Дәріс. Балқымалардың электр өткізгіштігі мен магнитті қабылдағыштағын өлшеу әдістер (2 сағат).

Балқ ымалардың электр кедергілігі мен магнитті қ абылдағ ыштағ ы. Металдық балқ ымалардың ең маң ызды физикалық қ асиеттері қ атарына оның электр ө ткізгіштігі мен магитті қ абылдағ ыштығ ы жатады. Бұ л қ асиеттер қ ұ рылымдық – сезімталдық сипаттамаларғ а жатады, сондық тан оларды зерттеу сұ йық металдардағ ы, шлактардағ ы жә не басқ а метал емес қ осылыстардағ ы байланыстардың электрондық қ ұ рылымы мен сипаты туралы қ осымша деректер алуғ а мү мкіндік береді.

Заттың электрлік қ асиетін сипаттайтын негізгі тұ рақ ты, заттың табиғ аты мен температурағ а тә уелді, меншікті электрлік кедергі болып табылады. Ом заң ына сә йкес, меншікті электрлік кедергі ρ келесі тең деумен анық тала алады, Ом м:

ρ = RS/l (53)

мұ ндағ ы R — электр кедергісі, Ом; S — кө лденең қ има ауданы, м²; l — ұ зындық, м.

Металдардың электр кедергілерінің температурағ а тә уелділігі келесі заң ғ а бағ ынады:

ρ _t= ρ _o (1+α t) (54)

мұ ндағ ы α — температура коэффициенті.

Меншікті электр ө ткізгіштік (Ом^-1м^-1) меншікті электр кедергісіне кері шама болып табылады:

σ = 1/ ρ (55)

Жанасулы ә дістерде негізінен, ө лшеуіш ұ ясының қ ұ рылымына, электрод материалдарының іріктелуіне, эксперимент процесінде оксидтер мен металдық балқ ымалар жанасатын капиллярлар мен тигельдерге аса кө ң іл аударылады. Электродтардың, капиллярлардың жә не тигелдердің материалдары балқ ымаларда еріп кетпеуі жә не ө зара ә рекеттеспеуі қ ажет.

Балқ ығ ан металдардың электр ө ткізгіштігінің жанасусыз ә дістері кө бінесе салыстырмалы болады, сондық тан бұ л ә дістерде аспаптардың калибрленуіне жә не қ осалқ ы қ ұ былыстардың (металдың булануы, оның тигелмен ө зара ә рекеттесуі, т.б.) болмауына ерекше кө ң іл бө лінеді.

Сұ йық металдардың электр ө ткізгіштігін ө лшеудің жанасу ә дісі.

Бұ л ә дістің негізі болып Ом заң ы табылады. Ұ зындығ ы l жә не кө лденең қ имасы S белгіленген сұ йық металдан ө ткізу бө лімшесінде, электр кедергісі анық талады R_x. Келесі қ атынастан шығ а отырып:

ρ =1/ σ = S R_x /l (56)

металдың меншікті электр ө ткізгіштігінің мә нін белгілейді.

18 сурет. Балқ ымағ а батырылғ ан ұ яшық тар кө мегімен электр кедергілерін ө лшеуге арналғ ан қ ондырғ ының сұ лбасы.

1 — ток желісі; 2 — суды суытатын корпус; 3 — терможұ пты ұ ш; 4— графитті қ ыздырғ ыш; 5 —тигель; 5 — магнезиттен жасалғ ан ұ яшық; 7 — вольфрамды электродтар; 5 — электржетек; 9 — қ орғ ағ ыш.

