Дәріс. Химияны оқытудың мақсаттары мен міндеттері. 1 страница

1.Орта мектепте химияны оқ ытудың мақ саттары. 2.Оқ ушыларғ а химиялық орта білім берудің міндеттері. 3.Оқ ушыларда ғ ылыми кө зқ арас қ алыптастырудың міндеттері. 4.Химияны оқ ыту барысында оқ ушылардың ақ ыл ойын дамыту.

1. Жеке оқ у пә ндерінің мақ саты мектептің алдына қ ойғ ан қ оғ амның ә леуметтік талабы бойынша анық талады.Халық қ а білім беру ісін қ айта қ ұ ру кө зқ арастарының тұ рғ ысынан қ арағ анда, жалпы білім беретін орта мектеп ү здіксіз білім беру жү йесінің негізгі буыны болып табылады.Оның алдына ә ржақ ты жетілген, ө з ісіне сенімі кү шті, қ оғ амдағ ы тү бірлі ө згерістерді жү зеге асыруғ а қ абілетті кісіні тә рбиелеу мақ саты қ ойылып отыр.Бұ л мақ сатқ а жету ү шін мектеп жасө спірімдерді табиғ ат, қ оғ ам, адам жә не оның ең бегі туралы білім жү йесімен қ аруландырады, ақ ыл ой, адамгершілік, эстетикалық, дене тә рбиесін береді, ғ ылыми жә не ізгілік кө зқ арастарының, қ абілеттерінің бпрынша дамуына қ ажетті жағ дайлар жасайды.Мектеп жасө спірімнің бойына азаматтық борыш, елі мен жерінің тағ дыры ү шін жауапкершілік қ асиеттерді сің іреді, шығ армашылық пен ең бек етуге ө зін ө зі басқ аруғ а ә зірлейді. Химия пә нінің мақ саттары ә р кластың химия курсында, олардың жеке тақ ырыптарында, тақ ырыптар бойынша ө ткізілетін сабақ тарда нақ тыланады.

2.Оқ ушыларғ а химиялық орта білім берудің міндеттері. Оқ ытудың мақ саты дегеніміз− жорамал нә тижесі, ол оқ ытудың міндеттері арқ ылы жү зеге асады.Химияның негізі ү ш салалы білімнен тұ рады: заттар туралы білім, химиялық теориялар мен заң дар туралы білім, химиялық ө ндіріс туралы білім. Химиядан орта білім берудің бірінші міндеті− жаратылыстану ғ ылымдарының арасындағ ы химияның алатын орнын кө рсету. Ә р тү рлі кү рделену сатысындағ ы заттарды, олардан тү зілетін табиғ и жә не жасанды денелерді жаратылыстану ғ ылымы зерттейді.

Химиядан орта білім берудің екінші міндеті− пә наралық байланысты жү зеге асыру.

Химиялық орта білім берудің ү шінші міндеті− табиғ аттың тұ тастығ ы, онда жү зеге асатын қ ұ былыстардың бір− бірімен байланыстылығ ы, шарттылығ ы жө нінде ғ ылыми кө зқ арас қ алыптастыру.

Химиядан орта білім берудің тө ртінші міндеті− орта мектептегі химияның негізіне кіретін заттар туралы оқ у материалын іріктеу.Заттар туралы білім ұ ғ ымдардан тұ рады, олардың негізгілері− химиялық ә лемент, химиялық реакция, химиялық ө ндіріс.

Химиядан орта білім берудің бесінші міндеті− химия курсын қ ұ райтын ұ ғ ымдар жү йесін, ә р жү йеге кіретін жеке ұ ғ ымдарды анық тау, олардың оқ ылу ретін белгілеу.

Химиядан орта білім берудің алтыншы міндеті− орта мектепте оқ ылатын теориялардың мазмұ нын, дең гейін жә не орнын негіздеу.

Химиядан орта білім берудің жетінші міндеті− орта мектептегі химия ғ ылымының негізіне кіретін ө ндірістік материалды анық тауарқ ылы оқ ушылардың политехникалық ә зірлігін арттыру.

