Рус телле балаларга татар теле укыту процессын коммуникатив технология нигезендә оештыру үзенчәлекләре

Аң латма язуы

Эш программасы статусы.

Эш программасы тү бә ндә ге документларны исә пкә алып тө зелде:

1. “Мә гариф турында” Россия Федерациясенең Законы (“Закон об образовании” Закон Российской Федерации)

2. “Мә гариф турында” Татарстан Республикасы Законы.

a. 6 статья – белем алу теле (теллә ре)

b. 7 статья – мә гарифнең дә ү лә т стандартлары

3. -10 статья –уку-укыту программалары

a. 32 статья – мә гариф учреждениесенең вә калә тлә ре һ ә м җ аваплылыгы.

4. ТР Мә гариф министрлыгының 541 номерлы боерыгы, 20.08.2009 ел һ ә м №5903, 12.08.2009ел(О преподавании татарского государственного языка в общеобразовательных учреждениях РТ).

5. ”Рус телле балаларга татар телен һ ә м ә дә биятын коммуникатив технология нигезендә укыту программасы”. 1-11 нче сыйныфлар. Татарстан Республикасы Мә гариф министрлыгы, Казан, Татарстан китап нә шрияты, 2011 ел.

6. ТРсының Мә гариф һ ә м фә н министрлыгының 9324/11 номерлы боерыгы, 31.08.2011ел (Об изучении татарского языка и литературы в общеобразовательных учреждениях).

7. Дә реслек: Рус телендә урта гомуми белем бирү че мә ктә пнең 5нче сыйныфы ө чен дә реслек (рус телендә сө йлә шү че балалар ө чен), 2010 ел.Хә йдарова Р.З.

8. Укытучылар ө чен методик кулланма. Рус телендә сө йлә шү че балаларга татар теле һ ә м уку дә реслә ре оештыру. Яр Чаллы, 2006. (ТР Мә гариф һ ә м фә н министрлыгы тарафыннан рө хсә т ителгә н).

9. Учебного плана МБОУ «Никольская средняя общеобразовательная школа» Лаишевского муниципального района Республики Татарстан на 2012-2013 учебный год (утвержденного решением педсовета №1 от31 августа 2012 года)

10. Приказа МО и НРТ №4165 /12 от 10 июля 2012 года «Об утверждении базисного и примерных учебных планов для образовательных учреждений Республики Татарстан, реализующих программы начального общего и основного общего образования.

Эш программасы структурасы.

Татар теленнә н эш программасы ө ч ө лештә н тора: аң латма язуыннан, тө п бү леклә рне, белем һ ә м кү некмә лә рне ү з эченә алган программаның эчтә легеннә н, укучыларның ә зерле дә рә җ ә сенә талә плә рдә н.

Эш программасының эчтә леге.

Мә ктә птә татар теле укытуның тө п бурычлары тү бә ндә гелә р:

1. Татар телендә телдә н һ ә м язмача матур һ ә м дө рес аралашырга ө йрә тү.

2. Укучыларның логик фикерлә ү сә лә тлә рен ү стерү.

3. Дә реслек, ө стә мә һ ә м белешмә ә дә бият белә н эш итү, уку, язу кү некмә лә рен камиллә штерү.

Рус телле балаларга татар теле укыту процессын коммуникатив технология нигезендә оештыру ү зенчә леклә ре

Рус телле балаларны татар сө йлә менә ө йрә тү процессы коммуникатив технология нигезендә цикллылыкка корылган булуында. Цикл – текстны укып, аның эчтә леген диалогик, монологик, ягъни мө стә кыйль сө йлә м дә рә җ ә сенә җ иткерү ө чен кирә к булган дә реслә р саны. Бу сан даими тү гел.Ул текстның лингвистик яктан катлаулыгына, текстның кү лә менә бә йле.

