Шаршы құрастыр» дидактикалық ойыны № 2

Мақ саты: Логикалық есептерді шығ ара білу; шығ армашылық қ абілеттерін дамыту; ынтымақ тастық қ а тә рбиелеу.

Кө рнекілігі: асық, пойыз суреті, слайд, ү нтаспа, конверттер, сірің ке,

Жү ргізуші: Мінеки залда тыныштық,

Естілмейді дыбыс тү к.

Мұ ны біз де қ оштаймыз,

Кешіккендерді тоспаймыз.

Ғ ылымдардың ғ ылымы,

Математика ғ ылымы жайында

«Логикалық есептер» сайысын

Бастаймыз!

Қ ош келіпсіздер, қ ымбатты ұ стаздар мен оқ ушылар! Математиканың жанкү йерлері!

Бү гін біз математиканың қ ыр-сырымен танысып, кө ң ілді демалып, білім кү шімізді сынау ү шін жиналдық! /ойын мақ сатымен таныстыру/

Жү ргізуші: Жас достарым мұ ны жақ сы ұ ғ айық

Математика ғ ылымы қ ұ рметтеуге лайық.

Дү ниедегі қ ұ былыстың мә ніне,

Табиғ аттың, қ озғ алыстың бә рін де,

Мү мкін емес есептерсіз тү сіну

Есебің із дү ние кілті ә лі де.

/Дауыс/

Тың даң ыздар! Тың даң ыздар! «Логикалық есептер» пойызы №20 «Дидар» мектепке дейінгі ұ йымы аялдамасына келіп тоқ тады. Пойыз жолдың бірінші желісінде, абайлап сақ болың ыздар!

Жү ргізуші: Пойыз де келіп қ алды. Ендеше білім сапарына аттағ алы тұ рғ ан қ атысушыларымызды ортағ а шақ ырамыз.

Ойыншыларымызды сынғ а алатын ә діл-қ азы алқ асымен таныс болайық.

Жү ргізуші: «Логикалық есептер» пойызына тегін жолдама беріледі. Оғ ан тек бір шарт қ ойылады. Бұ л - ә р топтың сә лімдесуі. /таныстыру/

1 топ: Армысың! Сыныптасым, қ арсыласым,

Арайлап ата берсін ә рбір таң ын.

Ө здерің мен сайысқ а тү сіп тұ рғ ан,

От болып, лапылдап тұ р, жү рек жалын.

2 топ: Қ андай сынақ болсадағ ы беріспе,

Ә рқ ашан да ү міткерміз жең іске.

/Дауыс/ Қ ұ рметті жолаушылар! Пойызғ а отырғ ызу басталды. Асығ ың ыздар, сақ болың ыздар!

Жү ргізуші: Ал ендеше біздің сапарғ а аттанайық. Сә т сапар тілейміз!

1-аялдама: «Математикалық эстафета аялдамасы»

Блиц-турнир

1-топ:

1. Ү стелдің 4 бұ рышы бар. Егер бір бұ рышын кесіп тастаса, неше бұ рыш қ алады? (5)

2. Мектеп ауласында 18 шырша ө сіп тұ р. Тағ ы да 4 емен жә не 3 шырша отырғ ызылды. Мектеп ауласында барлығ ы неше шырша бар? (20)

3. Тө ртеуі 4 сағ ат шахмат ойынын ойнады. Ә рқ айсысы қ анша сағ ат шахмат ойнады? (4сағ ат)

4. Қ атар тұ рғ ан ү ш санның қ осындысы да кө бейтіндісі де 6-ғ а тең Ол қ андай сан? (1, 2, 3)

5. Тү нгі сағ ат 11-де жаң быр жауса, 48 сағ аттан соң кү н шығ ады деуге бола ма? (Жоқ, себебі 48 сағ аттан соң қ айтадан тү н болады)

2-топ:

1. Жанұ яда 3 ұ л бар. Ә р ұ лдың 1 ә кесі бар. Жанұ яда неше бала бар? (4)