Химиядан орта білім берудің сегізінші міндеті− табиғ атты аялай білуге баулу, химияны жә не химия ө неркә сібін ө ркендетуге байланысты ауаның, судың жә не топырақ тың ластануые болдырмау, минералды тың айтқ ыштарды қ орғ айтын заттарды пайдаланудың тиімді жә не тиімсіз жақ тарын білу, соң ғ ы кезге дейін химияны кілең мадақ тайтын сың аржақ тылық ты қ ойып, оның табиғ атқ а, организмдерге жә не адамның денсаулығ ына тигізетін ә сері жө нінде екі жақ ты ақ иқ ат пікір тудыру.

Химиядан орта білім берудің тоғ ызыншы міндеті− оқ ушылардың таным ә рекетін жандандыру, білім мен білік алудағ ы белсенділігін арттыру.

Химиядан орта білім берудің оныншы міндеті− оқ ушыларғ а химияның ғ ылыми тілін жетік мең герту; химиялық ә дебиетттермен жұ мыс істей білудің біліктері мен дағ дыларын қ алыптастыру; сө йлей білуге, ө з ойын анық, дә л, жү йелі жә не дә лелді жеткізе білуге ү йрету; химияның ө зіне ғ ана тә н тілдік қ ұ ралдарын, химиялық символиканы, номенклатурасын жә не терминологиясын жетік білдіру; олардың мағ ынасы мен қ ұ рылысын нақ тылы тү сініп, қ олдана білуге ү йрету.

3. Жаратылыстану пә ндерінің бірі ретінде химияның міндеті оқ ушыларда қ оғ ам, табиғ ат жә не олардағ ы адамның орны туралы ғ ылыми кө зқ арас қ алыптастыру екені айтылды.

Ғ ылыми кө зқ арас жеке пә ндерден алғ ан білімнің қ орытылуынан туады.Дү ниеге кө зқ арас тудыратын білімді қ орытындылаудың ү ш дең гейі бар: философиялық дең гей, жаратылыстану ғ ылымының дең гейі жә не жеке ғ ылымдық дең гей.Осы дең гейлерге сә йкес дү ниенің философиялық, жалпы ғ ылымдық жә не жеке ғ ылымдық (химиялық, физикалық, т.б.) бейнелері қ алыптасады.

Химия материяның нақ тылы бір тү рі− заттарды жә не материя қ озғ алысының химиялық формасы− заттардың сапалық ө згерістерін зерттейтін ғ ылым.Химияны ү йренгенде заттар мен қ ұ былыстар туралы білімді жалпылап қ орыту арқ ылы оқ ушыларда табиғ аттың химиялық бейнесі қ алыптасады.Химиядан алынғ ан нақ тылы білімді басқ а жаратылыстану ғ ылымдарынан берілген біліммен ұ штастыру нә тижесінде табиғ аттың жалпы ғ ылыми бейнесі пайда болады.Дә лірек айтқ анда, табиғ аттың химиялық бейнесі дегеніміз− химиялық жалпы білімнің қ оғ амдық пә ндерден алғ ан біліммен бірігуі, біртұ тас ой− пікірге, сенімге айналуы.

Оқ ушылардың жас ерекшеліктеріне, ө тілетін материалдың мазмұ ны мен теориялық дең гейіне, пә наралық байланыстың кү рделенуіне қ арай дү ниетанымның қ алыптасуы бірнеше кезең де жү зеге асады.

Бірінші кезең де, бейорганикалық химия курсын ө ткенде, заттармен жә не химиялық реакциялармен байланысты жеке кө зқ арастар химиялық ұ ғ ымдар дең гейінде, химиялық терминдер арқ ылы қ алыптасады.Заттардың қ асиеттері сезім мү шелері арқ ылы білінеді жә не қ ұ рамы мен қ ұ рылысына тә уелді болады.Заттар ү здіксіз ө згеріске ұ шырайды, бірақ ізсіз жойылмайды, бір заттар екінші заттарғ а айналады.Бұ л айналулар кезінде затты қ ұ райтын бө лшектер молекулалар бұ зылады, ал атомдар сақ талады.

