Азақстандағы халық ағарту ісі

«Қ азақ» газетінде басылғ ан «Тағ ы соғ ыс» мақ аласының авторы: Ә. Бө кейханов.

1907-12жж. Қ азақ станғ а қ оныстандырылғ ан адам саны – 2млн 400мың.

1917ж-ғ а қ арай қ азақ тардан тартып алынғ ан жер кө лемі – 45млн-нан астам.

1913ж. «Қ азақ ұ лтының ө мір сү руінің ө зі проблемағ а айналды» деп жазғ ан – А.Байтұ рсынов.

«1899 жылдан кейін қ азақ тар мен орыстар арасындағ ы жанжалдар ө мірінің сипатты белгісіне айналды» деп жазғ ан – Т.Рысқ ұ лов.

1914-18жж. Ресей ү шін Қ азақ станның шикізат кө зі ретіндегі байланысы кү шейді: І Дү ниежү зілік соғ ысқ а байланысты.

1916ж. ұ лт-азаттық кө терілістің басты себебі: 19-43жас аралығ ындағ ы адамдарды қ ара жұ мысқ а алу (25 маусым).

Тү ркістан мен Дала ө лкесінен алу кө зделді – 500мың адам.

1916ж. 23 тамызда ү стемтап ө кілдерін жұ мыстан босату туралы жарлық шығ арғ ан – Куропаткин.

1916ж. қ озғ алыстың ірі орталығ ы – Жетісу.

1916ж.тамызда кө терілісшілер басып алғ ан жә рмең ке - Қ арқ ара.

1916ж. Торғ ай уезінде хан етіп сайланғ ан – Ә.Жанбосынов.

Ырғ ыз, Торғ ай уездерінде хан етіп сайланғ ан адам саны – 9.

Кө теріліс сардарбегі – А. Иманов.

Торғ айды 15мың жауынгермен қ оршағ ан – Иманов.

Имановтың серігі, мерген – Кейкі батыр.

Торғ ай кө тірілісінің ерекшелігі – бір орталық қ а бағ ындырылып, басқ арылудың тә ртіпке келтірілуімен.

Кө терілістің сипаты – отаршылдық қ а қ арсы.

1916ж.жазалау нә тижесінде қ азақ тар саны кеміді – жарты млн-ғ а жуық.

1916ж. Жетісудан Қ ытайғ а ауып кетуге мә жбү р болғ ан – 238мың (екі жү з отыз сегіз мың).

«Тың даң ыздар, қ ан тө кпең іздер» деп жазғ андар: Байтұ рсынов, Бө кейханов, Дулатов.

Жетісуда орыс шаруаларының ішінен Қ арқ ар ошағ ын ұ йымдастырушылардың бірі – Е.Курев

Верный уезі Жайымтал болысының ханы болып сайланғ ан – Б. Ә шекеев.

Боралдайда дарғ а асып ө лтірілген – Ә шекеев.

Қ арқ арадағ ы кө теріліс жетекшілерінің бірі – Ж. Мә мбетов.

1916ж. Тү ркістан ө лкесінің генерал-губернаторы болып сайланғ ан – Куропаткин.

Жергілікті казактардан жазалаушы отряд қ ұ рғ ан – Фольбаум.

1916ж.оқ иғ алар қ арсаң ында енгізілген жаң а салық тү рі – соғ ыс салығ ы.

1917ж.27 ақ пандағ ы революцияның сипаты – буржуазиялық -демократиялық (монархия қ ұ латылды).

Уақ ытша ү кіметтің Ресей жерінде ұ лттық келісім орнатуғ а бағ ытталғ ан шешімінің бірі – 1917ж.20наурыздағ ы азаматтардың дін ұ стануына, ұ лтқ а жататындығ ына байланысты қ ұ қ ық тарын шектеуді жою туралы шешім.

1917ж. «Қ ара жұ мысшылар одағ ы» қ ұ рылғ ан қ ала – Верный.

«Солдаттардың орыс-мұ сылман ұ йымы» - Сергиопольде.

«Жас арбакештер одағ ы» қ ұ рылғ ан қ ала – Петропавлда.

«Қ азақ жастарының революцияшыл одағ ы» - Ә улиеата мен Меркеде.

«Жас қ азақ» ұ йымы – Ақ молада.

Кадеттер ұ йымының Семейде шығ арғ ан газеті - «Свободная речь».

Тү ркістан автономиясының орталығ ы – Қ оқ ан (Шоқ ай) (ислам).

Ххғ.басында ұ лттық сананы оятушы, кадет партиясыеың мү шесі болғ ан – Ә. Бө кейханов.

Тү ркістан федералистер партиясы қ ұ рылды – 1917ж.

Қ оқ он қ аласында федералистер партиясы қ ұ рылды – 1917ж.

IV съезді ашқ ан – М. Шоқ ай.

1917ж.30қ арашада мұ сылмандар манифесі ө ткен қ ала – Қ оқ ан.

1917ж. 21-26желтоқ санда жалпы қ азақ съезі ө ткен қ ала – Орынбор.

Алашорда тө рағ асы – Ә. Бө кейханов.(«Қ азақ» газетінде жарияланды, 10 бө лімнен тұ рды).

Кең естер билігі алғ аш орнағ ан қ ала – Перовск (Қ азан).

Жетісу облысындағ ы Кең ес ө кіметі жең ді – 1918ж.наурыз.

1917ж. Кең ес ү кіметіне қ арсы біріккен кү штер – Ақ гвардияшылар мен Алашорда.