18 суретте балқ ымағ а батырылатын ұ я қ олданылғ ан, қ иын балқ итын металдардың электр кедергілерінө лшеуге арналғ ан қ ондырғ ы кө рсетілген. Қ ондырғ ының су суытқ ыш сыртқ ы қ абы, фторқ ыртысты нығ ыздағ ыш арқ ылы флянецтер кө мегімен байланыстырылғ ан, екі бө лімнен тұ рады. Металл салынғ ан тигельді қ ондырғ ының тө менгі бө ліміне орналасқ ан бифилярлық графиттік қ ыздырғ ыш кө мегімен қ ыздырады. Қ ыздырғ ашқ а токті сумен суытылатын токжеткізгіштер арқ ылы келтіреді. Жоғ арғ ы бө лігінде ұ я жә не оның қ озғ алуына арналғ ан жетек орналасқ ан. Жетектің кө мегімен ұ яны балқ ымағ а батырады жә не ө лшеуді жү ргізгеннен соң тигельден шығ арады. Қ ондырғ ының жоғ арғ ы жә не тө менгі бө лімдерінің арасында, қ ондырғ ының тө менгі бө лімінің тығ ыз жабылуын қ амтамасыз ететін жапқ ыш бар. Ұ яның сырты магнезиттен немесе алундадан жасалғ ан. Онда екі калибрленген алунды қ ұ быршалар (диаметрі 5-7 мм, ұ зындығ ы 80 мм) бекітілген. Ә рбір алунды қ ұ быршағ а екі вольфрам электрод орналастырылғ ан. Металдың температурасын, тигельдің астымен келтірілген терможұ ппен ө лшейді. Қ ыздыру алдында қ ондырғ ыны вакуумдейді, содан соң тазартылғ ан гелиймен толтырады. Ө лшеуді вольтметр—ампер­метр сұ лбасы бойынша потенциометриялық ә діспен бірмезгілде жү ргізеді: температураның электрлік потенцио­метрде тіркелуімен. Ө лшеу кезіндегі темір балқ ымасының меншікті кедергісінің салыстырмалы қ атесі —2 % қ ұ рады. Қ ондырғ ы, металдың кристалдануынан кейінде ө лшеуді жү ргізуге мү мкіндік береді.

Балқ ығ ан шлактардың электр ө ткізгіштігін ө лшеудің жанамалы ә дістері.

Жоғ арыда айтқ андай, оксидті балқ ымалардың электр ө ткізгіштігін ө лшеу ү шін кө бінесе жанасулы ә дістер қ олданылады. Бұ л ә дістер екі электрод арасындағ ы электр кедергісін ө лшеуді болжайды. Осы мақ сатта цилиндр тигель секілді ұ яны қ олданады, онда балқ ымағ а бір (19 сурет)немесе екі элек­трод батырылады. Электр кедергісін анық тау ү шін ауыспалы ток кө пірі немесе вольтметр — амперметр ә дісін қ олданады.

19 сурет. Электрод – тигель типті қ ожды балқ ымалардың электр ө ткізгіштігін ө лшеуге арналғ ан ұ яшық тар.

Ө лшеудің кө пірлі сұ лбалы жә не электрод – электрод типті ұ ялы қ ондырғ ысының қ ұ рылысы 20 суретте кескінделген. Қ ондырғ ығ а отқ а тө зімді қ ұ быршалы 5 кедергі пеші кіреді. Қ ұ быршаның тө менгі ұ шында бағ ыттаушы, ішкі резьбасы бар темір тө лке 10 бекітілген. Тө лкеге стержень 9 бұ ралғ ан, оның ұ шына келесі отқ а тө зімді қ ұ бырша 2 отырғ ызылғ ан. Тигель 7 балқ ымамен 6 осы қ ұ быршаның жоғ арғ ы ұ шына орнық тырылғ ан. Темір тө лке 10 мен стерженді 9 қ ыздырудан сақ тау ү шін экран қ ызмет етеді: магнезитті шайба 1. Пештің ү стің гі жағ ы, диаметрі 2, 5 мм молибденді электродтар бекітілген, отқ а тө зімді қ ақ пақ пен жабылғ ан. Температураны ө лшеу ү шін терможұ пты пешке, стерженьдегі 9 саң ылау арқ ылы тигельдің астымен жеткізілді (тигельдің ішкі диаметрі 35 мм жә не биіктігі 40 мм). Бұ л ә діс екі еселікті қ ождық жү йелердің электр ө ткізгіштігін анық тау ү шін қ олданылады.

