Дәріс. Минерал байланыстырғышы негізіндегі әрлеу материалдары

Қ ұ рылыс материалдары мен ө німдерінің беттік қ абатын, оның қ ұ рамына жә не қ асиетіне сә йкестендіріп ә рлеу ө ндіріс жағ дайында кең қ олданылады.

Ә рлеу-ө ндеу бетондары мен ерітінділерін даярлауғ а негізінен ақ жә не тү рлі-тү сті цементтер қ олданылады.

Ақ цемент (ГОСТ 965) қ ұ рамында темір қ осындылары аз клинкерге минералды қ оспа мен гипс қ осып ұ нтақ тау арқ ылы алынады. Ақ цемент шағ ылысу коэфициенті бойынша анық талынатын ақ – ашық тү сіне байланысты (абсолютті шкалада) ү ш сортқ а бө лінеді: 1-сорт – 80%, 2-сорт – 75%, 3- сорт -68%.

Тү рлі-тү сті портландцемент (ГОСТ 15825) ақ немесе тү рлі-тү сті портландцемент клинкеріне минералдық немесе органикалық бояу, гипс жә не минералдық қ оспаны қ осып ұ нтақ тау арқ ылы ө ндіріледі.

Қ ұ рғ ақ қ оспалар - ә рлі бетон мен ертінділер дайындайтын жартылай ө нім, ол байланыстырғ ыштар мен ә рлі толтырғ ыштардан тұ рады. Байланыстырғ ыш ретінде М400, М500, М600 маркалы портландцемент, М400 маркалы ақ немесе тү рлі-тү сті портландцемент; қ ұ рылыстық ә к, гипс жә не М400 кем емес магнезиалды байланыстырғ ыш қ олданылады. Қ ұ рылыстық ә кке, гипске жә не магнезиалды байланыстырғ ышқ а тү с беру ү шін, оларғ а пигмент қ осып, шарлы диірменде араластырады.

Ә рлі толтырғ ыштар ретінде қ олданылатын шикізаттар -майдаланғ ан тау жыныстары (гранит, мә рмә р, кварцит, доломит, вулкандық туф) жә не табиғ и ә рлік қ асиеті бар малта тас, қ ұ м.

Ә рлі толтырғ ыштардың беріктігі 20 МПа-дан кем болмауы керек жә не ластайтын қ оспасыз болуы қ ажет. Ө ң деу қ абаты жалтырап тұ ру ү шін, қ ұ рғ ақ қ оспа қ ұ рамына слюда, шыны ұ нтағ ын немесе антрацит қ осады.

Ө ң деу бетондарында ә рлі толтырғ ыштардың келесі фракциялары қ олданылады: ірі тү йіршікті - 20 мм-ге дейін; орташа тү йіршікті - 10 мм-ге дейін; майда тү йіршікті - 5 мм-ге дейін; ұ нтақ тү ріндегі - 0, 15 мм-ге дейін.

Қ ұ рғ ақ қ оспалардың екі тү рі ө ндіріледі: іріліктері ә ртү рлі ә рлі толтырғ ыштар жә не ә рлі толтырғ ыштар мен байланыстырғ ыш қ оспасы. Қ оспағ а қ осылатын байланыстырғ ышты салмағ ы бойынша ө лшейді. Ал толтырғ ышты - салмағ ы немесе кө лемі бойынша (2-кесте).

Ә рлі гипстік бұ йымдар дайындағ анда 1 м³ ерітіндіге 1000-1200 кг гипс қ осылады.

Силикатты бұ йым даярлауғ а керек қ оспаның қ ұ рамы (% кө лемі бойынша): ә к – 10; ұ нтақ талғ ан қ ұ м – 10; ұ нтақ талынбағ ан қ ұ м – 72-78 жә не пигмент- 2- 8.

Қ ұ рғ ақ қ оспадан алынғ ан ә рлі бетондар мен ертінділердің маркасы: цементтік – 75, 100, 150, 200, 250, 300; силикаттық –75, 100, 150; ә кті-цементтік – 50, 75, 100; гипстік – 35, 50, 75 жә не 100; магнезалдық - 150, 200, 250 жә не 300.

Ә рлі бетон мен ерітінділердің қ асиеттерін жақ сарту мақ сатында оғ ан пластификаторлар қ осу керек. Бұ л бетон араласпасының қ алыптану қ асиетін жақ сартады жә не бетон мен ерітіндінің қ ұ рамдық тиімділігін арттырып, олардың аязғ а тө зімділігін, су ө ткізбеушілігін жоғ арылатады.

Ә рлі бетон мен ерітіндінің сусуң іргіштігі – 8 % - дан кө п емес, ал аязғ а тө зімділігі – 25 циклдан аз болмауы қ ажет.

Ә рлі бетонмен немесе ерітіндімен ө ң делген қ абат тегіс, бұ дыр жә не рельефті болды.

Тегіс қ абат бұ йымның бетін тегістеп сылайтын механизмдердің кө мегімен немесе бұ йымның бетін тө мен қ аратып қ алыптау ә дістемелерімен іске асырылады.

Бұ дыр қ абатты (фактурный слой) жасау ү шін жаң а қ ұ йылғ ан бетон бетіне суланғ ан, ылғ алданғ ан қ ұ м себеді немесе ауамен ү рлейді.

Ө рнекті (рельефті) қ абатқ а белгілі бір геометриялық сурет салынады. Ө німнің бетін жоғ ары қ аратып қ алыптағ анда, ө рнек салу ү шін рельефті бюіліктер немесе виброштамп қ олданылады.

1 – кесте.Ә рлі бетонның қ ұ рамы, 1 м³