Бағдарламалау жүйелері

Бағ дарламалау жү йелеріне- бағ дарламалау тілдері жә не трансляторлар кіреді. Бағ дарламалау тілдері – мә ліметтерді ө ң деу алгоритмдерін сипаттау мақ сатында жасалғ ан тілдер. Қ азіргі кезде бірнеше жү здеген тілдер бар, бірақ тек олардың ондағ аны ғ ана кең қ олданылады. Олар Фортран, Кобол, Паскаль, Бейсик, СИ, СИ++, Турбо Паскаль, Турбо Си, Пролог, т.б. Бағ дарламалау тілдері кө мегімен дербес компьютер ү шін бағ дарламалар жасалады.

Бағ дарлама қ олданылғ ан – синтаксистермен сә йкес жазылғ ан командалар жиынтығ ы. Ә детте бағ дарлама ағ ылшын тіліне жақ ын символдық тілде жазылады. Бұ л тіл компьютерге тү сінікті болуы ү шін аудару қ ажет болады. Аудармашылардың ролін трансляторлар атқ арады.

Транслятор - бағ дарламалу тілінен ЭЕМ-тіліне аудармашы, яғ ни ЭЕМ-кодтарынан тұ ратын командалар. Транслятордың негізгі тү рлері: интерпретаторлар жә не компиляторлар.

Интерпретаторлар - машиналық кодтарғ а командалық аударма жә не дә л сол уақ ытта ә р команданың орындалуын қ амтамасыз етуші транслятор. Интерпретатордың ерекшелігі дербес компьютерді қ олданушы сұ хбаттық режимде жұ мысты ұ йымдастыратын мү мкіндігі бар. Ал, кемшілігі бағ дарламаның орындалу жылдамдығ ы баяу жү реді.

Компилятор - барлық бағ дарламаны машиналық командағ а оның орындалуынсыз аударатын транслятор. Компилятор жұ мысының нә тижесінде жұ мыс жасауғ а дайын емес жеке модуль пайда болады.

Қ олданбалы бағ дарламалық жабдық тау - ә ртү рлі ақ паратты ө ң деуді автоматтандыру ү шін жә не ғ ылым мен техникадағ ы есептеулерді орындау ү шін ә р тү рлі негіздегі бағ дарламалар жиынтығ ы.

Қ олданбалы бағ дарламалар – арнайы бір қ олданушығ а арналып жасалынғ ан немесе қ олданушылардың ө з қ ажеттері ү шін жасағ ан бағ дарламалар.

Қ олданбалы бағ дарламалардың арнайы пакеті - нақ ты бір мә селеге, есептердің анық талғ ан класына арналғ ан бағ дарламалар. Қ олданушылар программалаушылардың кө мегінсіз пайдалана алатын бағ дарламалар. Мұ ндай пакеттерге: редакторлар (лексикон, Word), электрондық кестелер (Super Calc), мә ліметтер қ оры (dBase), механизмдерді проектілеу пакеті (AutoCad), математикалық есептеулер пакеті (NortonUtilite) жә не басқ алар жатады.

Интегралданғ ан қ олданбалы жү йелер - ақ паратты ө ң деудің ә мбебап мү мкіндіктеріне ие қ олданбалы бағ дарламалардың комплексті пакеті. Оның қ ұ рамына: текстік редакторлар, текстік процессорлар, МҚ БЖ, электрондық кестелер жә не іскер графика қ ұ ралдары кіреді. Мұ ндай жү йелердің ө кілдері: QuartPro, Works, Русский офис, Microsoft Officе.

Компьютерге арналғ ан программалардың жиынтығ ы программалық жабдық таманы қ ұ рады. Қ ызмет ету қ асиеттері бойынша программалық жабдық таманың келесі тү рлерін ажыратады.

1. Жү йелік

2. Қ олданбалық

Жү йелік жабдық тама деп ө зіне:

§ операциялық жү йелерді;

§ желілік программалық жабдық таманы;

§ сервистік программаларды;

§ программаларды жасау қ ұ ралдарын

операциялық жү йелердің негізгі қ ызметі:

§ физикалық;

§ логикалық

§ есептеуіш жү йелердің процестері ресурстарын басқ ару болып табылады.

Физикалық ресурстарғ а: жедел жад, процессор, монитор, баспа қ ұ рылғ ысы, магниттік жә не оптикалық дискілер жатады. Логикалық ресурстарғ а: программаларды, файлдарды, оқ иғ аларды жә не т.б. жатқ ызуғ а болады.

Желілік программалық жабдық тама желілік есептеуіш жү йелердегі жалпы ресурстарды: магниттік дискілердегі желілік жинақ тауышарды, принтерлерді, сканерлерді, жіберілетін хабарламаларды жә не т.б. басқ аруғ а арналғ ан.

Желілік программалық жабдық тамағ а:

§ желілік ОЖ

§ желілік емес ОЖ-лерде бар кейбір желілік программаларды жатқ ызады.

Қ олданбалы деп белгілі бір қ ызметтер саласының белгілі мақ саттық мә селелерін шешуге арналғ ан программалық жабдық тама аталады.

Операциялық жү йелердің мү мкіндіктерін кең ейту ү шін жә не қ осымша қ ызметтер жиныны ұ сыну ү шін сервистік программалар қ олданылады. Сервистік программалардың ішінен утилиталарды қ арастырамыз. Утилиталар пайдаланушыларғ а компьютер мен оның жабдық тамасына қ ызмет кө рсету қ ұ ралдарын ұ сынады.

Олар келесі ә рекеттердің жү зеге асырылуын қ амтамасыз етеді:

§ магниттік дискілерге қ ызмет кө рсету;

§ файлдар мен каталогтарғ а қ ызмет кө рсету;

§ компьютер ресурстары жайлы ақ парат ұ сыну;

§ ақ паратты шифрлеу;

§ компьютерлік вирустардан қ орғ ау;

§ файлдарды архивтеу жә не басқ алары.

Программаларды жасау қ ұ рлдары жү йелік те, қ олданбалы да жаң а программалық жабдық тамаларды жасау ү шін пайдаланылады.

Қ олданбалы деп белгілі бір қ ызметтер саласының белгілі бір мақ саттық мә селелерін шешуге арналғ ан программалық жабдық тама деп аталады. Кө бінесе мұ ндай програмамларды қ осымшалар деп атайды.

Қ ызмет салаларының спектрі қ азіргі кезде ө те кең жә не кем дегенде ө зіне: ө ндірістік ө рекә сіпті, инженерлік тә жірибені, ғ ылыми зерттеулерді, медицинаны, басқ аруды, іс-жү ргізуді, баспа қ ызметін, білім беруді жә не т.б. қ осады.

Типтік қ олданбалы программалық жабдық тамағ а келесі программаларды жатқ ызады:

§ мә тіндік процессорларды;

§ кестелік процессорларды;

§ безендіру жә не іс қ ағ аз грфика жү йелері;

§ деректер базасын басқ ару жү йелері;

§ сараптау жү йелері;

§ математикалық есептеулер, эксперименттік деректерді модельдеу жә не талдау программалары жатады.

Программалық жабдық тама нарығ ында ұ сынылатын қ осымшалар, жалпы жағ дайда, жеке программалар немесе біріктірілген жү йелер ретінде орындалуы мү мкін.