1918жсә уірде Ташкентте қ ұ рылғ ан Тү рк.АКСР-ң қ ұ рамына кірген облыстар: Жетісу, Сырдария.

1917ж.басталғ ан Қ азАКСР-н қ ұ ру жө ніндегі жұ мыстың уақ ытша тоқ тап қ алу себебі – Азамат соғ ысының басталуы.

1917-18жж.қ азақ, орыс, ұ йғ ыр ең бекшілері арасындағ ы қ атынастарды жақ сартуғ а ү лес қ осқ ан – Розыбакиев.

Кең ес ү кіметінің кедейлерге қ айтарып берген жер кө лемі – 3, 5млн десятина.

Оралда, Петропавлда кең ес ө кіметі орнады – 1918ж.қ аң тар.

Семейде кең ес ө кіметі орнады – 1918ж.қ аң тар.

Орынборда кең естердің Торғ ай облыстық І съезі қ ызыл армия бө лімдерін қ ұ ру туралы шешім – 1918ж.наурыз-сә уір.

Ақ мола уездік съезінің Алашорда автономиясының теріске шығ арғ ан қ аулысы – 1918ж.наурыз.

Азамат соғ ысы – 1918-20жж.

Азамат соғ ысы – ол мемлекет ішінде билік ү шін соғ ыс (Ақ тар vs Қ ызылдар).

Азамат соғ ысында ақ гвардияшылармен бір топта болғ ан – Алашорда.

Ақ гвардияшыларғ а кө мек ретінде Иран мен Каспий ө ң іріне енген ә скер – Ағ ылшын ә скері.

1918ж.маусымда атаман Дутов басып алғ ан қ ала – Орынбор.

1920ж.қ арай Қ азақ ә скери Комиссариаты қ ұ рғ ан ә скери бө лімшелер саны – 37.

Азамат соғ ысы жылдары Кең арал болысында партизан жұ мысын ұ йымдастырушы – Ө.Ыбыраев.

Колчак ә скерін талқ андау жү ктелген Шығ ыс майданның Оң тү стік тобының қ олбасшысы – Фрунзе.

1920ж.наурызда Семей обл.сол-нің ақ гвардияшылардан азат етілуі нә тижесінде жойылғ ан майдан – Жетісу майданы.

1920-21жж.ө лкедегі ең бек армиясы қ атарында болғ ан адамдар саны – 6мың ғ а жуық.

Қ арағ андыда кө мір ө ндіру қ ысқ арды – 5 есеге (8млн).

Қ азақ ө лкесін басқ ару жө ніндегі комитет қ ұ рылды – 1919ж. 10шілде (Пестковский).

Қ азревком органы болғ ан баспасө з – «Ұ шқ ын» газеті.

«Алашорда» ү кіметі таратылды – 1920ж.9наурыз.

Қ азАКСР-і жарияланды – Орынборда (астанасы).

Қ азАКСР-н қ ұ ру туралы декрет шық ты – 1920ж.20тамыз.

Қ азАКСР Орталық Атқ ару Комитетінің алғ ашқ ы тө рағ асы – С. Мендешев.

Байтұ рсынов пен Сералин Қ азақ станғ а қ осу қ ажет деп дә лелдеген аймақ – Қ останай.

Қ азақ жерлерін біріктіруде Қ азақ стан мү ддесін жақ тағ ан – Ленин.

Азамат соғ ысы жылдары мемлекетке 6млн пұ т астық тапсырғ ан уезд – Қ останай.

1926ж. Қ азақ стандағ ы қ азақ халқ ының ү лес салмағ ы – 61, 3%.

1926ж. Қ азАКСР-ң халық саны – 5млн 230мың.

1924ж. Қ азАКСР-ң астанасы кө шірілген қ ала – Қ ызылорда.

1921ж. Қ азақ стан комсомолының І съезі ө ткен қ ала – Орынбор (Ғ. Мұ ратбаев).

Ә йелдер қ озғ алысының кө рнекті қ айраткерлері – Оразбаева, Қ ұ лжанова.

«Қ ырғ ыз(қ азақ) тілінде іс жү ргізуді енгізу туралы» декрет – 1923ж.

1922ж. Батыс Қ азақ станда ашаршылық қ а ұ шырағ андар мө лшері – 82 пайыз.

1921ж. «Нақ ты ет салығ ы туралы» декрет блйынша жартылай кө шпелі қ азақ шаруалары – ет салығ ынан босатылды.

1921ж. Қ ұ рылғ ан - «Қ осшы одағ ы», 1930ж-дан кейін - «Кедей одағ ы».

Ақ шалай салық енгізілді – 1924ж.

Салық негізінен кө п салынғ ан – кулактар мен байларғ а.

1925-33жж.елді басқ арғ ан – Голощекин.

Қ азақ станды индустрияландыру басталды – табиғ и байлық тарды зерттеуден.

Орал-Ембі мұ найлы ауданын зерттеген академик Губкин «Бұ л кен орны мұ найғ а аса бай» деген.

Тү рксібте ең бек еткен адамдар саны – 100мың.

Тү рксіб пайдалануғ а берілді – 1931ж. (1933ж.).

«Қ азақ стан отар болып келді, солай болып қ алды» деп айтқ ан – Сә дуақ асов.

Голощекин ұ сынғ ан идея - «Кіші Қ азан».

Тү рксіб жалғ астырды – Орта Азия мен Сібірді.

Орталық Қ азақ станда шикізат байлық тарын зерттеген геологтар тобының жетекшісі - Курнаков.