Вольт­метр — амперметр жә не электрод – тигель типті ұ я ә дісі қ олданылғ ан қ ондырғ ының сұ лбасы 21 суретте кескінделген. Қ ожды балқ ытқ ан графиттен жасалғ ан тигельге1, токтың келтірілуі молибден сымның 2 кө мегімен жү зеге асырылады. Орталық вольфрам электрод 3 жә не оғ ан параллель қ осалқ ы электрод 4 квацты қ ұ быршалармен 5 қ орғ алынғ ан жә неде олардың тік қ озғ алысын қ амтамасыз ететін қ ұ рылғ ығ а бекітілген.

Ө лшеуді батырылудың екі терең дігінде жү ргізді (10 жә не 15—20 мм). Алдын-ала батырылудың осы терең діктері кезінде ұ ялардың тұ рақ тыларының мә ндері К₁жә не К₂ анық талды.

Металлургиялық балқ ымалардың электр ө ткізгіштігін ө лшеудің жанасусыз ә дістері.

Сұ йық металдардың электр ө ткізгіштігін ө лшеудің жанасусыз ә дістері ішінде кең інен таралғ аны айналмалы магниттік ө ріс ә дісі, онда зерттелетін ө ткізгіш орналастырылады. Бұ л жағ дайда ө ткізгіштік мө лшері болып, ө ткізгішке ық пал ететін кү штер моменті табылады. Ә дістің бір нұ сқ асына ең толық теориялық негіздеме берген жә не сұ йық металдардың электр ө ткізгіштігін тә жірибеде зерттеуді енгізген А. Р. Регел. А. Р. Регел ә зірлеген ә дісте радиусы R ө ткізгіш ортадан тұ ратын жү йе қ арастырылады. Сфера серпімді жіпке ілінген жә не катушкалардан туатын, айналмалы магниттік ө ріске орналастырылғ ан (22 сурет). Жү йе асин­хрондық электрқ озғ алтқ ышқ а ұ қ сас, тек қ ана айырмашылығ ы – ротор зерттелетін ү лгімен ауыстырылғ ан, ал стато­рда біртекті магниттік ө ріс алу ү шін темір болмайды.

гальванометрге

20 сурет. Сұ йық Шлактың электр ө ткізгіштігін кө пірлі ө лшеуші сұ лбалы анық тауғ а арналғ ан қ ондырғ ы.

Ә дістің дә лдігі, ө лшеу процесі кезінде пайда болатын кейбір қ осалқ ы қ ұ былыстар мен ә ртү рлі тү зетулердің қ аншалық ты толық ескерілгеніне байланысты болады.

21 сурет. Сұ йық Шлактың электр ө ткізгіштігін вольтметр-амперметр ө лшеуші сұ лбалы анық тауғ а арналғ ан қ ондырғ ы.

Ү лгі орналасқ ан ілмелі жү йенің бұ ралу бұ рышының φ нағ ыз мә нін есептеу кезінде келесі тү зетулерді ескеру қ ажет:

1. Бос ілмелі жү йенің ауытқ уына тү зету φ ₀. Жалпы жағ дайда ілмелі жү йеге, магниттік ө ріс ә сер ететін, металл бө лшектерді енгізеді. Бұ л ә сер бос жү йенің ауытқ уын тудыруы мү мкін, оның шамасын ө лшенген ауытқ удан алып тастау керек φ _{ө лш.}

2. Шкаланың сызық тығ ына тү зету φ _н. Бұ л тү зету ауытқ у шамасын есептеу ү шін радиалдық шкала емес, жалпақ шкалалар қ олданылуына байланысты.