Методик ә дә биятта кү рсә телгә нчә, текстны ө йрә нү ө ч этаптан тора: текст алды, текст этабы һ ә м тексттан соң гы этап. Беренче этапта укучылар текстны лингвистик яктан кабул итә ргә ә зерлә нергә тиешлә р. Дә рес тибы буенча бу дә реслә р лексик кү некмә лә р формалаштыру дә реслә ре (ЛКФ) һ ә м грамматик кү некмә лә р формалаштыру дә реслә ре (ГКФ) дип аталалар. Алар татар теле дә реслә ре дип атала, ягъни татар теленең лексикасына һ ә м грамматикасына ө йрә тү дә реслә ре. Бу дә реслә рнең эчтә леге турыдан-туры текст эчтә леге белә н бә йле. Укучылар, текстны беркадә р лингвистик яктан кабул итә ргә ә зерлә нгә ч, текстның ү зен укырга кү чә ргә мө мкин. Бу дә рестә, нигездә, турыдан-туры текстны уку, текст ө стендә эшлә ү буенча кү негү лә р системасы ө стенлек итә. Шуң а кү рә аны уку дә ресе дип атыйбыз. Дә рес тибы ягыннан лексик-грамматик кү некмә лә рне камиллә штерү дә ресе (ЛГКК) була. Мондый дә реслә рдә алда ө йрә нелгә н лексика һ ә м грамматика турыдан-туры текстта кабатлана, тө рле бә йлә нешлә ргә керә, ягъни лигвистик материалны сө йлә мдә куллану камиллә шә.

Тексттан соң булган этапта текст эчтә леге буенча диалогик-монологик сө йлә мгә чыгу дә реслә ре оештырыла. Дә рес типлары да диалогик-монологик сө йлә м дә реслә ре дип атала. Бу дә реслә рдә ге тексттагы лексик-грамматик материал сө йлә мдә мө стә кыйль кулланылу дә рә җ ә сенә җ иткерелә, укучылар материал эчтә леге буенча спонтан сө йлә м этабына чыгалар.

Аң лашылганча, тел ө йрә тү процессында татар теле һ ә м уку дә реслә ре ү зара шартлы бә йлә нештә булалар. Циклда ә дә би ә сә рне ө йрә нү ө чен бирелгә н сә гатьлә р санына татар теле дә реслә ре саны да, уку дә реслә ре саны да керә.

Тематик план еллык ө йрә нә се материалның дә реслә ргә бү ленешен кү рсә тә. Еллык тематик планда диктантлар кү рсә телми, чө нки чит тел укыту методикасында диктант яздыруга тулы бер дә рес багышланмый. Ул лексик кү некмә лә р формалаштыру, грамматик кү некмә лә р формалаштыру һ ә м камиллә штерү дә реслә ренең структур ө леше булып тора.

Рус телендә сө йлә шү че балалар белә н текст укыганнан соң ү ткә релгә н эш алымнары татар мә ктә плә рендә кулланылган эш алымнарыннан байтак аерыла.Тексттагы сө йлә м ү рнә клә рен укучылар хә теренә сең дерү, текстның сюжетын истә калдыру буенча тө рле кү негү лә р системасын оештыру- текстны укыганна соң эшлә нергә тиешле кү негү лә рнең тө п максаты.

5 нче сыйныфта бирелә торган осталык һ ә м кү некмә лә р:

1. Боерык фигыльнең барлыкта һ ә м юклыкта 2нче затта тө рлә нешен сө йлә мдә куллану.

2. Билгеле ү ткә н заман хикә я фигыльнең барлыкта һ ә м юклыкта зат-сан белә н тө рлә неше.

3. Хә зерге заман хикә я фигыльнең барлыкта һ ә м юклыкта зат-сан белә н тө рлә неше.

4. Билгеле һ ә м билгесез килә чә к заман хикә я фигыльнең барлыкта зат-сан белә н тө рлә неше.

5. Фигыльнең инфинитив формасы белә н таныштыру.

6. Фигыльнең инфинитив формасын модальсү злә р (кирә к, кирә кми, ярый, ярамый) белә н сө йлә мдә куллану.

7. Сыйфат дә рә җ ә лә ре белә н танышу, аларны сө йлә мдә куллану.

8. Ө чен, сыман, шикелле, тө сле бә йлеклә рне сө йлә мдә куллану.

9. Кереш сү злә рне (минемчә, синең чә, билгеле, ә лбә ттә, беренчедә н, минем фикеремчә) сө йлә мдә куллану.

10. Татар телендә аффиксларның кушылу тә ртибен сө йлә мдә дө рес куллану.

11. –лык/-лек, -даш/-дә ш, -таш/-тә ш исем ясагыч кушымчалары белә н таныштыру.

12. Эшлә ргә телим конструкциясен сө йлә мдә куллану.

13. Зат алмашлыкларының килеш белә н тө рлә неше, аларны сө йлә мдә куллану.