Интернетте Web-бетті ақысыз жариялау жолдары

Интернетте жеке сайтың ызды жариялау ү шін файлдар жинағ ын толығ ымен WWW серверлерінің біріне кө шіру керек. Біздің сайтымыз «Мои веб узлы®мой узел-6» бумаларында орналасқ ан (1-сурет).

2-сурет. «Мои веб узлы®мой узел-6» бумалары.

Біздің сайтымыз , , файлдарынан тұ рады. Барлық осы файлдарды жә не суреттерді біз WWW серверіне орналастыруымыз керек. Егер қ андай да бір файл немесе сурет кө шірілмей қ алса, онда сайт қ онағ ының броузері оларды бейнелей алмайды.

Файлдарды WWW серверіне жеткізу ү шін HTTР - HyрerText Transfer Рrotocol (гипермә тінді жеткізу хаттамасы) хаттамасы қ олданылады. Бұ л хаттама Web-сервер жә не жіберуші бағ дарлама арасындағ ы ақ параттардың алмасуын қ амтамасыз етеді. Бү кілә лемдік желі ондағ ан, тіпті миллиондағ ан тү рлі компьютерлерді біріктіреді. Желідегі ә рбір компьютер екінші бір компьютермен байланыса алуы ү шін хаттама деп аталатын стандарттар мен ережелердің жинағ ы қ олданылады.

Файлдардың жеткізілуінің екінші бір тү рі FTР (File Transfer Рrotocol) – файлдардың жеткізілу хаттамасы. Бұ л хаттаманың негізгі міндеті – Интернеттегі бір компьютерден екінші бір компьютерге файлдарды жеткізу. Бұ л хаттаманы қ олдну ү шін арнаулы FTР-клиент атты бағ дарлама керек. FTР-клиент бағ дарламасына Total Commander, FAR, CuteFTР жә не т.б. файлдарды басқ ару бағ дарламалары жатады. Серверге файлдардың жеткізілу тү рін сервер иесі анық тайды.

Сонымен, ө з сайтың ызды қ айда орналастыруғ а болады?

Орналастырудың екі жолы бар - ө з провайдерің іздің серверінде немесе ақ ысыз қ ызмет кө рсететін серверлердің бірінде.

Ә рбір провайдер ө з қ олданушыларына Web-бетке арналғ ан бірнеше мегабайт кө лемінде орын бө леді. Кей жағ дайда бұ л ақ ысыз, кейде қ андай да бір ақ ы тө ленеді.

Қ азіргі уақ ытта Интернет желісінде кө птеген ақ ысыз қ ызмет кө рсететін серверлер бар. Бұ л серверлер жарнама берушілердің есебінен ақ ысыз қ ызмет кө рсетеді.

Кейбір ақ ысыз сервер ә кімшілігі коммерциялық ақ паратты жариялауғ а рұ қ сат бермейді.

Сіздің Web-бетің ізге кө птеген қ олданушылар келуі ү шін ол қ ызық ты жә не ондағ ы ақ парат жиі жаң артылып отыруы керек. Жаң артулар пошта арқ ылы, сервердің файлдық менеджері немесе HTTР, FTР хаттамаларына мү мкіндігі бар бағ дарламалар кө мегімен орындалады.

Кө птеген ақ ысыз қ ызмет кө рсету серверлері қ осымша қ ызметтер ұ сынады: кірушілер есептегіші (счетчик посещений), қ онақ кітабы (гостевая книга), чат, форум, ең тамаша бет конкурсына қ атысу мү мкіндігі жә не т.б.

Ең маң ызды жағ дай - ө з сайтың ызды орналастыратын сервердің жү ктелу жылдамдығ ы.

Келесі қ ажетті мә лімет - ө з сайтың ызды жариялау ү шін Сізге қ андай кө лемде орын қ ажет. Ақ ысыз қ ызмет кө рсету серверлері 512 килобайттан 20 мегабайтқ а дейін кө лемдегі орынды ә рбір қ олданушығ а ұ сынады.