Электр ө ткізгіштігін ө лшеу кезіндегі айналмалы магниттік ө рісінің дә лдігі салыстырмалы жең іл балқ итын металдар ү шін (> 1000°С дейін) 1 % жете алады, қ иын балқ итындар ү шін (1800—2000 °С дейін) 5 % жә не одан кө п.

22 сурет. Балқ ымалардың айналмалы магниттік ө рістегі электр ө ткізгіштігін жанамасыз ө лшеуге арналғ ан сұ лба:

1 — металды аймақ; 2 — серпімді жіп; 3 — катушкалар.

Ә дебиет: 1 осн. [79-130], 5 осн. [135-168].

Бақ ылау сұ рақ тары:

1.Меншікті электрлік кедергіге анық тама берің із.

2.Балқ ымалардың электрлік кедергісі мен магниттік қ абілеттілігі.

3.Сұ йық металдардың электр ө ткізігіштігін ө лшеудің жанама ә дістері.

4.Балқ ығ ан шлактардың электр ө ткізігіштігін ө лшеудің жанама ә дістері.

5.Металлургиялық балқ ымалардың электр ө ткізігіштігін ө лшеудің жанамасыз ә дістері.

№ 8 дә ріс. Термогравиметрия ә дісі.

Қ азіргі уақ ытта ең кең інен таралғ ан ә дістер: дифференциалдық термиялық талдау (ДТА), массаның ө згеруін тіркеуші термогравиметрия (ТГ) жә не масса ө згерісінің жылдамдығ ын тіркеумен жү ретін деривативті термогравиметрия (ДТТ), олар арнайы ә зірленген қ ондырғ ыларда жү зеге асырылады, мысалы, дериватографтар (ВНР), қ ондырғ ылар «Seteram» (Франция) жә не басқ алар, жаппай шығ арылатын қ ондырғ ыларда.

Дифференциалдық термиялық талдау ә дісі прцестердің жылулық эффектілерін ө лшеуге мү мкіндік береді, оның ішінде шамасы бойынша аз эффектілердіде. Бұ л кә дімгі терможұ пты қ олданумен қ атар дифференциалдық терможұ птыда қ олдану нә тижесінде алынады. Кә дімгі терможұ птың қ осарлығ ын жә не дифференциалдық терможұ птың қ осарлығ ының біреуін эталонғ а (инертті затқ а) орналастырады. Дифференциалдық терможұ птың екінші қ осарлығ ын зерттейтін затқ а орналастырады. Процестің басталу кезең і немесе зерттелетін заттың температурасының бірқ алыпты жоғ арылауының тү рленуі, пештің бірқ алыпты қ ыздырылуы кезінде, баяулық пен немесе қ арқ ындылық пен ауыстырылады жә не ү лгінің жә не эталонның температураларының айырмалары тіркеледі Δ T. Бұ л шама қ ыздыру жылдамдығ ы мен жылулық эффектісінің қ атынастарымен анық талады, термиялық эффект деп аталады.

Терможұ птардың кө рсетуін ү здіксіз жазу кезінде, яғ ни термограмманы алу кезінде, дифференциалдық терможұ птан Δ T қ исығ ы алынады, ол энтальпияның ө згеру қ исығ ы деп аталады жә не ДТА қ исығ ы ретінде белгіленеді, жә не терможұ птың қ исығ ы алынады, ол эталонның температурасын ө лшейді (Т темпе­ратуралық қ исық).

Массаның тү рде тіркелуі кезінде Δ G қ исығ ы алынады, ол изотермиялық емес ә дістемені қ олдану кезінде термогравиметрия қ исығ ы (ТГ) деп аталады. Осы қ исық арқ ылы уақ ыт бойындағ ы зерттелетін тү рлену дә режесін санды тү рде есептеуге болады жә не оның ө туінің температуралық интервалын анық тауғ а болады.