2. 1 жұ мыртқ аны қ айнатуғ а 3 минут кетсе, 5 жұ мыртқ аны қ айнатуғ а неше минут керек? (3мин)

3. Бө лмеде 4 мысық отыр. Ә р мысық тың алдында 3 мысық отыр. Бө лмеде барлығ ы неше мысық отыр? (4)

4. Екі аяғ ымен тү регеп тұ рғ ан адамның салмағ ы 50кг, бір аяғ ымен тұ рғ ан адамның салмағ ы неше кг? (50 кг)

5. Адамның 10 қ олында неше саусақ бар? (50)

2 - аялдама: Тапқ ырлар патшалығ ы

Жү ргізуші: Сынның да сыны бар ғ ой сыналатын,

Ә р тү рлі білім сырын ұ ғ а алатын.

Жылдамдық керек мұ нда ә рі ө ткірлік,

Сыналып ә р секундпен жү ре алатын.

Конверттегі тапсырма. Сендерге есептер берілген. Есептерді шешіп жауабын парақ тардан табасың дар. Есептердің мә ндерін суретті жинау керек - 1 ұ пай. Суретте кім бейнеленгенін шешсең дер тағ ы – 1 ұ пай саны қ осылады.

2+5 2+8

10-5 1+1 6+1

3+3 5+0

1. Жанкү йерлерге сұ рақ (Фокус). Таныс емес қ алағ а келген математик шашын алмақ шы болды. Қ алада екі ғ ана шаштараз бар, ә рқ айсысының ө з орны бар. Біреуіне кіріп, ол оның орны лас екенін кө ріп, шебердің алқ ам-салқ ам киімін кө ріп, шашы қ алай болса солай алынғ анын байқ ады. Ал екіншісінде тап-таза, иесі мұ нтаздай таза жә не шашы тамаша алынғ ан екенін байқ ады. Аз уақ ыт ойланып, математик бірінші шаштаразғ а барды. Неге? (қ алада екі ғ ана шаштараз болғ андық тан ә рқ айсысы да бірін-бірі қ ырқ ады. Демек, біріншісі – жақ сы шашатараз)

3 - аялдама: «Ойлан, тап!» аялдамасы. Суретте жетіспейтін фигура тауып, алдында жатқ ан фигуралар арасынан тауып кө рсету керек.

4-аялдама: Пуассон есебі. Назарларың ызғ а ө мірде жиі кездесетін практикалық маң ызы бар бір есеп ұ сынбақ пыз. Бұ л есепті кезінде француз математигі Пуассон шешкен екен. Сондық тан, бұ л есеп Пуассон есебі деп аталады.

Бір ыдысқ а 3л, екінші ыдысқ а 5л су сияды. Осы ыдыстарды пайдаланып, 4л. суды қ алай қ ұ йып алуғ а болады?

5 – аялдама: 6*6 аялдамасы: Алдарың да іші ә ріпке толы квадрат. Бұ л ә ріптерді оң нан солғ а, солдан оң ғ а, тө меннен жоғ ары, жоғ арыдан тө менге қ арай ә ріптерді қ оссаң математикалық мағ ынасы бар сө здерді табасың. Бір ә ріп бірнеше рет қ айталануы мү мкін. Уақ ыты 1 минут.

(Бұ рыш қ осу бө лшек алты он рационал ү ш

Жү з пайыз тү зу жұ п жазық бө лу (13сө з))

Жанкү йерлерге тапсырма:

Қ олды тақ тадан ү збей екі қ олмен бір уақ ытта екі фигура салу.

Қ осымша: Сергіту аялдамасы

Есеп: Бір кемпір:

«Сапырып-сапырып Сарманғ а бер,

Қ ұ йып – қ ұ йып Қ ұ рманғ а бер,

Есіктегі екеуге бер,

Тө рдегі тө ртеуге бер,

Ө зің іш те, мағ ан бер.» - деген екен. – «Қ ой, мұ ң ымыз бекер болар. Бұ л ү й толы кісі, ә рі бізден екі есе артық екен, кетейік,» - деп кетіп қ алыпты.