Тө менде ақ ысыз қ ызмет кө рсету серверлерінің адрестері келтірілген:

www.mysiteinc.com – 2 Мб, жү ктелуі жылдам сервер, адрес тү рі – www.MysiteInc.com/Сіздің - атың ыз;

www.triрod.lycos.com/learnmore/triрodfree.html - 20 Мб, жү ктелуі жылдам сервер, FTР-хаттамасы, броузер арқ ылы жаң арту, қ онақ кітабы (гостевая книга), адрес тү рі – members.triрod.com/Сіздің - атың ыз;

www.geocities.com – 15 Мб, FTР-хаттамасы, қ онақ кітабы (гостевая книга). Кемшілігі – жү ктелуі ө те жай сервер, адрес аты да ұ зақ;

www.chat.ru – 10 Мб бетке, 10 Мб пошта жә шігіндегі хаттарды сақ тауғ а, FTР жә не файл менеджері арқ ылы жаң арту, адрес тү рі - www.chat.ru/Сіздің атың ыз, Сіздің атың ыз.chat.ru;

www.narod.ru – шексіз кең істік, пошта жә шігі, FTР жә не файл менеджері арқ ылы жаң арту, қ онақ кітабы (гостевая книга), чат, форум, адрес тү рі - Сіздің атың ыз.narod.ru.

Егер Сіз Web-бетті ө з провайдерің іздің серверінде жариялайтын болсаң ыз, онда мына мә ліметтерді анық тап алуың ыз керек:

§ Сізге бө лінген URL адрес немесе провайдер адресті ө зің іздің таң дауың ызды ұ сынады;

§ логин;

§ пароль

Сонымен бірге серверге файлдарды жіберу қ ай хаттама арқ ылы мү мкін екендігін анық тап алуың ыз керек (HTTР немесе FTР).

Ал егер Сіз ақ ысыз қ ызмет кө рсету серверлері арқ ылы ө з сайтың ызды жариялайтын болсаң ыз, онда ең алдымен ақ ысыз қ ызмет кө рсету серверінде тіркелуің із керек. Мысал ретінде, www.narod.ru серверінде сайтты жариялау жолдарын қ арастырайық:

1)Интернет желісіне қ осылың ыз да www.narod.ru сайтын жү ктең із (72-сурет);

3-сурет. Сайтты жү ктеу терезесі.

2)Беттің сол жақ жоғ арғ ы бө лігіндегі «Создайте свой сайт» бө лімін шерткеннен соң ашылатын сұ хбаттық терезеде «Зарегистрируйтесь» сілтемесін шертің із де кө рсетілген қ атарларды толтырың ыз жә не беттің соң ғ ы бө лігіндегі «Дальше» батырмасын шертің із (4-сурет);

5-сурет

3)Берілген формада Сіз ө з сайтың ыздың адресін жә не жеке мә ліметтерді кө рсетесіз (фамилия, имя, адрес, e-mail жә не т.б.) (5-сурет);

6-сурет

4)Сайтқ а Сіз берген атау бос болмаса, онда Сіз басқ а атауды таң дауды ұ сынатын хабарлама аласыз;

5)Сә тті тіркелу хабарламасының соң ындағ ы «Сохранить» батырмасын басың ыз. Броузер терезесінде «Настройка Яндекса» терезесі ашылады (6-сурет);

7-сурет. «Настройка Яндекса» терезесі.

6) «Выход» батырмасын шертің ізде Интернеттен шығ ып кетің із.

Ө з сайтың ызды тіркеуден ө ткізгеннен соң оғ ан қ ажетті файлдарды жіберуге болады. Ол ү шін:

1)Интернетке қ осылың ыз жә не www.narod.ru серверін жү ктең із.

Экранда «Создание сайта на Народе» сұ хбаттық терезесі ашылады. Осында «Создать» батырмасын басың ыз (76-сурет);

8-сурет. «Создание сайта на Народе» сұ хбаттық терезесі.

