Тарату материалы. Жіктеу (лат. Classis – разряд, топ + facere – жасау) – бұл көптеген объектілерді, мысалы заттар мен құбылыстарды

Жіктеу (лат. Classis – разряд, топ + facere – жасау) – бұ л кө птеген объектілерді, мысалы заттар мен қ ұ былыстарды, кластарғ а, топтарғ а жә не басқ а да қ ұ рылымдарғ а ә рқ айсысына жалпы болатын белгілі бір белгілеріне байланысты бө лу.

Тауарлар класы – жалпығ а біріктірілген топ қ ажеттіліктерін қ анағ аттандыратын тауарлардың тү рлері.

Жіктеу ә дістері деп кө птеген объектілерді бө лу ә дістерінің (тә сілдерінің) жиынтығ ын айтады. Жіктеудің екі тү рі бар: иерархиялық жә не фасетті.

Жіктеудің иерархиялық ә дісі – бұ л бө лінетін бастапқ ы объектілерді ұ қ сас белгілері бойынша рет-ретімен жіктеу топтарына бө лу, ол жіктеу топтары ө з кезегінде негізгі ұ қ сас белгілері бойынша топшаларғ а, тү рлерге бө лінеді. Бұ л жү йе бө лінетін объектілер арасындағ ы ұ қ састық тарды да жә не айырмашылық тарды да кө рсетеді.

Объектілерді иерархиялық жіктеуді келесі ретпен жү ргізеді:

· нақ ты міндеттерді шешу ү шін жіктеуді қ ажет ететін кө птеген объектілерді анық тайды;

· осы анық талғ ан объектілерді жіктейтін негізгі белгілері (қ асиеттері, сипаттамалары, кө рсеткіштері, параметрлері жә не т.б.) бө лінеді;

· жіктеу белгілерінің, сатыларының жә не терең дігінің оптимальды саны белгіленеді;

· белгілері бойынша жіктеу реті, яғ ни бө лу дең гейі мен оның саны таң далады.

Кө бінесе келесі реттілікте жіктеледі: класс – подкласс – топ – топша – тү р – тү рше.

Иерархиялық жіктеуді қ ұ ру кезіндегі кү рделі сұ рақ тардың бірі бө лу негізі ретінде қ олданылатын белгілер жү йесін таң дау жә не оның ретін анық тау болып табылады (яғ ни қ андай белгілері бойынша жіктеу маң ызды екенін анық тау).

Жіктеудің фасеттік ә дісі - бұ л кө птеген объектілерді бір белгісі бойынша жеке, бір-біріне тә уелсіз топтарғ а параллельді бө лу. Бұ л жү йе объектілер арасындағ ы ерекшеліктерді кө рсетеді. Яғ ни нақ ты міндеттерді шешу ү шін объектілер ө здеріне тә н бір белгілері бар бір-біріне тә уелсіз жіктеу топтарына бө лінеді.

Фасеттік ә дістің ерекшелігі, кө пшілікке бө лу жеке белгілен жалпы белгіге қ арай принципі бойынша жү ргізіледі, яғ ни нақ ты сипаттамалардың ә ртү рлі жиынтық тарының негізінде нақ ты бө ліну кө пшілігі қ алыптасады.

Жіктеудің фасеттік ә дісіне мысал ретінде дә рілік заттарды жарамдылық мерзімі, шығ ару формасы, бумасы, дайындаушылар жә не т.б. белгілері бойынша жіктеуді алуғ а болады.

Жіктеу ережелері объектілерді бө лу жү ргізілетін ә ртү рлі ә діс-тә сілдерді жә не белгілерін таң дау ү шін арналғ ан. Иерархиялық жә не фасеттік ә дістер ү шін маң ызды ереже қ олдану мақ сатына байланысты жіктеу ә дістерін таң дау болып табылады.