Д.И.Менделеев ашқ ан периодтық заң мен периодтық жү йені қ арастырғ анда химиялық элементтердің барлық кө рсеткіштері жү йедегі орнымен сипатталатыны, бір− біріне айналатыны жә не жойылмайтыны туралы тү сінік қ алыптасады.Периодтылық табиғ аттың ақ иқ ат заң дарының бірі екеніне, оның ашылмағ ан элементтерді алдын ала болжауғ а мү мкіндік бергеніне жә не олардың расталғ анына оқ ушылардың кө зі жетеді.Бұ дан соң химиялық элементтердің топтарын, топшаларын, жеке элементтерді жә не олардың қ осылыстарын ө ткенде ө тілген заң дар мен теорияларды басшылық қ а алып, заттардың қ асиеттерін, реакция нә тижелерін болжай білуге ү йренеді.

Екінші кезең органикалық химияны ө туге байланысты.Бұ л кезең де оқ ушылар заттардың сан алуандылығ ы олардың электрондық жә не кең істіктегі қ ұ рылысына тә уелді екені, органикалық заттардың тү зілуі, реакциялары, қ асиеттері жалпы заң дылық тарғ а бағ ынатыны, ешқ андай «тіршілік кү шінің» жоқ екені жө нінде тү сінік алады.

Ү шінші кезең орта мектеп ү шін жаң а қ орытынды курс –жалпы химияны ө ткенде жү зеге асады.Жалпы химия курсында заттардың қ ұ рылысы, химиялық реакциялар, металдар жә не бейметалдар туралы оқ ушылардың білімі терең детіліп, бір жү йеге тү сіріледі, қ орытылып, жалпыланады.

Тө ртінші кезең де бейорганикалық химиядан, органикалық химиядан жә не жалпы химиядан алғ ан білімді қ орытындылағ анда ә рбір химиялық ұ ғ ым диалектикалық ұ ғ ым ретінде қ арастырылады.

4. Білім жә не тә рбие берумен бірге химияны оқ ытудың бір аса міндеті –оқ ушылардың ақ ыл− ойын дамыту.Педагогикалық теориялардың тұ рғ ысынан қ арағ анда дамыту оқ ыту дең гейінің жә не қ арқ ынының кө терің кі болуына, соларғ а сә йкес оқ ушылардың таным ә рекетінің белсенділігіне тә уелді болады.Мұ ның мә нісі− оқ ушылардың білім алудағ ы «ең таяу биігі» кө рініп тұ руы, оғ ан жету жолында бойына біткен қ абілеті мен кү ш− жігерін аямай, ең бек істеуі тиіс деген сө з.

Психологиялық жағ ынан алғ анда дамыту білімді игеру мен жаң ғ ырту, таныс жә не жаң а жағ дайда қ олдана білу, логикалық ойлануды қ алыптастыру болып табылады. Оқ ушылардың ақ ыл− ойы білім мен білікті білікті игеру барысында дамиды.Жеке кластар бойынша теориялық жә не деректі материалдардан, химиялық тілден, химиялық эксперимент жасаудан, сан есептерін шығ арудан қ алыптасатын білім мен біліктердің тізбегі мемлекеттік бағ дарламада кө рсетілген.

Оқ ушылардың ой− ө рісі алғ ан білімнің мазмұ ны мен ауқ ымына, іске жарата білуінен айқ ын кө рінеді.Мұ ның ү ш дең гейі бар.Бірінші дең гейі− алғ ан білімді еске тү сіріп жаң ғ ырту.Бұ л білімді мұ қ ият қ абылдап, жадында ұ стай білуінен аң ғ арылады.Екінші дең гейі− алғ ан білімді оның қ алыптасуына ұ қ сас жағ дайда қ олдана білу.Мұ нда білімді қ айта жаң ғ ырта отырып, тасымалдау жә не іске жарату жү зеге асады.Ү шінші дең гейі− алғ ан білімді бұ рын кездеспеген жаң а жағ дайда қ олдана білу.Бұ л жаң а жағ дайды бұ рынғ ымен жақ ындастыратын, байланыстарды ашатын, ойлау тә сілдерін жү зеге асыруды қ ажет етеді.

