Жүзгіннің агрегаттық тұрақтылығының құрылым түзудегі рөлі

Жоғ арыда аталғ андай сұ йылтылғ ан жү згіндер седиментациялық тұ рақ сыз жү йелер болып табылады, оларда кө лемі тек бө лшектердің санымен ғ ана емес, жә не де қ андай жү згінде – агрегаттық тұ рақ ты немесе агрегаттық тұ рақ сыз, седиментация болатынымен анық талатын шө гінді тү зіледі. Шө гу нә тижесінде агрегаттық тұ рақ ты жү згіндерде тығ ыз дисперстік фазалардың бө лшектерінің седиментациялануының нә тижесінде тұ нба пайда болады. Мұ ндай тұ нбаларда қ ұ рылым тү зілмейді немесе мық ты емес болады, Р_к кү ші (бө лшектердің жанасуындағ ы қ осылу кү ші) нө лге жақ ын болғ андық тан, агрегаттық тұ рақ ты жү згіндерде бө лшекаралық байланыстар мү лдем болмайды.

Агрегаттық тұ рақ тылық тө мендегенде бө лшектер арасындағ ы ә серлер жоғ арылайды, Р_к кө бейеді, бұ л қ ұ рылымның пайда болуына жә не мық тылануына ә келеді.

Жү йедегі қ ұ рылымды негізінен реологиялық қ исық тар – деформация жылдамдығ ының ығ ысу кернеуіне (Р) тә уелділіктері арқ ылы сипаттайды.

Ж ү згіннің дисперстік фазасы бө лшектерінің концентрациясының қ ұ рылым тү зудегі рө лі

Қ ұ рылым тү зілудің жү згін концентрациясының тә уелділігінің сипаты кү рделі болады. Барлық концентрациялық интервал жү йенің ә ртү рлі кү йлерін сапалы тү рде шектейтін ү ш бө лімнен тұ рады. Концентрациясы аз аймақ та (1-бө лім) жү згін қ ұ рылымсыз болып табылады. Орташа концентрациялы, бірақ қ ұ рылым тү зілудің дағ дарыстық концентрациясынан аз аймақ та (2-бө лімде) бір- бірімен байланыспағ ан бө лек қ ұ рылымдық элементтер (агрегаттар) пайда болады. Мұ ндай жү йені қ ұ рылымдалғ ан сұ йық тық қ а ұ қ сас жү йе (Р=0) деп атауғ а болады. Дағ дарыстық концентрацияғ а тең немесе одан ү лкен концентрациялы аймақ та (3-бө лім) қ ұ рылым тү згіштігінің ақ қ ыштық шегі бар, басқ аша айтқ анда оларда қ ұ рылым пайда болады жә не дамиды. Мұ ндай жү йені қ ұ рылымдалғ ан қ атты дене тә різдес жү йе (Р_т> 0) деп атауғ а болады.

Жү згіндердегі қ ұ рылым тү зілуге бө лшектердің ө лшемдерінің (дисперстілік дә режесінің) ә сері

Жү згіннің дисперстілігін арттыру қ ұ рылым тү зуді болдырады. Бұ л ү деріс бө лшектердің ө лшемдері азайғ ан сайын қ арқ ындырақ жү реді. Тек бө лшектердің ө лшемі коллоидтық дисперстілік аймағ ына ө туі кезінде дә режесінің ө суі бойынша олардың броундық қ озғ алыста қ ұ рылымдалу ү дерісі баламалық қ а - ө з бетінше диспергіленуге (агрегатсыздануғ а) сә йкес болады. Қ ұ рылым тү зілуі мү мкін болатын бө лшектердің ең ү лкен ө лшемдері дағ дарыстық (d_д) деп аталады. Оны қ ұ рылымды тордағ ы бө лшектер арасындағ ы жабысу кү шінің жә не олардың салмағ ының шамалас болу шартымен анық тауғ а болады. Нақ ты жағ дайларда бө лшектер арасындағ ы элементарлы жанасу тығ ыздығ ы жә не олардың қ ұ рылымына сә йкес пайда болғ ан мық тылық аргегация жә не кең істіктік қ ұ рылымның тү зілуі байқ ала бастайтын кезде дисперстеуші ортаның қ ұ рамы мен қ асиеті бар қ атты фаза бетінің физикалық қ асиеттеріне жә не химиялық табиғ атына тә уелді болады.