2)Броузер терезесінде «Мастерская» беті ашылады. Мұ нда беттердің дайын шаблондарын алуғ а жә не сайтты басқ аруғ а болады (9-сурет);

9-сурет. «Мастерская» беті.

4)Осы бетте «Загрузка файлов на сайт» сілтемесін басың ыз. Экранда «Мастерская/ Управление файлами/ Загрузка файлов» беті ашылады (10-сурет);

10-сурет. «Мастерская/ Управление файлами/ Загрузка файлов» беті.

5) «Обзор» бө лімін баса отырып қ ажетті файлдарды белгілеп алың ыз да «Загрузить файлы» батырмасын басың ыз. Бірер минуттан соң файлдардың жү ктелгендігі туралы хабарлама келеді (11-сурет). Нақ осы жолдармен Сіз бір мезгілде 10 файлғ а дейін жібере аласыз;

11-сурет. «Загрузить файлы» батырмасы.

6) «Загрузка файлов» бетіндегі «Управление файлами» сілтемесі арқ ылы бума немесе html-файл қ ұ ра аласыз, белгіленген файлды редакциялауғ а, кө шіруге, жоюғ а, атын ө згертуге жә не орнын ауыстыруғ а болады (12-сурет).

12-сурет. «Управление файлами» сілтемесі.

7) Ө з Web-бетің ізді Интернетте кө ру ү шін провайдермен байланысың ыз, броузерде сайтың ыздың адресін енгізің із жә не «Enter» батырмасын шертің із немесе бірденнен ө зің іздің сайтың ыздың адресін терің із (13-сурет).

13-сурет. Броузерде ашылғ ан веб-қ ұ жат.

Егер сайтың ыз ашылмай тұ рса, яғ ни «Невозможно отобразить страницу» немесе «Извините, запрошенный Вами документ не найден. Попробуйте начать с главной страницы» хабарламалары шық са, онда сайт адресі дұ рыс кө рсетілмеген.

Егер де «Не найден файл index.html или доступ к катологу запрещен» хабарламасы шық са, онда бұ л бет серверде орналаспағ ан немесе Сіз жіберген файлдардың арасында бұ л файлдың жоқ болғ аны. Ө йткені бұ л файлдағ ы бет ә рқ ашан бірінші бет ретінде жү реді.

Интернет жү йесі ө те ү лкен кө лемдегі ақ паратты пайдалануғ а мү мкіндік беруіне байланысты қ азіргі кездегі барлық пайдаланушылар ү шін ө те пайдалы болып келгенімен, ол сонымен қ атар онда жұ мыс істейтіндер ү шін қ ауіпті де болып табылады. Бұ л қ ауіп қ атерді елемеу кез келген интернет жү йесіне қ осылғ ан пайдаланушыны ө те қ иын жағ ымсыз салдарғ а соқ тыруы мү мкін. TCP\IP протоколын жасауда кеткен қ ателіктер, хосттарда басқ арудың қ иындығ ы, интернетте пайдаланылатын басқ а да бағ дарламалық жабдық тарда қ ателердің кездесуі, тағ ы да басқ а кө птеген жағ ымсыз факторлар жиылып жү йесінің осындай қ ауіпті болуына алып келеді.

Кез келген ұ йым интернет жү йесінде ө з жұ мысын бастамастан бұ рын қ ауіпсіздікке байланысты мынандай сұ рақ тарғ а жауап беріп алғ аны дұ рыс:

1)Хакерлердің интернет арқ ылы ұ йымның ішкі жү йесіне енуіне мү мкіндіктер бар ма?

2) Интернет жү йесіне арқ ылы ұ йым ү шін маң ызды ақ парат оқ ылуы немесе ө згертілуі мү мкін бе?

3) Интернетке байланысты жалпы ұ йымның жұ мысына кедергі туындауы мү мкін бе?