Иерархиялық ә дісте объектілерді жіктеудің ережесі келесідей:

· объектілерді бө луді барлығ ына жалпы ұ қ сас белгілерінен бастайды;

· ә рі қ арай бө лу ә р дең гейде бө лудің осы этапы ү шін маң ызы бар бір белгісі бойынша жү ргізіледі;

· ә р дең гейде бө лу нә тижесінде алынғ ан топшалар жоғ ары тұ рғ ан тек бір топқ а қ ана жатқ ызылады, яғ ни ол қ айталанбайды жә не басқ а еш жерде кездеспейді;

· объектілерді бө лу кезекті бө лу дең гейін ө ткізіп жібермей немесе қ осымша аралық дең гейді қ оспай жү ргізіледі,

· жіктеуді тү зілген кө пшелердің сомасы бө лінетіндей етіп жү ргізеді.

Фасеттік ә діспен объектілерді жіктеудің ережесі:

· ә ртү рлі фасеттердегі белгілер бірін-бірі қ айталамайды, яғ ни ә рбір белгі бір-бірінен атауы, маң ызы жә не кодтық белгіленуі бойынша ерекшеленеді;

· объектіні сипаттайтын фасеттер санынан тек қ ойылғ ан міндетті шешуге қ ажеттісі ғ ана таң далады жә не олардың реттілігі белгіленеді (фасеттік формула):

Жіктеудің бұ л ә дістері фармацевтикалық жә не медициналық тауарларды жү ргізуде оларды жү йелік категорияларғ а: тегі бойынша, кластарғ а, топтарғ а, топшаларғ а жә не т.б. бө луде қ олданылады.

Жіктеу белгілері – объектілердің жіктеу жү ргізілетін қ асиеттері мен сипаттамалары.

Жіктеу жү ргізілетін объектілердің тұ тас белгілеріне химиялық табиғ аты, қ ұ рамы, қ ұ рылымы, қ асиеті, қ олданылуы, сыртқ ы белгілері (мө лшері, пішіні, тү сі жә не т.б.) жатады. Белгілері сапалық жә не сандық болуы мү мкін.

Жіктеу сатысы – бұ л иерархиялық ә дістегі жіктеу этапы, оның нә тижесінде жіктеу топтарының жиынтығ ы алынады. Ә рбір саты жә не топтар ө здерінің негізін салатын белгісі бойынша бө лінеді.

Белгілері мен сатыларының саны жіктеу терең дігін анық тайды.

Таң дап алынғ ан белгілердің сипатына байланысты табиғ и жә не кө мекші жіктеуді бө леді.

Табиғ и жіктеу ә рбір топтың ішкі тұ тастығ ын сипаттайтын маң ызды белгілері бойынша жү ргізіледі (қ ұ рамы, қ ұ рылымы, қ асиеті). Ол ғ ылыми зерттеудің нә тижесі жә не маң ызды қ ұ ралы болып табылады жә не жіктелетін объектілерді зерттеу заң дылығ ының нә тижелерін бекітеді.

Кө мекші жіктеу объектілерге белгілі бір реттілікті беру ү шін қ олданылады. Бұ л жіктеудің негізіне сыртқ ы белгілері алынады, мысалы таралар мен бумалардың бастапқ ы шикізат бойынша, мө лшері бойынша бө лінуі.

Кө біне фармацевтикалық жә не медициналық тауарлар тауардың қ олданылуы, бастапқ ы дайындалғ ан материалы немесе шикізаты, ө ндіріс ә дісі, конструкциясы, мө лшері жә не т.б. бойынша жіктеледі. Ә ртү рлі тауарларды жіктеуде бұ л белгілер толығ ымен немесе жекелеп қ олданылады.

Медициналық жә не фармацевтикалық тауарларды жә не жалпы тауарларды жіктеу иерархиялық схема бойынша қ ұ рылады – жалпы белгісінен бастап жеке белгісіне қ арай. Ә рбір келесі буын алдың ғ ы буынның белгісін нақ тылау керек. Жіктеу буындарын белгілеу ү шін келесі терминдер қ олданылады: класс, подкласс, топ, тү р, тү рдің кө пшілігі, сонымен бірге топша, тү рше.

Медициналық жә не фармацевтикалық тауарларды жіктеу кезінде жіктеу топтарының тү зілу тә ртібіне қ арай жіктеудің ондық, жү здік жә н еркін жү йелері болады.