Дербеу ә діс ретінде, процестердің кинетикасын зерттеуде термогравиметрияны қ олдану кезінде, ә ншейінде пеш кең істігіндегі температура ө лшенеді, ілінген ү лгі ішіндегі ө лшенбейді. Дегенмен термогравиметриялық ә діс ДТА ә дісінен, инерциялы болмауымен, тиімді ерекшеленеді.

Жоғ арыда айтылғ ан процестің ө ту температурасын ө лшеудегі айырмашылық тар, ДТА жә не ТГ қ исық тары бойынша алынғ ан деректерді салыстыруды қ иындатады, ө ң деу нә тижелеріндегі қ ателіктерге соқ тырады. ТГ қ исығ ын бағ алау қ иындығ ы ДТГ ә дісінің тууына ә келді. ТГ мен ДТГ қ исық тарын бірмезгілде жазу зерттелетін заттағ ы тү рленулер туралы тұ жырым жасауғ а мү мкіндік берді.

Эксперименттік мә ліметтер бойынша кинетикалық парпметрлерді анық тау.

Кинетикалық параметрлердің ДТА жә не ДТГ негізіндегі есептеуінің соң ғ ы стадиясы болып, реакцияның тә ртібін (кинетикалық тең деудің тә ртібі) жә не процестің активтілік энергиясын анық тау табылады. Келесі типтегі тұ здар мен гидраттар реакциялары ү шін:

АВ_Т = А_Т + Вг (57)

жуық тама кинетикалық тең деу қ олданыла алады

dα /dτ = Ae-^E/RT (1 —α)ⁿ (58)

мұ ндағ ы α — реакцияғ а тү сетін заттың ү лесі (оның тү рлену дә режесі); п — реакция қ атары; Е — кө рінетін активтік энергиясы; τ — уақ ыт.

23 сурет. СаСОз диссоциациясының дериватограммасы (а), процестің активтілік энергиясының есептеу графиктері (б) жә не Киссингер бойынша реакцияғ а тә ртіпті анық тау сұ лбасы (в):

1— ДТА; 2 — ТГ; 3 — ДТГ

ДТА қ исығ ы бұ л жағ дайда п жә не Е шамаларын анық тауғ а мү мкіндік береді. Реакция қ атары, ү лкен эксперименттік материалды ө ң деу негізінде Киссингермен алынғ ан эмпи­рикалық тең деумен анық талады:

п=1, 26I ^1/2 (59)

Бұ л кезде термиялық эффектінің I шың ының нысандық индексін қ олданады. Есептеуге ың ғ айлы тү рде, графиктің мә ліметтері негізінде (23, 1 сурет) п шамасы келесі тең деумен беріледі:

п=1, 26√ a/b (60)

п — жалпы катет болғ андық тан, процестің активтілігінің эксперименттік энергиясын есептеу ү шін ДТА берілгендерінде, жә неде тә уелсіз ДТГ берілгендерінде қ олданады. ДТА қ исығ ы бойынша активтілік энергиясын анық таудың белгілі ә дістерінің бірі (Киссингер ә дісі) ұ йғ арындыларғ а негізделген, осы қ исық тағ ы шың, қ ыздыру жылдамдығ ы тұ рақ ты жағ дайларда процестің максимал жылдамдығ ына сә йкес келеді.

Зерттелетін ү лгінің жә не эталонның ортасының температураларының айырмасы θ келесі тең деумен ө рнектеледі:

(61)

мұ ндағ ы dq/dτ — химиялық реакцияның жылу бө лу жылдамдығ ы; f — оның қ айтарма эффектісін енгізетін, реакцияның жылу бө лу жылдамдығ ының функциясы (кө лемнің, тығ ыздық тың, термиялық қ асиеттердің ө згерісі).