Бұ л сұ рақ тардың бә рі ұ йым ү шін ө те маң ызды болып табылады. Бү гінде интернетпен байланысты қ ауіпсіздік мә селелерінің техникалық шешімдері кө п, бірақ олардың ә рқ айсысының ө зіндік қ ұ ны бар. Олардың ішіндегі кө п шешімдер қ ауіпсіздікті арттыру ү шін интернетпен жұ мыс жасаудың жан-жақ тылығ ын едә уір шектейді. Ал кейбіреулері қ ауіпсіздікке жету ү шін ауқ ымды кө лемдегі ең бек жә не материалдық шығ ындарды қ ажет етеді.

Интернеттегі қ ауіпсіздік саясатының басты мақ саты- ұ йымның интернетпен байланысты қ ауіп-қ атерден қ алай қ орғ анатыны туралы шешім қ абылдау. Ә детте қ ауіпсіздік саясаты екі бө ліктен тұ рады: ортақ қ ағ идалар жиыны мен нақ ты жұ мыс ережелер жиынынан. Ортақ қ ағ идалар жиыны жалпы интернеттегі қ ауіпсіздік тү сінігін айқ ындап кө рсетеді. Ал нақ ты ережелер нені істеуге болады, ал нені істеуге тиым салынғ анын анық тайды.

Интернет-кө птеген ұ йымдар мен адамдардың қ ызмет стилін ө згертіп жіберген ө те маң ызды ресурс кө зі. Сондық тан кез келген ресурстар секілді интернет те кең таралғ ан қ ауіпсіздікпен байланысты кедергілерге тап болып отыр. Кө птеген ұ йымдар осы интернет арқ ылы қ аскү немдердің шабуылына ұ шырап, нә тижесінде ө з абройларына кір келтірді, қ аржылай шығ ындарғ а тап болды. Кей жағ дайларда осындай сырттан жасалғ ан шабуылдар ұ йымның интернет бағ ытындағ ы қ ызметін тоқ татуғ а жә не ішкі жү йесінің қ ұ ртылуына, одан да кү рделі проблемаларғ а алып келеді. Осындай қ ыиындық тарды елемеген ұ йымдар ө здерінің сайттарын қ ауіп-қ атерге ұ рынуына жағ дай жасайды. Тіпті қ ауіпсіздік шараларын жү ргізіп отырғ ан сайттардың ө зі интернеттен келетін қ ауіп-қ атерден толық қ орғ алғ ан деп айтуғ а болмайды.

Ең басты проблеманың туындау себебі-интернет жасалғ ан кезде қ ауіпсіз жү йе ретінде ойластырылмағ ан дығ ы. ТСР/ІР-дің соң ғ ы нұ сқ асындағ ы басты проблемалар мынандай:

1. Интернетте жү ріп жататын ақ парт ағ ынының басым бө лігі шифрланбағ ан болатындық тан оларды бө тен адамдардың қ олына оп-оң ай тү сіруіне мү мкіндік бар. Пошта адрестерін, парольдерді, ә ртү рлі қ ұ жаттарды қ арапайым програмалардың кө мегімен-ақ бө тен адамдардың алып алуына болады;

2. Жалғ ан адрес беру мү мкіндіктердің бар болуы;

3. ТСР/ІР қ ұ ралдарының кей жерлерінде ә лсіз орындардың болуы. Осындай ә лсіздіктерді білімді қ аскү нем оп-оң ай пайдалануы мү мкін;

4. Қ ауіпсіздік саясатының болмауы. Кө птеген сайттар ө з ресурстарына сырттан қ атынас жасауғ а кең тү рде рұ қ сат береді, ТСР/ІР-дің ө зі пайдаланбайтын қ ұ ралдарына да рұ қ сат беріп қ ояды, ақ парат кө шіруге еш шектемелер қ оймайды, нә тижесінде қ аскү немдердің шабуыл жасауына жең ілдіктер жасайды;

5. Хостқ а қ атынас жасауды басқ ару қ ұ ралдарының ө те кү рделілігі. Дұ рыс жасалмағ ан хосттық қ ызмет те қ аскү немдердің шабуыл жасауына жең ілдіктер жасайды;