Жіктеудің ондық жә не жү здік жү йесі кезінде ә рбір жоғ ары класс сә йкесінше 10 немесе 100 келесі кластарғ а бө лінеді.

Ондық жү йенің қ ұ рылуы қ арапайым, ол кү рделі емес кодтар жү йесін таң дауғ а мү мкіндік береді. Оның кемшілігі кластар санын 10-мен шектеудің қ ажеттігі, ол бірқ атар жағ дайларда топтарды ірілендіруге жә не соның нә тижесінде жіктеудің негізгі белгілерінің бұ зылуына ә келеді. Сондық тан топтар саны кө п болғ анда жү здік жіктеу жү йесін қ олданғ ан дұ рыс.

Денсаулық сақ тауда қ олданылатын тауарлар негізінен екі класпен берілген.

93 0000 Медикаменттер, химиялық -фармацевтикалық ө нім жә не медициналық мақ саттағ ы ө німдер;

94 0000 Медициналық техника

Бұ л кластарда подкластар жә не топтар технологиялық процестерінің, бастапқ ы шикізаттың немесе фармакотерапевтикалық белгісінің ұ қ сас, жалпы болуымен бө лінеді.

Фармацевтикалық тауарлардың ә рбір тобы ө з кезегінде тауар тү рлерімен толық тырылады. Фармацевтикалық тауардың тү рі деп ө зіне тә н барлық физико-химиялық, биологиялық жә не басқ а да идентификациялық белгілері бар тауар бірлігін айтады.

Ә рбір тү р ү шін мемлекеттік стандарт бар, соғ ан сә йкес оларды дайындайды, буып-тү йеді, таң балайды жә не сақ тайды.

Қ олданылып жү рген жіктеу жү йелерінің ішінде қ олдану мақ саттарына қ арай келесідей жіктеу тү рлерін бө леді:

1. оқ улық (учебный);

2. саудалық;

3. тауарлық -стратегиялық;

4. экономикалық -статистикалық немесе жалпы мемлекеттік.

Тауартану ү шін тауарларды жіктеудің ү ш тү рінің маң ызы зор: жалпы мемлекеттік, саудалық, оқ улық.

Тауартануда қ олданылатын оқ у жіктемесінің негізгі мақ саты – уақ ытты аз жұ мсай отырып тауартану сұ рақ тарын ың ғ айлы, ү йлесімді жә не рет-ретімен оқ ып-ү йрену, яғ ни тауарлардың тұ тынушылық қ асиеттерін ә дістемелік жағ ынан дұ рыс оқ ып-ү йрену. Бұ л жағ дайда бұ л қ асиеттердің қ алыптасуының жалпымприницптерін оқ ып-ү йренуге барлық кө ң іл аударылады. Тауардың сапасын жә не тұ тынушылық қ асиеттерін қ ұ райтын негізгі факторларғ а бастапқ ы шикізат материалдары, ө ндіріс тә сілі жә не бұ йымның конструкциясы жатады. Сондық тан оқ у жіктемесінің негізіне алынатын маң ызды белгілеріне бастапқ ы шикізат материалдары, ө ндіріс тә сілі жә не бұ йымның конструкциясы жатады.

Саудалық жіктеме кең тұ тынылатын тауарлар ү шін ғ ана қ олданылады, оларғ а медициналық жә не фармацевтикалық тауарлар да жатады. Саудалық жіктеменің мақ саты – айналым процесін жетілдіру. Ол ретті жіктеу жү йесі болып табылмайды жә не тауарларды бағ а прейскурантына сә йкес топтарғ а бө луге негізделеді.

Тауарлық -стратегиялық жіктеме маркетинг стратегиясын таң дауда қ олданылады. Оның мақ саты – тауарды тұ тынудың жоғ ары дә режесіне, тұ тынушылардың максимальды қ анағ аттануына қ ол жеткізу.