Термогравиметрияғ а арналғ ан қ ондырғ ы

Ф. Паулик, И. Паулик жә не Л. Эрде (ВНР) ә зірлеген дериватографта зерттелетін ү лгінің температурасын (Т қ исығ ы), оның массасының ө згерісін (ТГ қ исығ ы) массаның ө згеруінің жылдамдығ ын (ДТГ қ исығ ы, яғ ни термогравиметриялық қ исық тың туындысы) жә не энтальпияның ө згерісін (ДТА қ исығ ы) біруақ ытта анық тайды. Осы қ исық тардың уақ ыт бойындағ ы жиынтық ты жазуы дериватограмманы қ ұ райды.

Дериватографтың принципиалды сұ лбасы 24 суретте кескінделген. Қ ондырғ ының ең маң ызды бө лігі таразы болып табылады. Дериватографта аналитикалық таразы 1 қ олданылады, оның бір иығ ында керамикалық қ ұ бырша қ атаң бекітілген 5 оның ішінде терможұ п жайғ асады 4. Терможұ птың қ осарлығ ына зерттелетін зат салынғ ан тигель 3 кигізілген. Оның жанына қ атар тағ ы сондай дифференциалдық терможұ пты қ ұ бырша орналасқ ан, оның қ осарлығ ына эталонды тигель кигізілген. Тигельдер кварцты қ алпақ пен жабылғ ан, оғ ан платиналы кедергілі пеш орнық тырылғ ан. Қ ондырғ ының қ ыздырылатын бө лігін тығ ындап жабу реттелетін қ ұ рам атмосферасында немесе вакуумда зерттеу жү ргізуге мү мкіндік береді.

24 сурет. ДТА жә не ДТГ талдауларғ а ү шін дериватограф сұ лбасы:

1 — пеш; 2 — эталонғ а арналғ ан тигель; 3 — зерттелетін затқ а арналғ ан тигель;

4 — терможұ п; 5 — фарфор қ ұ бырша; 6 — линза; 7 — оптикалық саң ылау;

8 — жарық тандырғ ыштар; 9 — индукциялық катушка; 10 — жү рекше; 11 — гальванометрлер; 12 — барабан; 13 — шкала (фотоқ ағ аз).

Таразы иінағ ашының екінші иығ ында екілікті индукциялық катушка ілінген, ол тұ рақ ты магнит ө рісінде қ озғ алады. Массаның ө згеруі кезінде таразы иіндері орын ауыстырады, ал катушка магниттік ө рісте жайғ асымын ауыстырады. Қ андайда бір температурадан бастап, пештегі зерттелетін затты бірқ алыпты қ ыздыру кезінде, оның массасының бірқ алыпты емес ө згерісі болады, ол физика-химиялық процестің ө туі нә тижесінде жү реді. Осы кезде магниттердің кү штік ө рісі қ озғ алыста, ы катушканың обмоткасында токты индукциялайды, оның бағ ыты таразының иіндерінің ауытқ уына про­порционал. Таразының қ озғ алыстағ ы бө лігіне (тіліне) арнайы оптикалық саң ылауы 7 бар пластина бекітілген. Сол арқ ылы жарық сә улесі жарық тандырғ ыштан 8 ү лкейткіш линзалар жү йесіне ө теді, содан соң тұ рақ ты жылдамдық та айналатын барабанғ а 12 киілген жарық сезінгіш қ ағ азғ а тү седі. Таразының тілдері ауытқ ығ ан кезде (ү лгінің массасының ө згеруі нә тижесінде) оптикалық саң ылаудың қ озғ алысы жү реді, сө йтіп ТГ термогравиметриялық қ исық тү рінде барабанда жазылады.

Таразы иініне ілінген жә не екі тағ а тә різді магниттердің 10 біртекті ө рісінде қ озғ алатын екі еселікті индукциялық катушка 9 кө мегімен, массаның ө згеру жылдамдығ ы келесідей ө лшенеді: магниттің кү штік ө рісі қ озғ алыстағ ы катушкағ а ток индукциялайды, оның кернеуі таразылар иінінің ауытқ уына пропорционал. Осы кезде гальваномет­рдің 11 а жарық сигналы, барабанның 12 жарық сезгіш қ ағ азына ТГ негізгі қ исығ ының туындысын жазажы — массаның ө згерісінің жылдамдығ ының қ исығ ы (ДТГ).

