Кесте Химиялық элемент, зат және химиялық реакция ұғымдарының сипаттамалары

Тақ ырыптың білім берудегі міндеттеріне мыналар жатады.

1. Химия пә ні, зат, химиялық элемент, атом, химиялық реакциа, химиялық символика туралы алғ ышқ ы ұ ғ ымдарды қ алыптастыру (олардың мазмұ ны мен сипаттамалары кестеде келтіріледі)

2. Алғ ашқ ы ұ ғ ымдарды қ алыптастырудың теориалық негізі болатын атом- молекулалық ілімінің қ ағ идаларын саналы мең герту; олардың тұ рғ ысынан заттардың қ асиеттерін, химиялық реакциалардың механизімін тү сіндіру.

3. Қ ұ рам тұ рақ тылық заң ын, масс сақ талу заң ын саналы игерту қ олдана білуге ү йрету;

4. Эксперименттік біліктер қ алыптастыру: химия зертханасында жұ мыс істеу ережелерімен, қ ауіпсіздік техникасымен таныстыру; қ ыздыру аспаптарымен, зертханалық штативпен, реактивтермен, ыдыстармен, т.б жұ мыс істей білуге баулу.

Тақ ырыптың тә рбиелік міндеттері: 1.Табиғ аттың бірлігі, заттардың жойылмайтыны, атом жә не молекуланың анық барлығ ы жө нінде ғ ылыми кө зқ арас қ алыптастыру, пә наралық байланысты жү зеге асыру. 2.М.В.Ломоносов, А.Лавуазье ө мірімен таныстыру арқ ылы ғ ылымғ а шынайы берілген адамдар ғ ана жаң алық ашатынын кө рсету. 3.Тарихи мә ліметтердң тә рбиелік маң ызын барынша пайдаланып М.Ломоносов пен Дальтонның атомостикалық кө зқ арастарын салыстыру. 4.Оқ ушылардың химияғ а қ ұ штарлығ ын тудыру.

Тақ ырыпты оқ ытудың тағ ы бір міндеті – химия пә нін оқ ытудың мазмұ ны мен ә дістеріне енгізілген кейін ө згерістерді енгізу. Химия тарихында кө рнекі орын алатын негізгі ұ ғ ымдарды енгізген ғ алымдар Р.Бойль(элемент ұ ғ ымы.), Ж.Пруст (қ ұ рам тұ рақ тылық заң ы) туралы қ ысқ а деректер келтірілген. Бұ л деректерді ә дістемелік талаптарғ а толық сә йкес келмегенімен жаң а материалды тү сіндіргенде, ү й тапсырмасын бергенде тиімді пайдалану мұ ғ алімнің міндеті. Сонымен бірге тарихи материалды оқ улық тағ ыдан гө рі мұ ғ алімнің терең білу керектігін ескерген жө н.

Химия пә ні. Оқ ушылардың пә нге деген пікірін тудыруда алғ ашқ ы сабақ тардың маң ызы зор. Ә дістемелік ә дебиеттерде химия пә нін анық тайтын алғ ашқ ы сабақ та екі тү рлі қ ателік жіберілетіні айтылғ ан. Біріншісі – оқ ушылардың химияғ а қ ызығ ушылығ ын тудыру ү шін бірнеше қ ызық ты тә жірибелер кө рсетіледі, бірақ бұ лардың мазмұ ны тү сіндірілмейді. Мұ ндай тә жірибелерді олар химиялық кештерде кө рген химия кабинетінде ә р тү рлі тә жірибелер жасалынатын сырттай байқ ап жү реді. Сондық тан да олардың алғ ашқ ы сабақ қ а зор ү мітпен келетіні рас.

Алғ ашқ ы сабақ та химиянң жаратылыстану ғ ылымына жататыны, заттарды зерттейтіні жә не заттардың қ асиеттері туралы ұ ғ ым.

Зат ұ ғ ымы бұ л сабақ та оқ ушыларғ а физика курсынан таныс., физикалық дене ұ ғ ым арқ ылы беріледі. Ол ү шін бір заттан жасалғ ан бірнеше физикалық денелер, ә р тү рлі заттардан істелген бір физикалық дене кө рсетіледі. Олардың мысалдары ретінде шыныдан, кә рденнен, темірден, алюминиден жә не басқ а металдардан жасалғ ан оқ ушыларғ а белгілі, немесе таяудағ ы сабақ тарда танысатын химия қ ұ рал-жабдық тары кө рсетіліп, аталады. Соның нә тижесінде оқ ушылар физикалық денелер неден тұ рса, соны зат деп айтады деген қ орытындығ а келеді.

Заттардың айналуы жө ніндегі ұ ғ ым ө сімдіктанудан алғ ан білімге негізделеді. Ө сімдіктер ауадан жә не топырақ тан алатын су, минералды заттары, кө мірқ ышқ ыл газы, т.б заттары ақ уыздарғ а, майларғ а, крахмалғ а, қ антқ а айналады. Осыдан кейін заттар жә не олардың бір- біріне айналуын зерттейтін ғ ылымғ а химия деген анық тама беріледі. Жаң а оқ улық та бұ л анық тама заттардың қ асиеттері жә не айналумен қ абаттаса жү ретін қ ұ былыстармен толық тырылғ ан химияның физикамен, биологиямен байланысты, маң ызы қ ысқ аша баяндалады. Химияның міндеттері – заттардың қ асиеттерін зерттеу арқ ылы тиімдеі пайдалану, халық шаруашылығ ына аса қ ажетті, табиғ атта кездеспейтін заттарды ө ндіру.

Таза зат жә не қ оспа ұ ғ ымдары. Заттардың қ асиеттерін зерттеу таза зат жә не қ оспа ұ ғ ымдарына ә келеді. Оқ ушыларғ а кү нделікті тұ рмыстан (ай, су, сү т) жә не табиғ аттану пә ндерінен (гранит) белгілі қ оспалар еске тү сірілелді. Қ атты заттардың қ атты заттарғ а, қ атты заттардың сұ йық тағ ы ерімейтін қ оспалары кө рсетіледі. Соның нә тижесінде оқ ушылар ә р қ оспа ең кемі екі заттан тұ ратынын, оның біреуі – негізгі зат, екіншісі қ осымша деп аталады.

Қ оспаның қ асиеттерімен танысу ү шін темір мен кү кірттің қ оспасын зерттейтін зертханалық жұ мыс ө ткізіледі. Оқ ушылар алдымен кү кірттің содан соң темірдің, ақ ырына екеуінен тұ ратын қ оспаның қ асиеттерін зерттейді., оларғ а судың жә не магниттің ә серін байқ айды. Бақ ылау нә тижесін кесте тү рінде жазады. Зертханалық жұ мыстан шығ атын қ орытынды: қ оспада оның қ ұ рамына кіретін ә р заттың қ асиеттері сақ талады. Табиғ атта заттар кө бінесе қ оспа тү рінде кездеседі.

Қ оспаларды бө лу жә не таза заттар алу тә сілдерінің кө пшілігі оқ ушыларғ а ө мір тә жірибесінен, тө менгі сыныптарда ө тілетін жаратылыстану пә ндерінен белгілі. Солар еске тү сіріліп, талқ ыланады. Жә не бірнеше тә жірибелер жасалады. Соның нә тижесінде қ оспаның тү рлері жә не бө лу ә дістері сызбанұ сқ а тү рінде жазылады.