Компьютерлік саясат термині ә ртү рлі адамдар ү шін ө зіндік ерекше мағ ына береді. Бұ л саясат ұ йым басшылығ ының компеьютерлік қ ауіпсіздікке байланысты нұ сқ аулар жиыны, не болмаса нақ ты бір жү йенің қ ауіпсіздігі туралы шешімдер жиыны деп тү сінілуі мү мкін. Бірақ бұ л тү сініктердің барлық тарының ортақ мақ саты компьютермен байланысты қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету болып табылады.

Интернеттегі қ ауіпсіздік саясатын жү ргізу кезінде администраторларғ а ұ йымның жұ мыс істеу саясаты мен оның жан-жақ тылық мақ саты бір жағ ынан, қ ауіпсіздіктің толық қ амтылуы екінші жағ ынан ә сер етеді. Былайша айтқ анда, қ азіргі кезде кез-келген ұ йым ө зінің интернет арқ ылы қ ызмет кө рсету бағ ытын жан-жақ ты кең ейтіп, дамытқ ысы келеді, ал бұ л шараларды жү ргізуде кеткен болар-болмас қ ате ұ йым сайтының, тіпті компьютерлер жү йесінің қ ауіпсіздігіне ү лкен нұ қ сан келтіруі мү мкін. Сондық тан қ ауіпсіздік саясатын жү ргізуші администраторлар осындай жан-жақ тылық пен қ ауіпсіздік арасында дұ рыс тепе-тең дікті ұ стап отыруы керек.

Кез келген интернеттегі қ ауіпсіздік саясаты мынандай бө ліктерді ө з қ ұ рамында біріктіруі қ ажет:

1) Саясаттың мә ні. Кез келген саясатты жү ргізерден бұ рын сол саясаттың кімге, неге қ атысты жү ргізілетінін анық тап алу керек.

Сонымен қ атар саясаттың дұ рыс ұ сталуы ү шін, сол саясаттың жасалу мақ саты мен себептерін анық кө рсету қ ажет. Интернет жү йесінде жұ мыс жасау ү шін жү ргізілетін саясаттың да ө зінің пә ні болады. Бұ л пә н болып сол саясаттың интернетті пайдаланудағ ы барлық мү мкін болатын жағ дайлар жиыны болып табылады.

2) Ұ йымның саясатқ а кө зқ арасы. Қ ауіпсіздік саясатының пә ні анық талып, негізгі тү сініктерге анық тама беріліп, саясаттың жү ргізілу шарттары айқ ындалғ аннан соң сол саясатқ а ұ йымның нақ ты кө з қ арасын анық тау керек. Басқ аша айтқ анда сол саясатқ а байланысты ұ йым басшылығ ының шешімі.

3) Қ олданылатын орны. Кез келген саясатта оның қ олданылатын орны анық талып жасалуы керек. Бұ л жерде саясаттың қ ай жерде, кіммен жә не кай кезде жү ргізілетіні туралы сұ рақ тар ө з шешімін табуы керек.

4) Міндеттер мен рольдер. Саясаттың барлық бағ ыттарында оның дұ рыс жү ргізілуіне жауапты адамдар, немесе басқ а да субьектілерді бірден дұ рыстап анық тап алу керек.

5) Саясаттың дұ рыс ұ сталуы. Бұ л жерде саясаттың қ аншалық ты қ атаң екендігі жә не оны бұ зу, не ө згертіп жү ргізудің салдары қ арастырылу керек. Сонымен қ атар бұ л жерде сол саясаттың дұ рыс жү ргізілуін қ адағ алайтын субъекті де анық талу керек.

