Лиофобты зольдердің каогуляциясы мен тұрақтылығы

Шын еріә тінділерден коллоидты системалардың айырмашылығ ы меншікті бетінің ү лкенболуы жә не беттік энергиясы кө п, Сондық тан екінші термодинамика заң ы бойынша тұ рақ тылығ ы аз. Дисперсті системалар ө здігінен еркін энергиясын кө шіру арқ ылы ө зі тұ рақ ты кү йге кө шеді. Колоидты ерітіндінің жабысып, іріленіп, ү лкен агрегаттар тү зуіне байланысты, яғ ни каогуляция қ ұ былысына байланысты. Кө птеген коллоидты жү йелер термодинамикалық тұ рақ сыздығ ына қ арамастан, кинетикалық тұ рақ ты болып келеді.

Салыстырмалы тұ рақ тылық тың себебін тү сіндіру ү шін колоидтың кинетикалық жә не агрегаттық деген тү сінікті Н.П.Песков кіргізді.

Агрегаттық тұ рақ тылық дегеніміз – бө лшектердің жабысуына, іріленуіне қ арсы ә сер ететін қ асиеті. Мұ ндай тұ рақ тылық тың болу себебі зольдің бө лшектерінің бірдей зарядты болуымен тү сіндіріледі. ө йткені ондай зарядтар бө лінуге кедергі жасайды.

Коллоидты ерітінділерді алу жолдары:

1) дисперстілеу

2) конденсациялау

3) пептизациялау

Дисперстеу ә дісі: а) механикалық б) электрлік диспертеу в) ультра дыбыспен (кристалды торы берік емес ө ң деу арқ ылы золь алады) диспертеу жә не пиптизациялау ә дістері болып тө ртке бө лінеді.

Каогуляцияғ а қ арсы процесті пептизация деп атайды. Кебір жаң адан ашылғ ан кө лемді шө гінділерге айналдыру ү шін арнаулы заттар пептизаторлар (сыртқ ы фактор ә серінен шө гіндіге айналады) қ осу арқ ылы оларды колоидты системағ а айналдыруғ а болады. Пептизпторлар коллоидты бө лшектер бетіне адсорбцияланып, олардың зольге айналуына себеп болады. Зольдерді алудың бұ л ә дісін пептизация деп атайды. Осы жолмен кө лемді болып келген Fe(OH)₃ FeO ALCL₃ ө ң деп, оның золін алуғ а болады.

Конденсация ә дісімен коллоидты системаларды алудың жолы деп дисперсонды ортаны алмастыру ә дісін конденсациялау жә не химиялық ә діс.

а) Дисперсонды ортаны алмастыру ә дісіне заттың нағ ыз ерітіндісіне дисперсонды ортамен жақ сы араласатын, бірақ дисперсті фаза ерімейтін сұ йық тық қ осады, нә тижесінде еріген зат ө те ұ сақ дисперсті фаза тү рінде бө ліне бастайды, яғ ни нағ ыз ерітіндіге еріген заттың бө лшектері ө здігінен бірігіп конденсацияланып коллоидты кү йге кө шеді.

Коллоидты химия жеке ғ ылым ретінде тек 20 ғ асырдың басында 1906-1910 ж. Дами бастады. А. Энштейн мен М.Смолуховский броундық қ озғ алыстың теориясын ө ң деді. 1913 ж. А.В.Думанскии Россияда 1 ші рет коллоидты химияның лабораториясын ашты. Коллоидты химияның дамуына Н.П.песков, С.М.Липатов, Б.В.Дерягин, П.А.ребиндер, В.А.Каргин т.б кө птеген орыс ғ алымдары ең бек сің ірді.

Дисперсті системалар табиғ атта кең тарағ ан, кү нделікті тұ рмыста, техникадағ ы маң ызы зор. Мысалы: тамақ дайындағ анда майлар, маргарин, майонез, қ ұ ймақ, сү т т.б кең інен қ олданылуда., олар коллоидты системағ а жатады.

Кө птеген физикалық -химиялық ө згерістер етті, балық жұ мыртқ асын пісіру, соустарды алу, қ аймақ ты, нанның кө геруі, нан – булочкалардың кө геруі, сорпаның жарық тануы, кисель, желелерден сұ йық тық тық бө лінуі коллоидты химияда оқ ылатын заң дылық тарғ ы бағ ынады.

Материалдағ ы да маң ызы зор керамика, цемент, пластмасса, қ ағ аз, жабысатын материалдағ ы, бояуларда, ауылшаруашылығ ында (зиянкестерге қ арсы тү тіндер тудыратын тың айтқ ыштарды гранулдау, топырақ тың структурасын жақ сартуда, жасанды тұ нба, тұ нбалар алуда) соғ ыс техникада (противомаскировочные тү тін, тұ ман) медецинада т.б.