Кодтау – операцияларғ а жә не ө нім атауларына шартты белгілерді беру: кодтарды, шифрларды, номенклатуралық нө мірлерді. Мұ ндай техникалық тә сіл тауарлар мен олар дайындалғ ан материалдардың ә ртү рлі жә не кү рделі аттарынан арылуғ а мү мкіндік береді. Ол жоспарлы жә не есепке алу жұ мыстарын механизациялау жә не автоматизациялаудың қ ажетті шарты болып табылады.

Код – жіктеу объектісін немесе жіктеу топтарын белгілеу ү шін қ олданылатын белгі немесе белгілер жиынтығ ы. Код мү мкіндігінше қ ысқ а, бірақ ө німнің барлық номенклатурасын қ амтуғ а жеткілікті, кө рнекі жә не оң ай оқ ылатындай болуы қ ажет. Кодтардың кө мегімен жылдам тә сілмен объектілерді идентификациялау қ амтамасыз етіледі.

Кодтың қ ұ рылымы – қ ұ рамының жә не ондағ ы белгілердің орналасу реттілігінің шартты белгіленуі. Код қ ұ рылымы келесі элементтерден тұ рады: алфавиттен, негізінен, разрядтан жә не ұ зындығ ынан.

Код алфавиті – код тү зуге қ абылданғ ан белгілердің жү йесі. Кодтар ү шін алфавит ретінде кө біне сандарды, ә ріптерді немесе олардың бірігуін, штрихтарды жә не бос жерлерді (пробел) қ олданады. Сандық, ә ріптік, ә ріптік-сандық жә не штрихты код алфавиттері болады.

Кодтың сандық алфавиті – белгі ретінде сандар алынатын код алфавиті.

Кодтың ә ріптік алфавиті – белгі ретінде табиғ и тілдердің алфавит ә ріптері алынатын код алфавиті.

Ә ріптік-сандық код алфавиті – белгі ретінде табиғ и тілдердің алфавит ә ріптері жә не сандар алынатын код алфавиті.

Штрихті алфавит коды – белгі ретінде штрихтар жә не бос жерлер (пробел) алынатын код алфавиті, олардың кең дігі сканерде сандар тү рінде оқ ылады. Мысал ретінде халық аралық практикада кең інен қ олданылатын EAN жә не UPA штрих кодтарын алуғ а болады.

Кодтың негізі – кад алфавитіндегі белгілердің саны.

Кодтағ ы белгілердің орналасу реті олардың разрядымен анық талады.

Кодтың разряды - кодтағ ы белгінің позициясы. Ә рбір белгі тауардың қ андай да бір белгісін сипаттайтын болғ андық тан, кодтың разрядының белгілі бір мә ндік жү ктемесі болады.

Бос жер – белгілердің (ә ріптердің, сандардың, штрихтардың) арасындағ ы белгілі бір қ ашық тық, ол бө лу функциясын орындайды.

Компьютер жү йесінде қ ате кодтарды жібермеу ү шін бақ ылау саны қ олданылады, ол енгізілетін кодты автоматты тү рде бақ ылауды қ амтамасыз етеді. Бақ ылау саны белгілердің негізінде белгілі бір алгоритм бойынша оқ ылады жә не кодтық белгілеудің бақ ылау бө лігі болып табылады.

Кодтағ ы белгілерді ң саны оның қ ұ рылымымен анық талады жә не бө лудің ә рбір дең гейінде тү зілетін кө пшелерге кіретін объектілер санына байланысты болады. Бө лудің ә рбір дең гейіндегі белгілер санын анық тау кезінде жаң а объектілердің пайд аболу мү мкіндігін қ арастыру қ ажет жә не кодтың резервтік мө лшерін қ арастыру керек.

Кодтаудың мақ саты идентификациялау, бө лу жә не кө птеген басқ а объектілердің ішінен табуғ а жә не тануғ а мү мкіндік беретін шартты белгілерді (кодты) беру жолымен объектілерді жү йелеу (систематизация) болып табылады. Кодтар:

· объектіні немесе объектілер тобын идентификациялауды қ амтамасыз етуі керек;

· берілген кө пшенің барлық объектілерін кодтауғ а қ ажетті жә не минимальды белгілер саны болу керек;

· кодталатын кө пшенің жаң адан пайда болатын объектілерін кодтау ү шін резерв мө лшері жеткілікті болуы керек;

· компьютер жү йесіне енгізу кезінде қ ателерге автоматты бақ ылау жү ргізу мү мкінідігмен қ амтамасыз ету керек.