Білімді алу мен қ олдану процесінде жү зеге асатын ойлау тә сілдері: салыстыру, анализ жә не синьез, жіктеу жә не жү йеге тү сіру, себеп− салдар байланысын ашу, қ орыту жә не жалпылау.Бұ лар бір− бірімен ұ штасып, жү зеге асырылғ анда ақ ыл− ой ә рекетінің негізгі тә сілдері деп аталады.Мә селен, нә рселер мен қ ұ былыстарды салыстырудан қ орытынды жасалады.Жалпылау кезінде елеулі белгілері таң далып, жү йеге тү сіріледі, қ орытынды жасалып, мысалдармен нақ тыланады.Қ орытындылауда себеп− салдар байланысы, жіктелуі, жеке бө ліктерінің арасындағ ы ө зара байланысы ашылады. Оқ ушылардың ақ ыл− ой ә рекетін қ алыптастыру химияның алғ ашқ ы сабақ тарынан басталып, біртіндеп дамытылады.Ол ү шін ә р тақ ырыпқ а лайық сұ рақ тар, жаттығ улар мен тапсыпмалар ә зірленеді.Бұ л орйда білімді жү йеге келтіру жә не қ орытындылау сабақ тарының маң ызы зор.Бұ л сабақ тарда ақ ыл− ой ә рекетінің айтылғ ан тә сілдерін қ олдану арқ ылы оқ ушылар мптериалды жаң а қ ырынан кө руге ү йренеді, жеке бө ліктерінің арасындағ ы ө зара байланысын тауып, алғ ан білімді қ олдана білуге дағ дыланады.

Бақ ылау сұ рақ тары

1.Педагогикадан алғ ан білімдерің е сү йеніп, орта мектептегі оқ у пә ндерінің атқ аратын қ ызметін айтып берің дер.

2.Химиядан орта білімнің жеке бө ліктерін сипаттандар.

3.Ғ ылыми кө зқ арас қ алыптастыруды қ алай тү сінесің, оның дең гейлері туралы білетінің ді еске тү сір.

4.Диалектикалық материализмнің заң дары мен категорияларының жалпы сипаты болатынын дә лелдейтін химиялық мысалдарды келтір.

5.Химияны оқ ыту барысында тә рбие беру мә селелерін қ алай тү сінесің.

6.Химияны оқ ыту барысында оқ ушылардың дамуы қ алай жү зеге асады.

2. Дә ріс. Орта мектептегі химия курсының мазмұ ны мен қ ұ рылысы.

1.Химия курсының мазмұ нын таң дауғ а жә не оқ ытуғ а қ ойылатын дидактикалық талаптар. 2.Орта мектептегі химия курсының мазмұ нын сұ рыптау негіздері. 3.Ұ ғ ымдарды дамыту негіздері. 4.Химиядан алғ ан орта білім мазмұ нының келешегі туралы.

1. Химия курсының мазмұ ны химия ғ ылымының қ олы жеткен табыстарын дидактикалық талдау арқ ылы мына негіздерге сай анық талады жә не оқ ытылады: ғ ылымилығ ы, жү йелілігі, тү сініктілігі, саналылығ ы мен белсенділігі, кө рнекілігі, теорияның сарамандылық қ а байланыстылығ ы.

Ғ ылымилығ ы. Орта мектептегі химияның негізіне ғ ылымда толық шешімін тапқ ан деректер мен кө зқ арастар кіреді.Олар ғ ылымдағ ы мә ліметтерге толық сә йкес келіп, заттар мен қ ұ былыстар туралы ақ иқ атты бұ рмаламай жеткізуі тиіс.Ол ү шін жетекші теориялардың орны дұ рыс анық талып, жеткілікті деректі материалдың негізінде енгізілуі керек.

Жү йелілігі. Оқ у материалы ғ ылымның логикасына сә йкес бірінен бірі туындайтын ретпен орналастырылады.Жаң а материал ө тілгенде ескеріп беріледі де, ө зі соң ындағ ыларғ а негіз болады.Жү йелік негізі, ә сіресе, химияның негізгі ұ ғ ымдарын қ алыптастырғ анда ескеріледі.Ол ү шін деректі материалдарды заттар жә не химиялық реакциялар туралы ұ ғ ымдар жү йесіне біріктіреді.

Тү сініктілігі. Бұ л ғ ылыми негізге− кереғ ар, жү йелілікке тура қ атысты болады.Оқ у материалының тү сінікті болуы кө леміне жә не ғ ылыми дең гейіне байланысты, сондық тан кейбір ғ ылыми ақ парды оң айлатып беруге тура келеді.Оң айлатудың дә режесін тым тө мендетіп жіберсе, бұ рмалаушылық қ а ә келіп соғ ады.