Кемпір тапқ ырлығ ымен ұ рыларды осылай қ орқ ытыпты. Сонда ү йдегі адам нешеу, ұ ры нешеу? (10 адам, 5 ұ ры)

/Дауыс/

Қ ұ рметті жолаушылар! Пойыз Елтай орта мектебінде. Абайлаң ыздар, сақ болың ыздар!

Жү ргізуші: Достық пен бірлікті етіп тұ лғ а,

Жең іске жеткен едік талай сында.

Қ ара қ ылды қ ақ жарып, ә діл сына

Ең бегін жас математиктердің ә діл сына, - демекші, ендігі сө з ә діл-қ азы алқ асына беріледі.

Жү ргізуші: Математика туралы ұ лы адамдар артында ө шпес сө з қ алдырғ аны белгілі. Біздің жас математиктер математика туралы не дер екен?

Математика – адам ү шін, адам – математика ү шін жаралғ ан!

Математиканы білмейсің, дұ рыс ө мір сү рмейсің!

Жү ргізуші: Бү гінгі сайыс талай шабыт шың дады,

Бұ ның қ ызығ ын талай адам тың дады.

Тә рбиелі тә лімі мол, ә серлі

Болса егер кө ң іл жақ ын таң дады.

Кө ң іл бө ліп бұ л сайысқ а,

Келгендерге кө п рахмет.

Шын сезінген кө рермен баршаң ызғ а

Мың алғ ыс, мың рахмет!

Осы ұ йымдастырылғ ан жұ мыста мектеп жасына дейінгі балалардың шығ армашылық қ абілеттері дамиды.

Қ ОРЫТЫНДЫ

Заман талабына сай білім бере отырып, оқ ушы бойында танымдық қ абілетін дамыту бү гінгі таң да ұ стаз ү шін ү лкен жауапкершілік іс болып табылады. Бұ л туралы Елбасы Н.Ә.Назарбаев: «Ғ асырлар мақ саты – қ оғ амның нарық тық қ арым-қ атынасқ а кө шу кезінде саяси-экономикалық жә не рухани дағ дарыстарды жең іп шығ а алатын, ізгіленген ХХІ ғ асырды қ ұ рушы, іскер, ө мірге икемделген, жан-жақ ты мә дениетті жеке тұ лғ аны қ алыптастыру», – деген тұ жырымдамасында ашып кө рсеткен.
Қ оғ амның осындай дарынды адамдарғ а деген қ ажеттілігін қ анағ аттандыру талабы білім беру жү йесінің алдына баланың жеке қ абілеті мен ә леуметтік белсенділігінің дамуына жол ашу, шығ армашылық қ абілеті зор жеке тұ лғ аны қ алыптастыру міндетін қ ойып отыр.

Бізді қ оршағ ан табиғ аттың ө зі адамзат баласының алдына айналғ ан қ оршағ ан ә лемді жаң аша қ абылдауғ а қ абілетті жаң аша ойлайтын, жан – жақ ты білімді «Жаң а адамды» тә рбиелеп шығ ару міндетін жү ктеп отыр

Жаң а заман баласын қ алыптастырып, дамыту ү шін, тұ лғ аның ішкі дү ниесімен оның қ ыр – сырын анық тап, мү мкіншіліктері мен қ абілетінің дамуына жағ дай туғ ызу керек. Жаң а заман баласы – бү гінгі қ азақ қ оғ амының ұ лттық қ азынасы. Баланың қ абілетін қ аншалық ты ерте ашып, дамытса, оның нә тижесі де соншалық ты жемісті болмақ. Баланы нә рестеден тұ лғ ағ а жеткізу қ азіргі бағ дарламаның мақ саты.

Қ азіргі таң да баланы дамыту мен тә рбиелеудегі ә лемдік озық тә жірибеге негізделіп жасалғ ан баланың жас ерекшеліктерін, қ абілетін, есін дамыту, дарыны мен талантын ашуғ а жә не жан-жақ ты дамытуғ а бағ ытталғ ан жұ мыстар жү ргізу қ ажет.