Кодтау кезінде сандық, ә ріптік, сандық -ә ріптік жә не штрихты жү йелер қ олданылады.

Ө з кезегінде сандық жү йе келесідей болу керек:

· реттік, тауарларғ а код жіктеу бойынша емес орналасу реті бойынша берілгенде;

· сериялық, бұ л кезде ә рбір жіктеу топтарына ешқ андай шектеусіз серия нө мірі беріледі;

· ондық жә не жү здік, ә рбір класқ а сә йкесінше 10 немесе 100 санды бө луді қ арастырады;

· біріктірілген, қ ұ растыру кезінде ә ртү рлі шартты белгілер жү йесі қ олданылады.

Тауарларды кодтау кезінде тіркеу жә не жіктеу ә дістері қ олданылады.

Кодтаудың тіркеу ә дісі – бұ л реттік нө мірді беру арқ ылы жү ргізілетін кодтау, ал кодтық белгілеу ретінде натурарлды қ атардың сандары алынады. Бұ л кодтаудың ең қ арапайым тү рі, ө йткені объектілерді тіркеу тауарды жасау жә не тіркеу кезінде жү зеге асырылады.

Кодтаудың жіктеу ә дісі – бұ л тауарларды жіктеу негізінде жү зеге асырылатын кодтау, кодтық белгі ретінде сандар, ә ріптер жә не штрих белгілері алынады. Кодтаудың жіктеу ә дісінің екі типі бар: ретті жә не параллельді.

Кодтаудың ретті ә дісі – бұ л негізіне жіктеудің иерархиялық ә дісі алынатын ә діс. Бұ л кезде объект қ ажетті ретте кө пшелерге бө лінеді жә не кодтық белгіленуі бө лінудің ә рбір дең гейіндегі белгілердің сандық қ ұ рамы мен ретін анық тайтын берілген қ ұ рылым бойынша қ ұ рылады. Кодтың белгіленген тү зу ережелеріне тә уелді болуы, қ осымша объектілерді қ осқ ан жағ дайда резервтік кодтардың болуы қ ажеттілігі, объектіні идентификациялайтын белгі санын жә не қ ұ рамын ө згертудің мү мкін еместігі бұ л ә дістің кемшіліктеріне жатады.

Параллельді (тә уелсіз) ә діс – негізіне фасетті жіктеу ә дісі алынатын кодтау ә дісі.

Тауарлар ассортиментінің біршама ұ лғ аюына жә не ө ндіріс пен сауда саласына ЭЕМ кең інен енгізуге байланысты бү кіл ә лемде тауарларды штрихті кодтауда (ШК) қ олдана бастады.

Штрихты кодтауды қ олдану келесі процестерді біршама жақ сартуғ а жә не оптимизациялауғ а мү мкіндік береді:

· ө ндірушілерге: сұ рыптауды, есепке алуды, қ орғ а бақ ылау жасауды, тауарларды жинауды жә не тиеп жіберуді;

· кө терме сатушыларғ а: тауарларды алуды, тауарлар қ орына бақ ылау жасауды, тиіеп жіберуді жә не тауарларғ а есеп айырысуды;

· тасымалдау қ ызметтеріне: тауарларды алуды, таң дау жү ргізуді жә не тиеп жіберуді;

· бө лшек сатушыларғ а: тауарларды алуғ а, қ оймадан жіберуге жә не тауарлар қ орана бақ ылау жасауғ а;

· тауаржү ргізушілерге: жалғ ан тауарларды идентификациялауғ а жә не ө ндіруші елдерді немесе осы ө німді тіркеген елдерді анық тауғ а.