Саналылық жә не белсенділік негізі – оқ ыту барысында мұ ғ алім мен оқ ушы ең бегінің ара салмағ ын оқ ушылар жағ ына ауыстырып, олардың пә нге қ ызығ уын жә не білім алудағ ы белсенділігін арттыру.Ол ү шін білімнің қ ажеттігі мен пайдасына оқ ушылардың кө здерін жеткізіп, ө здігінен жұ мыс істей білуге ү йрету керек.

Кө рнекілік принципі –дидактиканың ертеден қ алыптасқ ан тү пкілікті негіздерінің бірі, химияны оқ ытуда маң ызды орын алады.Оқ ушылар білімді заттар мен химиялық ә рекеттерді тікелей қ абылдау арқ ылы алуы тиіс.Бұ л мү мкін болмағ ан жағ дайда атом мен молекула қ ұ рылысының, ө ндірістік қ ондырғ ылардың модельдерін, суретерін, сызбанұ сқ аларын пайдаланады.Осының бә рінде оқ ушылар жан –жақ ты бақ ылау жасауғ а, ә р кө рнекіліктен барынша мол ақ пар алуғ а, бақ ылау нә тижелерін қ орытындылап, тү сіндіре білуге ү йренуі керек.

Теорияның сарамандық қ а байланыстылығ ы. Бұ л− оқ ушылардың ғ ылым негіздерінен алғ ан білімін ө мірмен, қ оғ амдық қ ұ рылыс сарамандығ ымен ұ штастыру арқ ылы жү зеге асады, политехникалық білім беру мә селелерін қ амтиды. Сө з болып отырғ ан принципті жү зеге асыру ү шін оқ ушылар химиядан.алғ ан теориялық білімін сарамандық таным есептерін шығ аруғ а қ олдана дыбілуі тиіс.Бұ л есептер ө мірде, табиғ атта, зертханаларда жә не ө ндірісте жиі кездесетін қ ұ былыстарғ а негізделіп қ ұ растырылады.

2.Орта мектептегі химия курсының мазмұ нын сұ рыптау негіздері. Химияны оқ ыту методикасының негіздерінде оқ у материалының кө лемін жә не қ иындығ ын реттеудің мынадай жалпы педагогикалық талаптары келтірілген: мазмұ нның тұ тастығ ы, ғ ылыми дә лдігі жә не қ ұ ндылығ ы, оқ ушылардың жас ерекшеліктеріне сай келуі, оқ у жоспарындағ ы сағ ат санының ескерілуі, кө пшілік мектептің жағ дайына сә йкестігі, халық аралық стандартпен ү йлесімділігі.

Оқ у материалының қ азіргі ғ ылым дең гейіне сә йкес келуі.Қ азіргі ғ ылыми− техникалық революция дә уірінде жеке ғ ылым салалары қ арыштап дамыды.Қ айсыбір топшылауларғ а қ арағ анда, ә р 7− 10 жылда ғ ылыми ақ параттың кө лемі екі есе ө скен екен.Мұ ның ө зі оқ у пә ндерінің мазмұ нын дү ркін− дү ркін қ айта қ арап, жаң алық тармен толық тырып отыруды қ ажет етеді.

Химия курсының мазмұ нын таң дағ анда жә не толық тырғ анда білімнің жү йелі тү рде орналасуы ескеріледі.Оқ у материалының ішінен ең іргелі білім мен біліктерді іріктеп, жетекші идеяның тө ң ірегіне топтастырады, олардың ішкі мә нін жалпы заң дылық тарды қ амтитын теориялардың тұ рғ ысынан тү сіндіреді.

3.Ұ ғ ымдарды дамыту негіздері. Химия ғ ылымының даму барысында теориялық дең гейінің кө терілуіне байланысты негізгі ұ ғ ымдарының мағ ынасы кең ейіп, терең дейді.Мектеп курсында ә р ұ ғ ымның ғ ылым тарихындағ ы қ алыптасу жолын айнытпай қ айталау міндет емес.Дегенмен, оқ ушылардың ә зірлігін, жас ерекшелігін ескеріп, ұ ғ ымның мағ ынасын біртіндеп ашып, дамытуғ а тура келеді.

