Бап. Сараптама тағайындау

1. Сараптама сарапшы арнаулы ғ ылыми білім негізінде жү ргізетін оның объектілерін зерттеу нә тижесінде іс ү шін маң ызы бар мә н-жайлар анық талуы мү мкін жағ дайда тағ айындалады. Азаматтық сот ісін жү ргізуге қ атысушы ө зге адамдардың мұ ндай білімінің болуы сотты тиісті жағ дайларда сараптама тағ айындау қ ажеттігінен босатпайды.
2. Істе ревизия, тексеру актілерінің, ведомстволық инспекциялар қ орытындыларының, сондай-ақ мамандардың жазбаша консультацияларының, бағ алаушылар есептерінің болуы сарапшының қ орытындысын ауыстырмайды жә не сол мә селелер бойынша сот сараптамасын тағ айындау мү мкіндігін жоқ қ а шығ армайды.
3. Сот сараптаманы тараптың ө тініші бойынша жә не ө з бастамасы бойынша тағ айындайды.
4. Сарапшы ретінде арнайы ғ ылыми білімі бар іске мү дделі емес адам шақ ырылуы мү мкін. Сот сараптамасын жү ргізу:
1) сот сараптамасы органдарының қ ызметкерлеріне;
2) лицензия негізінде сот-сараптама қ ызметін жү зеге асыратын жеке тұ лғ аларғ а;
3) заң талаптарына сә йкес бір жолғ ы тә ртіппен ө зге де адамдарғ а тапсырылуы мү мкін.
5. Іске қ атысушы тұ лғ алар соттан сараптама ісін жү ргізуді арнайы қ ажетті ғ ылыми білімі бар нақ ты адамғ а тапсыру туралы сұ рай алады.
6. Сараптама жү ргізу іске қ атысушылар ұ сынғ ан тұ лғ алардың біріне тапсырылуы мү мкін. Соттың сараптама жү ргізу тапсырылғ ан адамды шақ ырту талабы аталғ ан адам жұ мыс істейтін ұ йымның басшысы ү шін міндетті.

Ү лгiлердi алу

1. Судья, егер ү лгiлердi зерттеудiң iс ү шiн маң ызы бар болса, оларды, оның iшiнде тiрi адамның, мә йiттiң, жануардың, заттың, нә рсенiң қ асиеттерiн бейнелейтiн ү лгілердi алуғ а қ ұ қ ылы.
2. Ү лгiлерге материалдардың, заттардың, шикiзаттардың, дайын ө нiмнiң сынамалары да жатады.
3. Ү лгiлердi алу туралы дә лелдi ұ йғ арым шығ арылады, онда: ү лгiлердi алатын адам; ү лгілер алынуы тиiс адам (ұ йым); нақ ты қ андай ү лгiлер жә не қ андай санда алынуы тиiс екенi; адам ү лгiлердi алу ү шiн қ ашан жә не кiмге келуi тиiс екенi; ү лгiлер алынғ аннан кейiн олардың қ ашан жә не кiмге табыс етілуi тиiс екенi кө рсетілуi қ ажет.
4. Ү лгiлердi судьяның жеке ө зi алуы, ал қ ажет болса, егер бұ л ә рекет ү лгiлер алынатын жынысы басқ а адамды жалаң аштап шешiндiрумен байланысты болмаса жә не ерекше кә сiби дағ дыны талап етпесе, маманның қ атысуымен алуы мү мкiн. Ө зге жағ дайларда ү лгілердi судьяның тапсырмасы бойынша маман алуы мү мкiн.
5. Ү лгiлердi алу қ ұ қ ығ ы судьяда, сарапшыда немесе маманда болады.
Маманның немесе сарапшының тірі адамнан
ү лгiлердi алуы

1. Судья ө зiнен ү лгілер алынуғ а тиiс адамды, сондай-ақ тиiстi ү лгілерді алу туралы ұ йғ арымды маманғ а жiбередi. Ұ йғ арымда осы процестік ә рекетке барлық қ атысушылардың қ ұ қ ық тары мен мiндеттерi кө рсетiлуге тиiс.
2. Маман судьяның тапсыруы бойынша қ ажеттi ә рекеттердi жү ргізеді жә не сараптамалық зерттеу ү шін талап етілетін ү лгілердi алады. Yлгiлер қ апталады жә не мө рленеді, содан кейiн маман жасағ ан ресми қ ұ жатпен бiрге судьяғ а жiберiледi.
3. Сарапшы зерттеу процесiнде сынақ ү лгiлер дайындауы мү мкiн, бұ л туралы ол қ орытындыда хабарлайды.

5. Сарапшы зерттеу жү ргiзгеннен кейiн ү лгiлердi оралғ ан жә не мө р басылғ ан тү рде ө зiнiң қ орытындысына қ оса тiркейдi.
6. Егер ү лгiлердi судьяның тапсырмасы бойынша маман немесе сарапшы алғ ан болса, онда ол ресми қ ұ жат жасап, оғ ан iс жү ргiзу ә рекетiне барлық қ атысушылар қ ол қ ояды жә не iс материалдарына қ оса тiркеу ү шiн судьяғ а берiледi.
7. Алынғ ан ү лгiлер оралғ ан жә не мө р басылғ ан тү рде хаттамағ а қ оса тiркеледi.