Біздің елімізде European Artiecle Numbering (EAN) штрихты коды қ олданылады – тө менінде сандық код берілген ә ртү рлі кең діктегі штрихтар мен бос жерлердің бірге берілуі

Мұ нда ең жің ішке штрих немесе бос жерқ алың дық бірлігіне алынады – модуль. Штрих кодтардың ү ші тү рі бар – EAN-14, EAN-13 и EAN-8. Алғ ашқ ысы ірі кө лемдегі тасымалдау тараларына арналғ ан, екіншісі орташа мө лшердегі бумаларғ а арналғ ан, соң ғ ысы – кіші кө лемдегі бумаларғ а арналғ ан.

EAN-13 штрих кодында сандық 13-разрядты тауар коды бар жә не ол екі тү рде болады:

ХХ ХХХХХ ХХХХХ Х

Елдің Дайындаушы Тауар Бақ ылау

Коды коды коды саны

а) елдің екі разрядты коды

ХХХ ХХХХ ХХХХХ Х

Елдің Дайындаушы Тауар Бақ ылау

Коды коды коды саны

б) елдің ү ш разрядты коды

Елдің кодын EAN ассоциациясы орталық тандырылғ ан тү рде береді. Бірқ атар елдерге кодтар диапазоны бө лінген, ал кейбір елдерге екі разрядты кодты ү шінші разрядпен толық тыруғ а мү мкіндік берілген. Мысалы, бұ рынғ ы КСРО-ғ а берілген код – 46, ол ү шінші разрядта 460-469 диапазонында бө лінуі мү мкін. Сондық тан ТМД елдерінің ө ндіруші-кә сіпорындары бестің орнына тө рт разрядты қ олдана алады. Алғ ашқ ы екі немесе ү ш цифры тауарғ а осы нө мірді берген мә ліметтер банкінің нө мірі боып табылады.

Провизор ү шін мү мкіндігінше тү пнұ сқ а тауарларды жалғ ан тауарлардан визуальды ажырата білудің маң ызы зор. Оны тауарларды саны жә не сапасы бойынша қ абылдап алу кезінде дә рілік заттың немесе басқ а медициналық бұ йымның бумасына енгізілген кодты оқ ұ у арқ ылы жасауғ а болады.

Жалғ ан тауарды ажыратуғ а болатын белгілерге келесілер жатады: штрих кодтың екеуден артық болуы, штрих куодты енгізу орнының бұ зылуы, бақ ылау санының дұ рыс болмауы, басу жә не орындалу сапасының жә не тү сінің нашар болуы.

Штрих код саны. Кө біне бір бумағ а бір ғ ана штрих код енгізіледі, мысалы EAN немесе UPS. Бірақ кей жағ дайда екі штрих кодты енгізуге де рұ қ сат етіледі EAN жә не UPS, егер тауарды дайындаушы оларды екі ассоциацияда да тіркеген жағ дайда. Бұ л жағ дайда штрих кодтар буманың қ арама-қ арсы жақ тарына енгізіледі.

ШК енгізу орны. EAN немесе UPS штрих кодтары буманың артқ ы жағ ының оң жақ тө менгі бұ рышына, жиегінен 20 мм қ ашық тық та енгізіледі. Егер бұ л мү мкін болмаса, онда код тө менгі оң жақ бұ рышқ а этикеткағ а қ ойылады; ШК буманың бү йір қ абырғ асына енгізуге рұ қ сат етіледі. Жұ мсақ бумаларда штрих код буманың тү біне параллельді болатын орынды таң дайды. ШК-ты басқ а таң балау элементтері (мә тін, сурет, перфорация) бар жерлерге енгізуге болмайды.

Бақ ылау санының дұ рыстығ ын сканердің кө мегімен тексеруге болады.

ШК мө лшері. ШК максимальды рұ қ сат етілетін мө лшерлері – 52, 5х74, 6 мм. Кө птеген тауарлар ү шін минимальды рұ қ сат етілетін мө лшері – 21, 0х30, 0 мм.

