардан сарқ ынды суды жинап, кө шелік суды ә кету жү йесіне тасымалдауғ а арналады. Квартал ішілік қ ұ бырларды і=0, 01 ең іспен тартады жә не соң ына бақ ылау қ ұ дығ ын орнатады.

Су ә кету тораптары мен тасымалданатын сарқ ынды судың қ ұ рамында кө п мө лшерде органикалық ерiген жә не минералдық ерiмеген қ оспалар болады.

2.6 сурет- Ү й ішілік суды ә кету жү йесі

1-қ ол жуғ ыш; 2-унитаз; 3-раковина; 4-ванна; 5-гидрозатвор;

6-ә кету қ ұ быры; 7-желі; 8-тазарту; 9-шығ ару қ ұ дығ ы; 10-шығ ару.

Су ә кету қ ұ бырының кесiндi қ ималарын атайтын болсақ: дө ң гелек, жартылай дө ң гелек, эллипс тә рiздi, жұ мыртқ а тә рiздi, бесбұ рышты, тiкбұ рышты, трапеция тә рiздi (науа) (2.7 сурет).

Гидравликалық жағ ынан ең берiк тиiмдiсi дө ң гелек тә рiздiсi болып табылады.

Кө ше қ ұ бырларының диаметрi 200 мм, ал аула қ ұ бырларының 150 мм кем болмауы керек.

Есептi толу дә режесi деп – қ ұ бырдағ ы судың мах арын терең дiгiнiң оның диаметрiне қ атынасын айтамыз.

2.7 сурет- Су ә кету қ ұ бырының кесіндісі

а-дө ң гелек; б - жарты дө ң гелек; в - шатырлы; г - жұ мыртқ а тә різді; д - эллипстік; е- шатырлы

Сыртқ ы су ә кету жү йелерiн жобалау

Жобалағ ан кезде негiзгi қ ажеттi материал ретiнде елдi-мекеннiң бас жоспары болып саналады. Жоспар бойынша бассейндерге бө лiнiп содан кейiн мемлекеттiк санитарлы эпидемиялық балық ты жә не суды қ орғ ау инспекциясымен келiсе отырып тазарту станциясының суын суатқ а жіберу орны белгiленедi. Кө ше қ ұ бырлары жол бойымен тартылады. Оларды тартудың ү ш ә дiсi бар:

1. кө лемдiк ә дiс

2. кварталдың тө менгi қ ырымен суды ә кету ә дiсi (2.8 сурет)

3. квартал аралық ә дiс.

2.8 сурет- Кварталдың тө менгi қ ырымен суды ә кету ә дiсiнің сұ лбасы

Қ ұ бырларды кө лемдік тарту ә дісінде кварталдың жан жағ ынан қ оршай қ ұ бырлар тартылады. Бұ л ә діс егер жер бедері жазық, квартал ө лшемдері ү лкен болғ ан жағ дайда қ олданылады.

Кварталдың тө менгі қ ырымен тарту ә дісі жер бедері айқ ын жағ дайда кварталдың бір немесе екі қ ырынан суды алу қ арастырылады.

Жергiлiктi жағ дайларғ а байланысты ең таяз тарту терең дiгiн d=500мм дейiн қ ұ бырлар ү шiн 0, 3м ал диаметрі одан кө п болса 0, 5м жердiң қ ату терең дiгiнен жоғ ары алады.

Ә р тү рлі диаметрлі қ ұ бырлар ү шін тарту терең дігі келесі тең деумен анық талады.

H=h-(0, 3-0, 5)> (0, 7+d) (2.10)

мұ ндағ ы: h - топырақ тың қ ату терең дігі, м; d-қ ұ быр диаметрі, мм