Мектепке дейінгі тә рбие мен оқ ыту ү здіксіз білім беру жү йесінің алғ ашқ ы дең гейі ретінде қ азіргі тұ рақ ты ө згеріп тұ рғ ан ә лемде табысты бейімделуге қ абілетті бала тұ лғ асының қ алыптасуы мен дамуы ү шін жағ дайлар жасайды. Жетекші ғ алымдар мен практиктер жү ргізген кө птеген психологиялық – педагогикалық зерттеулер нақ ты мектепке дейінгі жастың зияткерлік, тұ лғ алық, ә леуметтік жә не эмоционалдық дамуын анық тайтын шарт екендігін дә лелдеді. Уақ ытында алынғ ан мектепке дейінгі білімнің ә р бала ү шін де, еліміздің ә л – ауқ аты ү шін де ө мірлік маң ызды мә ні бар.

Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту мә селесі ұ лттық даму стратегиясы мен ү здіксіз байланыста екендігін жә не мемлекеттік саясаттың ажырамас бө лігі болып табылатындығ ын ескере отырып, балаларды жан жақ ты жеке тұ лғ а ретінде қ алыптастыруда есін дамыту қ ажеттілігі туындайды.

Балалардың кө ркемдік-шығ армашылық қ абілеттерін дамыту кезең і - мектепке дейінгі жас. Баланы мектепке дайындауда бейнелеу жә не қ ұ растыру ә рекеттерін дамытуда шығ армашылық қ абілетін дамытудың маң ызы зор. Осы мә селені шешуде шығ армашылық саласы аясында жү ргізілетін сабақ тар негізінде мектепке дейінгі жастағ ы балалардың кө ркемдік-шығ армашылық қ абілеттерін дамыту бағ ытында оқ у- тә рбие процесі ұ йымдастырылды.

Шығ армашылық жә не басқ а міндеттерді ө з бетінше шешудің ә дістері, қ ызметтің ә р тү рінде, оның ішінде оқ у қ ызметінде табысты болуғ а мү мкіндік беретін қ ұ ралдар ретінде бала қ абілеттерін дамыту басты міндет.

ПАЙДАЛАНЫЛҒ АН Ә ДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

1. Қ Р-ның президенті Н.Ә.Назарбаевтің Қ азақ стан халқ ына арналғ ан Жолдауы. 2010 жыл. 29 қ аң тар.

2. Қ азақ стан Республикасының " Білім беру туралы Заң ы". 2007 жыл 27 шілде.

3. Мұ қ анов М. Қ абілеттілік жә не оны тә рбиелеу. Алматы., 1960ж.

4. Т.Т.Тә жібаев. “ХІХ ғ асырдың екінші жартысындағ ы Қ азақ стандағ ы педагогикалық ойлар” 1965 жыл.

5. Жарық баев Қ.Б. Психология негіздері: Оқ улық. Алматы: Эверо, 2010.

6. Сабыров Т.Оқ ыту теориясының негiздерi [Текст]: педагогикалық колледжiлер мен училищелерге арналгаң дидактикалық оқ у қ ұ ралы /.- Алматы: [б. и.], 1993.

7. Оспанова Т.У.Развитие творческих способностей на уроках музыки [Текст]: учебно-методическое пособие / - Алматы: Ғ ылым, 2003.

8. Кішібаева Д.Оқ ушыларды шығ армашылық қ а баулуда белсенділігін, қ ызығ ушылығ ын, арттыру жолдары. // Бастауыш мектеп. - 2009. - №3.

9. Орақ ова А. Ш. Педагогикалық консилиум / - Алматы: [б. и.], 2008

10. Л.В.Занков. Обучение и развитие /. М.: Педагогика, 1975. – 345с.

11. Выготский Л.С. Собр. соч. в 6-ти т. – Т.3. – 1983. – 560 с.

12. Алтынсарин Ы. Шығ армалары. – Алматы: Жазушы, 1991.

13. К.Д.Ушинский “Адам – тә рбиенің пә ні” (“Педагогикалық антропология”). 1867 жыл.

14. Парамонова Л.А. Теория и методика творческого конструирования. – М.: Академия, 2001.