Дә рілік заттардың бумасына енгізуге ұ сынылатын кодтар, мө лшерлері бойынша қ алыпты, ү лкен жә не кіші болып бө лінеді. Қ алыпты мө лшердегі код (биіктігі 10 мм, ұ зындығ ы 36 мм, қ ысқ артылғ ан модификациясы – сә йкесінше 7 мм жә не 36 мм) ү лкен бумалардың бү йір қ абырғ аларына енгізіледі.

Ү лкен мө лшердегі кодтар (биіктігі 20 мм, ұ зындығ ы шамамен 49 мм) ү лкен таралар ү шін қ олданылады, ал кішкентай мө лшердегі кодтар (биіктігі 7 мм, ұ зындығ ы 27 мм) ө те кішкентай бумалар ү шін қ олданылады.

Ә ДЕБИЕТ

Негізгі:

1. Под редакцией О.А.Васнецовой. «Медицинское и фармацевтическое товароведение», практикум. Издательство группа ГЭОТАР-МЕДИА, - Москва, 2005г. С.151-156.

2. С.З.Умаров, И.А.Наркевич, Н.Л.Костенко, Т.Н.Пучинина. «Медицинское и фармацевтическое товароведение», издательский дом ГЭОТАР-МЕД,

- Москва, 2004г. С.235-247.

3. Дә ріс конспектісі.

4. Васнецова О.А. Медицинское и фармацевтическое товароведение – М.: Изд. Группа «ГЭОТАР –Медиа» 2005-605 с.

5. Васнецова О.А. Медицинское и фармацевтическое товароведение – Практикум М.: Изд. Группа «ГЭОТАР –Медиа» 2005- 704 с.

6. Умаров С.З. и др. Медицинское и фармацевтическое товароведение: Учебник / - М.: ГЭОТАР-Мед. 2004 – 368 с.

Қ осымша:

1. ГОСТ 22967-90. Шприцы медицинские инъекционные многократно­го применения. Общие технические требования. — М.: Изд-во стандар­тов, 1990.

2. ГОСТ 25046-81. Иглы инъекционные однократного применения. Ос­новные размеры. Технические требования. — М.: Изд-во стандартов, 1981.

3. ГОСТ 25377-82. Иглы инъекционные многократного применения. Тех­нические условия. — М.: Изд-во стандартов, 1982.

4. Хренов А.П. Хирургические инструменты. Медицинские металлические и резиновые изделия (учебное пособие для слушателей высших военно-медицинских учебных заведений). — Л.: ВМА им. С.М. Кирова, 1955.

БАҚ ЫЛАУ СҰ РАҚ ТАРЫ

1. Тесуге арналғ ан саймандар.

2. Соруғ а арналғ ан саймандар.

3. Шприцтер: конструкциялық ерекшеліктері, типтері, қ олданылуы, сапасын тексеру, стерильдеу ә дістері.

4. Трансфузияғ а арналғ ан саймандар.

5. Пункциялық -биопсиялық инелер.

6. Инъекцияғ а арналғ ан инелер.

7. Плевроаспиратор, пневмотораксқ а арналғ ан аппарат.

8. Қ ан ауыстырғ ыштарын жә не инфузиялық ерітінділерді қ ұ юғ а арналғ ан жү йелер.

9. Инфузияғ а арналғ ан қ ұ рылғ ылар, типтері: қ ан қ ұ юғ а, қ ан ауыстырғ ыштары жә не инфузиялық ерітінділерге арналғ ан.

10. Бобров аппараты.

11. Инъекциялық инелер: конструкциясы, қ олданылуы, сапасын тексеру ә дістері, стерильдеу.

1. Жіктеудің негізгі міндеттері қ андай?

2. Жіктеудің қ андай тү рлерін білесіздер?

3. Тү пнұ сқ а тауарларды жалғ ан тауарлардан қ алай ажыратуғ а болады?

4. Жіктеудің қ андай ә дістерін білесіздер?

5. Кодтау не ү шін қ олданылады?

6. Тауарларды кодтау кезінде қ андай ә дістер қ олданылады?

7. Штрих кодтау не ү шін қ олданылады?

8. Штрих кодты енгізу тә ртібі қ андай?

9. Штрих кодтың мө лшерлері қ андай?