Қ иыншылық ты бө лу негізі. Бұ л негіз химия курсының мазмұ нын анық тауда ә р қ илы шешім тапты.Мұ ндағ ы негізгі мә селе оқ ушылардың таным ә рекетінің мү мкіндігін ескеріп, деректі материалдардың, теориялардың жә не химиялық ұ ғ ымдардың орнын тиімді анық тау.Оқ ушылар тікелей бақ ылауғ а негізделмеген теориялық материалдарды игеруге қ иналады.Сондық тан оларды бір жерге топтастырмай, қ иыншылық ты бө лу негізіне сә йкес кластарғ а бө ліп орналастырады.Деректі материалдар теорияның алдынан жә не соң ынан қ арастырылады да, бірінші жағ дайда теорияны тү сіндіру, екінші жағ дайда бекіту, нақ тылау жә не дамыту мақ сатын кө здейді.

Қ иыншылық ты бө ле білу негізі ұ ғ ымдар дамытуғ а тығ ыз байланысты.Негізгі химиялық ұ ғ ымдар теориялық дең гейіне қ арай курстың ә р жерінде ө тіліп дамытылады.Мә селен, валенттілік ұ ғ ымының жетінші класта эмпирикалық тү сінігі, сегізінші класта электрондық тү сінігі беріліп келді.Эмпирикалық ұ ғ ымның ө зі, алдымен қ осылу, соң ынан орын басу реакциялары арқ ылы ә р тақ ырыптарғ а бө лініп беріледі.

Политехнизм негізі. Бұ л негізді жү зеге асыру ү шін химия курсының мазмұ нына енгізілетін материалдар: 1) алдың ғ ы қ атардағ ы химия ө ндірістерінің жә не негізіне химиялық ә рекеттер жататын кейбір ө ндіріс орындарының шикізаттары, ө німдері, технологиялық барысы, қ ажет болғ ан жағ дайда қ ондырғ ылары мен аппараттары; 2) ө ндірістің жалпы жә не химияғ а тә н ғ ылыми негіздері; 3) халық шаруашылығ ын химияландырудың негізгі бағ ыттары, басқ а ө ндірістермен байланысы, ауыр индустриядағ ы алатын орны; 4) химия ө неркә сібінің дамуы, қ азіргі жайы, ө ркендеу перспективалары; 5) химия ө ндірістерінің экологиялық мә селелерін шешудегі мә ні; 6) кә сіптік бағ дар беретін материалдар;

Тарихи негіз. Бұ л негізді жү зеге асыру дегеніміз− химия ғ ылымын дамыту бағ ытында кө рсету, оның ө ткені, бү гінгісі жә не болашағ ы туралы оқ ушыларда пікір қ алыптастыру.Тарихи негіз екі бағ ытта жү зеге асады.Біріншісі орта мектептегі химия курсының мазмұ ны мен қ ұ рылысын анық тағ анда ғ ылымның тарихи даму логикасын ескеру, екіншісі− химиялық элементтердің, заттардың, химия ғ ылымының дамуына елеулі ү лес қ осқ ан ғ алымдардың ө мірі мен ең бектерінен мә ліметтер беру.

Жалпы білім беретін орта мектептің алдына қ ойылғ ан міндеттердің ө згеруіне сә йкес химия пә нінің мазмұ ны ү здіксіз қ айта қ аралып, жаң арып отырды.

1920 жылы химияның шамамен екі бағ дарламасының жобасы жарияланды.Шамамен алынғ ан дейтініміз бұ л бағ дарламаларда ә р класта ө тілетін тақ ырыптардың тізбесі ғ ана берілді, мазмұ ны ашылмады, оны жергілікті жағ дайғ а байланысты мұ ғ алімнің ө зі анық тау керек болды.Екі жоба химияны оқ ытудың ө мірмен, қ оғ амдық сарамандық қ а байланысын ө здігімен істейтін сарамандық жұ мыстар арқ ылы оқ ушылардың белсенділігін арттыру негізіне сай қ ұ рылды.

1923 жылы қ абылданғ ан жинақ ты бағ дарламада химияның жаң адан қ алыптаса бастағ ан жү йелі курсы жойылып кетті.Оның орнына барлық пә ндерді біріктіретін «табиғ ат», «ең бек», «қ оғ ам» деген қ ұ рама тақ ырыптар енгізілді.Соларғ а сә йкес ө ндіріс жә не ө ндірістік ә рекеттер оқ ылып, химиялық білім ә р кластың соң ында қ арастырылды.Жү йелі білімі болмағ андық тан, оқ ушылар ө ндірістік ә рекеттерді жө ң деп тү сінбеді, білімнің сапасы да тө мендеп кетті.

