Оларға жүргізілетін операциялар

Алгоритм дегеніміз орындаушығ а берілген, тү сінікті де дә л тү рде ө рнектелген командалар тізбегі. Командаларды орындау арқ ылы іздеген нә тижеге жетеміз.

Алгоритмнің ү ш тү рі бар:

1. сызық тық;

2. тармақ талғ ан (шартты);

3. циклдік немесе қ айталану;

Сызық тық алгоритмде алгоритмдер бір бірімен ү зіліссіз жалғ асып (тізбектеліп) орындалады.

Тармақ талу (шартты) алгоритмде алгоритмнің орындалуы аралық мә ндердің нә тижесіне байланысты болады.

Циклдік алгоритмде алгоритм бірнеше рет қ айталанып орындалады.

Алгоритмнің қ асиеттері:

1. Дискреттілік (деректерді ө ң деу нә тижесінің қ адамы уақ ыт бойынша дискретті)

2. Кө п жақ тылық (алгоритм ә ртү рлі есептер тобына қ ұ рылғ ан)

3. Анық талғ андық (алгоритмнің ә рбір қ адамында, деректердің анық талғ ан нә тижесі болады)

4. Нә тижелілік (аяқ талуы)

Қ ойылғ ан есептің шешімін есептейтің компьютерлік программа бірнеше қ адамнан ө теді: формализация жә не қ ойылғ ан есептке техникалық тапсырмасын қ ұ ру; есептің шешу алгоритмін қ ұ ру; программаны қ ұ ру; тестілеу, ө ндеу жә не қ ұ жаттандыру; қ ойылғ ан есептін шешімін қ ұ рылғ ан программамен табу. Егер шешілетін есептін кейбір аспектілерін қ андай болсын формальді модельдің анық тамаларында білдіруге болатын болса, онда оны істеу керек. Осы жағ дайда формальді модельдің аймағ ынан аспай қ ойылғ ан есептін шешу алгоритмдері жә не ә дістері бар екенін анық тауғ а болады. Егер мұ ндай ә дістер жә не алгоритмдер жоқ болса, онда формальді модельдің қ ұ ралдары жә не қ асиеттері қ ойылғ ан есептін керек шешімін қ ұ руғ а мү мкіншілік береді.

Тә жірибеде математиканын жә не басқ а ғ ылымдардын кез келген аймағ ын есептердің анық талғ ан ө рістеріне келтіруге болады. Қ ойылғ ан есепке тиісті модель қ ұ рылғ анда, онда есептін шешімі осы модельдін терминдарында ізделеді. Осы қ адамнын мақ саты - есепке алгоритм қ ұ ру. Ол саны шектелген нұ сқ аулар тізімінен қ ұ рылады, ә р біреуі анық мағ ана білдерітін жә не шектелген уақ ытта саны шектелген есептеулер жү ргізіледі. Алгоритмдер тиісті шешімді жедел табады, бірақ ол шешім тиімді болмаса, ондай алгоритмдер эвристикалық деп аталады. Қ ойылғ ан есептін шешімін математикалық модельді қ олданып табамыз, онда шешімнін алгоритмін осы модельдін терминдарын қ олданып қ ұ рамыз. Алгоритмнің бастапқ ы қ адамында жалпыланғ ан операторлар қ олданылады, сосын олар анық анық талғ ан нұ сқ ауларғ а бө лініп ауыстарлады. Бірақ осындай алгоритмді компьютерлік программағ а кө шірер алдында ол формализациянын бірнеше қ адамынан ө ту керек, нә тижесінде программалау тілінің жалпы операторларынан қ ұ рылғ ан программа шық қ анша. Осы процесс кристализация деп аталады. Ең басында қ ұ рылатын программа алдымен жасырын тілде жазылады. Мұ нда тілдің қ ызметші сө здері мен абстракті тү рдегі мә ліметтер қ олданылады. Олар, мысалы, Паскаль тілінде тү рлерді сипаттау арқ ылы жә не абстракті тү рдегі мә ліметтерге тиісті операторларды сипаттайтын процедуралар арқ ылы жазылады. Жасырын тілдегі программа орындалу ү шін оны Пакскаль тіліндегі программағ а аудару керек. Сонымен, келесі суретте программалау процессі схема тү рінде келтірілген:

1. Бірінші қ адамда қ ойылғ ан есептін моделі қ ұ рылады, ол ү шін тиісті математикалық модельдерге назар аударлады. Осы қ адамда формальді емес алгоритм қ ұ рылады.

2. Екінші қ адамда алгоритм жасырынды тілде жазылады. Паскаль тілінің операторлары жә не табигі тілдегі нұ сқ аулар жасырын тілдегі программада толық болу керек, осы кезде мә ліметтердің тү рлері анық талады. Сосын процедуралар арқ ылы басқ а тү рлер сипатталады, операторлар программада тиісті процедураларды шақ ырады.

3. Процесстін ү шінші қ адамында ә р абстракті тү рдегі мә ліметтер орындалады жә не осы тү рдегі мә ліметтерді қ арастыратын операторларғ а процедуралар қ ұ рылады. Осы қ адамда барлық жалпы операторлар Паскаль тілінін кодтарына ауыстырлады. Осы қ адамнын нә тижесінде орындалатын программа дайын болу керек. Оның қ ателерін жө ндеген соң жұ мыс істейтін программағ а ие боламыз.