15. Грибовская А.А., Левченко Т: А. Народное искусство и детское творчество. Метод.пособие для воспитателей. – Алматы, Просвещение – Казахстан

16. Обухова Л.Ф. Детская возрастная психология. Москва, 1996 г.

17. Эльконин Б.Д. Психология развития: Учебное пообие для студентов высших учебных заведений. – М.: Издательский центр «Академия», 2001. – 144 с.

18. Жарық баев Қ. Жалпы психология жоғ ары жә не арнаулы орта оқ у орындарының, пединституттардың педагогика жә не бастауыш мектеп ә дістемесі факультеті студенттеріне арналғ ан оқ улық.- Алматы, 2004. – Білім, 1993. – 378 б.

19. Байжуманова Б.Ш. Психологические особенности развития творческих способностей у детей младшего школьного возраста: Дисс. … канд. психол. Наук. – Шыкент, 2002. – 154 с.

20. Жамә ділов Н.Д. Республикамыздағ ы мектепен тыс жұ мыс ұ йымдардың даму болашағ ы. – А.: Қ осымша білім жә не тә рбие. Внешкольник Казахстана. – 2006. - № 5. - С. 6-11.

21. Жамә ділов Н.Д. Республикадағ ы ә р тү рлі бағ ыттағ ы мектепен тыс ұ йымдардың қ ызметіне талдау. – А.: Қ осымша білім жә не тә рбие. Внешкольник Казахстана. – 2007. - № 1 (9). - С. 5-8.

22. Платонның “Теэтет” (білім туралы) ең бегі. 367-361 жж.

23. И.Кант. “Пікір қ абілеттілігіне сын”. 1790 жыл.

24. Грузенберг С.О. Введение в психологию и теорию творчества. 2-е издание. – М., 1984. – 211 с.

25. Гольдентрихт С.С., Коршунов А.М. Диалектика и теория творчества. Издательство МГУ. 1987 г

26. Морозов А.В. Диагностика креативности. Монография. – М., 2001. – 510с.

27. Маслоу А. Самоактивизация личности. Тексты. – М., 1982 –45с.

28. Ж.Аймауытов. «Тә рбиеге жетекші» 1924 ж.

29. Жұ мабаев М. Педагогика. – Алматы: Мектеп, 1989. – 48 б.

30. Л. С. Рубинштейн «Жалпы психология негiздерi». 1940 жыл

31. Б.Г.Ананьев «Адам танымның пә ні ретінде». 1969 жыл.

32. Ә.Қ оң ыратбаев “Сұ р кө жек”, “Ғ. Мұ ратбаев туралы естеліктер, “Қ озы Кө рпеш” ең бектері.

33. Тілешева, С. Ә дебиет сабақ тарында манерлеп оқ у дағ дыларын қ алыптастыру (IV-VII кл.): мұ ғ алімдерге кө мекші қ ұ рал / - Алматы: Мектеп, 1984 ж.

34. Жаманбаева Қ. Тіл қ олданысының когнитивтік негіздері: эмоция, символ, тілдік сана. Алматы «Ғ ылым». 1998, 137б

35. Мұ хамедин М. Оқ ушылардың шығ армашылық қ а деген қ ызығ ушылығ ын қ алыптастыру негiздерi/М. Мұ хамедин // Iзденiс, 2001.-№6.

36. А.Н.Лук. " Теоретические основы выявления творческих способностей" 1979 год.

37. Блонский П.П. Теория деятельности и социальная практика, 1996. - №5. – С. 21-25.

38. Б.Тұ рғ ынбаева. «Шығ армашылық қ абілеттері жә не дамыта оқ ыту» 1999 ж.

39. Гилфорд Дж. Три стороны интеллекта // Психология мышления / Под ред. А.М. Матюшкина. – М., 1965. – С.433-456.

40. Torrance E.P. Guiding creative talent - Englewood Cliffs, W.J.: Prentice-Holl, 1964.

41. Қ ұ нанбаев А. Шығ армалар жинағ ы. – Алматы, 1988. – 151 б.

42. Вольтер. Дерексіз философ.