Істен шықпаушылық көрсеткіштері.

Істен шық пай жұ мыс істеу ық тималдығ ы – берілгенатқ арым шегін-де объектінің шығ уының пайда болмау ық тималдығ ы. Істен шық пай жұ мыс істеу ық тималдығ ын 1-суреттің кө мегімен анық тауғ а болады, мұ нда N (/) — атқ арым моментінде жұ мысқ а қ абілетті объектілердің саны. Атқ арым моментіне қ арай істен шық пай жұ мыс істеу ық тималдығ ы ү лестіру қ исығ ы-ның орди­натасымен анық талады. Атқ арым ішінде істен шық пай жұ мыс істеу ық тималдығ ын статистикалық бағ алау гистограммамен анық талады.

Бірінші істен шық қ анғ а дейін істен шық пай жұ мыс істеу ық тималдығ ын бағ алаудың қ арастырылатын тә сілдері машинаның уақ ытта істен шығ уын ү лестіру қ исық тарының бар болуын болжайды, ал істен шығ улардың ө здері [1, 10, 22, 26]. Кө птеген жағ дайларда механикалық жү йелерді жобалағ анда мұ ндай бағ алау тә сілдерін пайдаланудың реті келмейді. Осы проблеманы шешу ү шін бірқ атар алдын ала рә сімдерді орындау қ ажет:

а) ма­шинаның жұ мысқ а қ абілеттілігін қ алпына келтірудің экономикалық салдары бойынша оның істен шығ у критерийін анық тау;

б) машинаның элементтерін, ресурстың мү мкін таусылуын анық тау жә не оларды ауыстыру тұ тас алғ анда машинаның істен шығ у критерийі ү шін қ абылданғ ан салдарларғ а ә келеді;

в) басқ а эле­менттерді ауыстырғ анда шығ ындардың мү мкін болатын барлық ү йлесімдерін анық тау, олардың басқ а эле­менттерді ауыстырғ ан-дағ ы салдары машинаның істен шығ уының жиналғ ан критерийіне сә йкес келеді;

г) машинаның істен шығ уының таң далғ ан критерийі бойынша шығ ындары бар элементтердің бар мү мкін болатын ауыстыруларының пайда болу ық тималдығ ын есептеуге арналғ ан формуланы анық тау;

д) машина элементтерінің механикалық қ асиеттері жә не жұ мыс режимдері бойынша бірінші жуық тауда олардың ресурстарын ү лестіру заң дарының параметрлерін бағ алау, оларды сә йкес ө рнектерге қ ою жә не қ ойғ ан соң кез келген атқ арым мә ні ү шін таң далғ ан критерий бойынша машинаның істен шығ у ық тималдығ ын есептеп шығ ару.

Істен шығ уғ а атқ арым – қ алпына келтірілетін объект атқ арым-сының осы атқ арым ішінде оның істен шығ уы санын математикалық кү туге қ атынасы.Қ алпына келтірілетін объектінің істен шығ уынаатқ арымды есептеп шығ ару ү шін оның атқ арымының белгіленген интервалын таң дайды. Белгіленген интервал базасында осы объектілердің жиынтығ ы ү шін істен шығ у санын математикалық кү туді анық тайды.

Атқ арымның белгіленген интервалын таң дау объектінің істен шық пау-шылығ ын зерттеу мақ саттарына байланысты болады. Сонымен, мысалы объектінің қ осымша жұ мысы кезең інде істен шығ уғ а атқ арымды осы объектілердің сериялық ө ндірісі кезінде осындай істен шығ улардың пайда болу себептерін болдырмайтын, жасау конструкциясын жә не технологиясын жетілдіру бойынша қ ажетті шаралар қ абылдау мақ сатында анық тайды. Объектінің тұ рақ ты жұ мыс істеу кезең інде белгіленген интервалды берілген объект ү шін істен шығ уғ а атқ арымның НТҚ -да нормаланатын мә нін бақ ылау жә не сериялы шығ арылатын бұ йымдардың сапасын ә рі қ арай жақ сарту бойынша конструкциялық жә не технологиялық шаралардың тиімділігін бағ алау мақ сатында анық тайды.

3. Ұ зақ мерзімділік кө рсеткіштері. Гамма-проценттік ресурс – ол бойында объект пайызбен ө рнектелген, берілген ық тималдығ ымен шекті кү йге дейін жететін атқ арым. Гамма-проценттік ресурстың мә ндерін ресурстарды ү лестіру қ исық тарының кө мегімен анық тауғ а болады, олардың ө зара байланысы мына ө рнекпен анық талады

, (3.1)

мұ нда - гамма-проценттік ресурсты қ амтамасыз ету ық тималдығ ы; - істен шық пай жұ мыс істеу ық тималдығ ы; - шекті кү йге дейінгі атқ арым (ресурс).

Орташа ресурс – ресурсты математикалық кү ту. Орташа ресурс мына формула бойынша анық талады:

, (3.2)

мұ нда - технологиялық машинаның n- ші объектісінің ресурсы.

Гамма-проценттік қ ызмет ету мерзімі – пайдаланудың кү нтізбелік ұ зақ тығ ы, оның бойында объект пайызбен ө рнектелген, ық тималдығ ымен шекті кү йге дейін жетеді. Қ ызмет етудің орташа мерзімі – қ ызмет ету мерзімін математикалық кү ту. Қ ызмет ету мерзімдерінің гамма-проценттік жә не орташа мә ндері(3.1), (3.2)-формулалары бойынша анық та-лады.

4. Жө ндеуге жарамдылық кө рсеткіштері. Берілген тү рде техникалық қ ызмет кө рсетудің (жө ндеудің) орташа оперативті ең бек сыйымдылығ ы (ұ зақ тығ ы, қ ұ ны) пайдаланудың белгілі кезең інде немесе атқ арым ішінде технологиялық машинағ а бір рет техникалық қ ызмет кө рсетудің (жө ндеудің) оперативті ең бек сыйымдылығ ын (ұ зақ тығ ын, қ ұ нын) математикалық кү туді білдіреді. Ә детте пайдаланудың белгілі кезең і деп технологиялық машинаны пайдаланудың ең аз қ айталанатын кезең і ретінде жө ндеу циклін тү сінеді, ол кезде техникалық қ ызмет кө рсету мен жө ндеудің нормативтік-техникалық қ ұ жаттармен белгіленген барлық тү рлерін белгілі тізбектілікте жү зеге асырады. Технологиялық машинаның барлық қ ызмет ету мерзімі бойында кү рделі жө ндеуде болмағ ан жағ дайларда, осы базада ә р тү рлі жоспарлық жө ндеулердің де, жоспардан тыс жө ндеулердің де орташа оперативті ұ зақ тығ ының мә нін де анық тау мақ сатқ а сә йкес болады.