Дериватографтағ ы ДТА қ исығ ын дифференциалдық терможұ п кө рсеткіші бойынша алады. Осы терможұ птың полюстеріне қ осылғ ан гальваномет­рдің 11 в жарық сигналы ДТА қ исығ ын береді. Терможұ п қ ысқ ыштарына ү лгінің температурасын ө лшеуге арналғ ан ү шінші галь­ванометр 11 6 қ осылғ ан, оның жарық сигналы Т температуралық қ исық ты жазады.

Деривативті термогравимет­риялық, дифференциалдық термиялық талдау жә не газтә різдес ө німдердің талдауын ұ штастыратын аспап «Seteram» фирмасымен қ олданылады (Франция). Оларда эксперимент барысында процестің келесі сипаттамалары тіркеледі: 1) термогравиметриялық қ исық (ТГ); 2) массаның ө згеру туындысы (ДТГ қ исығ ы) (арнайы қ ондырғ ымен – дериватормен анық талатын, массаның ө згеру жылдамдығ ы); 3) бірқ алыпты қ ыздыру ү шін зерттелетін ү лгі мен эталонның температураларының айырмасы (ДТА қ исығ ы), 4) ү лгілерден бө лінетін газдың мө лшері мен қ ұ рамы (ЕГА қ исығ ы); 5) пеш пен эталон температурасы (ТГ қ исығ ы). Ү лгінің реттелуі, бағ дарлануы жә не температураны дә л ө лшеуі ТГ, ДТГ, ДТА қ исық тарымен тіркелетін қ ұ былыстар мен процестерді бірегейлендіруге мү мкіндік береді. (25 сурет).

Таразылар (26 сурет) тү рде тең естіріледі, ол бір бө лігі таразы ілінбесінің заслонкасымен жабылатын 12 жә не фото кедергіге 11 бағ ытталғ ан жарық шоғ ының қ арқ ындылығ ының ө згерісі кө мегімен іске асырылады. Фото кедергі арқ ылы ө тетін ток кү шейеді жә не қ озғ алыссыз цилиндр соленоидқ а 6 беріледі, оның ортасында тұ рақ ты магниттің бір полюсы 5 бар. Тепе-тең дік электромагниттік кү штің иінағ ашты дә л тең естіретін жағ дайына орнық тырылады. Бұ л электромагниттік кү ш соленоид арқ ылы ө тетін жә не ү лгінің массасына ғ ана тә уелді токка пропорцио­нал. Токтың ө лшенуі мен тіркелуі ТГ қ исығ ын алуғ а мү мкіндік береді. Қ оршағ ан ортаның тұ рақ ты жағ дайлары кезінде, ө лшеудің дә лдігі 10-⁶ қ ұ райды жә не шығ арылу қ атынасымен жә не минимал салмақ пен анық талады.

25 сурет. Кешенді талдау қ исық тары. 26 сурет. Аспаптың таразылау сұ лбасы.

Дериватор 27 суретте кө рсетілген принципиалды сұ лбалы болады. Дериватордың сезімталдығ ы 1/2 шкалағ а 1 мВ тіркелген кезде 60 мкГ/мин қ ұ райды.

27 сурет. Дериватордың принципиалды сұ лбасы.

Ә дебиет: 1 нег. [300-314], 3 нег. [5-105].

Бақ ылау сұ рақ тары:

1. Термогравиметрия ә дістерінің жалпы сипаттамасын берің із.

2. ДТА жә не ДТГ мә ліметтерінің негізінде процестің кинетикалық параметрлерін қ алай анық тауғ а болады?

3. Термогравиметрия қ ондырғ ысы.

4. ДТА жә не ДТГ талдауларына арналғ ан дериватограф сызбасын тү сіндірің із.