Оқ у пә ндерінің бағ дарламаларын жасауда орын алғ ан бұ рмалаушылық тарды тү зетуде ВКП(б) Орталық Комитетінің 1932 жылғ ы тамыздағ ы «Бастауыш жә не орта мектептердегі оқ у программалары жә не режимі» туралы қ аулысының маң ызы зор болды.Бұ л қ аулыда жалпы білім беретін пә ндердің жү йелі бағ дарламаларын жасау, пә наралық жылдың соң ында В.Н.Верховский басқ арғ ан комиссия химияның тұ рақ ты бағ дарламасын ұ сынды.

4.Химиядан алғ ан орта білім мазмұ нының келешегі туралы.

Соң ғ ы кезде жалпы білім беретін орта мектептің жұ мысына жан –жақ ты талдаулар жасалып, оны қ айта қ ұ рудың тұ жырымдамалары ұ сынылды.Оларда мемлекет, мектеп жә не оқ ушының ө зара қ арым –қ атынасындағ ы мына ү йлеспеушіліктер: мектептің біркелкілігі мен оқ ушылардың білімге ұ мтылуының сан алуандылығ ы, оқ ыту мазмұ нының бірдейлігі мен жү зеге асудағ ы алуан тү рлілігі, жобаланғ ан нә тиже мен іс жү зіндегі нә тиженің алшақ тығ ы атап кө рсетілді.Бұ ларды болдырмау ү шін мектепке ізгілік сипат беру жә не демократияландыру, оқ ыту мазмұ нын тү рлендіру жә не оны таң даудағ ы мұ ғ алім мен оқ ушының дербестігін арттыру жолдары белгіленді.

Бірінші тұ жырымдаманың авторлары осы кезге дейінгі химия пә нінің мазмұ ны деректер − қ орытынды− теория сызбанұ сқ асына сә йкес логикамен баяндалғ анын дә лелдеп, одан бас тартуды жө н кө рді.Оның орнына бақ ылау –теория –қ орытынды –жинақ тап қ орыту сызбанұ сқ асын ұ сынды.Енгізілетін ұ ғ ымдар постулат ретінде дайын беріледі.Оның мазмұ ны қ орытып шығ арылатын ұ ғ ымдар арқ ылы толық ашылады.

Екінші тұ жырымдаманың авторлары қ азіргі қ олданылып жү рген химия бағ дармаласында деректі материалдың кө птігін, ө мірден алыстығ ын, мазмұ ны мен баяндалу ретінің осалдығ ын атап кө рсетеді.Олар орта мектепте химияның барлық оқ ушылар ү шін міндетті базалық курсы жә не терең детілген курсы болу керек деп есептейді, негізгі курстың бағ дарламасын ұ сынады.

Ү шінші тұ жырымдамада химиялық орта білімді ү ш курсқ а жіктейді: 1. 5 − 7 кластарда кіріспе білім беретін біріктірілген− жаратылыстану курсы.2. 5− 9 кластарда жү йелі білім беретін негізгі курс. 3. 10− 11 кластарда салалық жә не арнайы курстар.

Химияның негізгі жү йелі курсы дең гейінде білім алуғ а барлық оқ ушылар міндетті.Бұ л курс бір бағ ытты немесе қ айталанбалы болып қ ұ рылуы мү мкін.Бір бағ ытты курста 8− 9 кластарда бейорганикалық, 10− 11 кластарда органикалық химия оқ ылады, соң ғ ы кластағ ы қ азіргі жалпы химияның орнына білімді қ орытып жинақ тау жү зеге асырылады.Химияның жү йелі курсының теориялық мазмұ ны электрондық теорияның элементі кіретін атом мен молекулалар, химиялық элементтердің периодтық жү йесі туралы жалпы ұ ғ ымдардан тұ рады.Периодтық жү йенің заң дылық тарына сү йеніп, ең маң ызды металдар жә не бейметалдар, олардың қ осылыстарының қ асиеттері қ арастырылады.