6) Анық тамалық ақ парат пен кең ес беру. Кез келген саясаттың қ ұ рамына да анық тамалық ақ парат пен кең ес берулердің болуы тиіс. Бұ л жерде тағ ы да егер қ андай да бір тү сінбеушіліктер болса кімге хабарласу керек екені де анық талу керек. Саясатқ а байланысты барлық сұ рақ тарғ а тек бір адамның жауапты болмауы да мү мкін, сол себепті саясаттың барлық бағ ыты бойынша анық тамалық ақ парат дұ рыс берілу керек.

Кез келген саясат дұ рыс жұ мыс істеуі ү шін ол тек мақ саттары бір адамдар тобына арналып жазылуы керек. Сондық тан егер ұ йым мақ саттары бө лек шектен тыс ү лкен бө лімдерден тұ рса, оны мақ саттардың жіктелуіне байланысты кішірек бө лімдерге ыдыратып алғ ан жө н. Интернетте қ ауіпсіздік саясатын жү ргізу де тек интернетпен байланысты мақ саттары бар бө лімге қ атысты болу керек.

Интернет ұ йымның сыртқ ы ә леммен ақ парат алмасуының тек бір ғ ана ә дісі болып табылады, сол себепті бұ л жердегі қ ауіпсіздік саясаты басқ а да байланыс саясаттарымен сә йкестірілген болу керек.

Интернет ұ йымғ а кіретін электронды есік секілді. Егер ө з есіктерін ашық ұ стаса, демек ол ұ йым зеттеудің нә тижесінде есіктің ашық болуы мақ сатқ а жетуді оң айлататынына кө зі жеткен, иә сырттан қ ауіп келуінің тә уекелінің аз екеніне кө зі жеткен болып табылады. Тура осындай тү сінікті электрондық есікке де пайдалануғ а болады, алайда олардың арасында ә рине айырмашылық тар бар. Кә дімгі есік нақ бір жерден байланысты болады, ал интернет бү кіл ә леммен байланысты. Дегенмен есікті тарс жауып отыру, ұ йымның жұ мысын шектейді, сол сияқ ты тіпті интернетке шық пау да ұ йымғ а жағ ымсыз болып табылады. Сол себепті интернеттегі қ ауіпсіздік саясатын тікелей электрондық байланысқ а сә йкестендіріліп жасау керек.

Интернет қ оғ аммен қ арым-қ атынас жасаудың бір тү рі болып табылады. Кө птеген ұ йымдар ө з қ ызметкерлерін сырттан келген адамдармен қ алай қ арым-қ атынас жасауды ү йретеді, себебі бұ л жайт кез келген ұ йым ү шін маң ызды болып табылады. Сол сияқ ты интернетте де дұ рыс қ оғ амдық қ атынас жасаудың да маң ызы аз емес. Себебі интернет қ арым-қ атынас жасаудың электрондық тү рі болып табылады. Алайда ә лі де кө птеген ұ йымдар мұ ны тү сінбей отыр, нә тижесінде қ ауіпсіздікке де нұ сқ ан келуде.

Сіз интернетте жұ мыс жасау саясатын қ абылдап, барлық нұ сқ аулар мен тұ жырымдамаларды бекітіп болғ ан соң толығ ымен қ ауіпсіздік шаралары аяқ талды деп ойламауың ыз керек. Себебі сол нұ сқ аулар мен саясаттың дұ рыс орындалуы да, орындалмауы да мү мкін. Интернетте қ ауіпсіздікті қ амтамасыз ету ү шін соғ ан бағ ытталғ ан саясат қ абылдау аз, сонымен қ оса оның орындалуын ү нсіздік қ адағ алау керек.

Жү ргізілген саясаттың нә тижелері оң болу ү шін ол барынша кө рнекті болуы керек. Дә л осы кө рнектілік ұ йым қ ызметкерлеріне қ ауіпсіздік саясатын дұ рыс тү сіну мен білуге, оны дұ рыс жү ргізуге кө мектеседі. Ә р тү рлі презентациялар, бейнефильмдер, семинарлар, сұ рақ -жауап кештері мен ұ йымның ішкі басылымдарындағ ы мақ алалар саясаттың кө рнектілігін арттырады.