Бактериядан шыққан тағамдық уланулар

Ащы улармен улану (қышқылдармен, сілтілерменщелочами).

Токсикология – улар және уланулар туралы ғылым. Бұл ғылым жеке және жалпы болып бөлінеді. Жалпы ғылымы әртүрлі заттардың ағзаға уытты (токсикалық) әсер етуінің жалпы заңдылығын зерттейді, екіншісі (жеке ғылымы) жеке улардың әсерлерін зерттейді және олардан туындаған уланудан емделу заттарын қарастырады.

Токсикология бірнеше өзіндік бөлімдерге бөлінді:

- соттық;

- өндірістік;

- тағамдық (тамақтық);

- әскери.

Химиялық немесе физикохимиялық әсерімен, ағзаға кішкене мөлшерде ене отырып, кейбір жағдайларда денсаулықтың бұзылуын және өлім туғызатын заттар улар деп аталады.

Азот қышқылы тыңайтқыш, жарылғыш заттар өндіргенде қолданылады, сондықтан ол кесірлі оқиғаларда жиі, ал өз-өзіне қол сұғуда сирек кездеседі. Өлім дозасы (мөлшері) - 8-10 мл. Өлім әдетте аурулық шоктан (естен танудан) туындайды. Күкірт қышқылы көбіне ингаляциялық улану шақырады. Сутегі тотығы. Өлім дозасы 100 мл, ішке қабылдағанда.

Іріткі улармен улану (сынаппен, мышьякпен, фосформен, мырышпен және басқа қоспалармен).

Сынап және сынаптың тұзы - сулема бөлмелік температурада буланады. Сынап және оның препараты (сулема) асқазан-ішек немесе несеп-жыныстық, дем алу жүйелерінің шырышты қабыршықтары арқылы түседі. Сынап ақуыз ферменттерін байланыстырып тоқтатады және барлық тірі ағзалардың белсенділігін басып тастайды. Мышьякпен улану (ақ мышьяк өте қауіпті, оны зиян жануарларды улауға пайдаланады, сол себептен өте қол жетімді). Тірі адамда да, мәйітте де диагнозын қою қиындық туғызады. Сот-медициналық сараптама жүргізгенде мышьяктың бауырда өте ұзақ, ал созылмалы улануда ол шаштарда сақталатынын ескерген жөн.

3. Қанға әсер ететін улармен улану (көміртегі тотығы, натрий интригі).Удың бұл тобы қанға түсіпэритроциттерді бұзады, сондықтан гемоглобин плазмаға шығады (бұл у саңырауқұлақтарда, жылан уында болады). Қандық улар гемоглобинды жұмысқа жарамсыз жағдайға келтіреді, мысалы көміртегі тотығы – тұншықтырғыш улы газ. Газ қанда гемоглобинмен байланысады, эритроциттер оттегін тасымалдай алмайды (мұндай жағдайларда қанның құрамында көміртегі тотығы 70% жоғары болғанда өлім туындайды). Өлім дем алу ферменттерінің тұншықтырғыш газбен қоршалуынан да, яғни тканьдік гипоксиядан да туындауы мүмкін. У орталық жүйке жүйесіне (ОЖЖ) және жүректің бұлшық етіне тікелей әсер етуі мүмкін.

Сот-химиялық зерттеуге, мәйітті тілу кезінде, карбоксигемоглобин бар-жоқтығын анықтау үшін қанды тек жүрек қуысынан алады. Сонымен бірге көміртегі тотығының бар-жоқтығын анықтауға бірнеше арнайы алдын-алу сынамаларын (пробаларын) қолданады: формалиндік сынама, Гоппе-Зейлердің сынамасы және Кунхельдің сынамасы.